Sau khi chuyển 9 tù nhân đến Ả Rập Saudi vào giữa tháng 4-2016, nhà tù Guantanamo chỉ còn 80 tù nhân. Theo kế hoạch mới công bố gần đây, chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama dự định sẽ chuyển một số tù nhân còn lại ở Guantanamo về các nhà tù trên đất Mỹ.
Chẳng ai thoát thân nổi
Số tù nhân Guantanamo được chia thành 2 nhóm chính: 66 tù nhân bị nhốt trong những nơi giống như nhà ở tập thể có một số tiện nghi. 14 tù nhân Guantanamo khác là những kẻ có "giá trị cao", bao gồm Khalid Sheikh Mohammed - đạo diễn vụ 11-9 - và những kẻ đồng phạm. Các đối tượng khủng bố nguy hiểm này đang bị giam cầm trong trại số 7 - trại giam an ninh nghiêm ngặt nhất ở Gitmo (tức Guantanamo).
Tiếp xúc với kênh NBC News, các chuyên gia về khủng bố nhận định nhà tù mới ở Mỹ cho các tù nhân Guantanamo sẽ bảo đảm an toàn, thậm chí còn khắc nghiệt và lạnh lẽo hơn nhiều so với Gitmo. Theo đó, nhà tù liên bang Supermax ở TP Florence, bang Colorado, nằm trong một sa mạc về phía Nam Colorado Springs - hơn mặt biển 1.800 m.
Nhà tù khét tiếng này còn được biết đến là Florence ADX, hiện giam giữ khoảng 30 tên khủng bố Hồi giáo bị kết tội. Trong số này có Dzhokhar Tsarnaev - kẻ đánh bom cuộc thi marathon ở Boston (Mỹ) vào tháng 4-2013, Richard Reid - “kẻ đánh bom giày” thất bại hồi tháng 12-2001 - và “kẻ đánh bom quần lót” thất bại Umar Farouk Abdulmutallab.
Ông Bernard Kleinman là luật sư đại diện cho những tên khủng bố bị kết tội và giam cầm ở Guantanamo cũng như ADX. Từng 8 lần đến nhà tù ở Florence, ông Kleinman nhận xét: “ADX là một nhà tù tuyệt đối an toàn, chẳng ai vượt ngục hay thoát ra ngoài nổi”.
Luật sư Kleinman cho biết toàn bộ khu vực xung quanh Supermax thực chất là một quần thể nhà tù với 3 tòa nhà giam giữ khác có mức độ an ninh thấp hơn. Nơi đây không có một bóng cây, khô cằn và nắng cháy vào mùa hè, lạnh giá vào mùa đông. Vây quanh ADX là những trạm kiểm soát, hàng rào kẽm gai, canh khuyển, máy dò chuyển động, cả chục tháp canh và máy quét sinh trắc học.
Hình phạt nặng nề nhất
Supermax có thể giam cầm gần 500 tù nhân được phân chia theo từng cấp độ khác nhau. Trại biệt giam H là nơi giam giữ hầu hết các phần tử khủng bố Hồi giáo đã bị kết án. Các tù nhân Gitmo “có giá trị cao nhất” nhiều khả năng sẽ được chuyển đến trại H này và phải tuân thủ những quy định hạn chế được gọi là “Các biện pháp hành chính đặc biệt”.
Tuy vậy, các tù nhân ở trại H vẫn có thể được “giảm án” nếu chấp hành tốt hoặc sẽ được hưởng những điều kiện “khá hơn” đối với các trại khác. Ngược lại, các tù nhân bị biệt giam sẽ được đưa vào trại Z tối tăm và bị cách âm.
Mỗi tù nhân ở nhà tù Supermax ở trong một buồng giam khoảng 7 m2 với bồn rửa, toilet nhỏ, bàn ghế và giường đều bằng bê-tông. Ánh sáng chỉ có thể lọt qua ô cửa sổ rộng hơn 20 cm, được thiết kế để tù nhân không thể nhận biết mình bị giam giữ tại khu vực nào trong quần thể nhà tù này. Các quản giáo sẽ luồn những bữa ăn cho tù nhân qua một khe hở ở cửa ra ngoài.
Các buồng giam ở trại H không có tivi. Trong khi đó, các buồng giam khác trong ADX cho phép tù nhân xem tivi trắng đen với các chương trình bị hạn chế và chắc chắn họ không được xem thời sự. Ngoài ra, trại giam này chỉ cho phép tù nhân gặp gỡ các luật sư, những người thân trong gia đình được cách ly qua một khung cửa kính cường lực. Khi chuyển ra ngoài buồng giam, mọi tù nhân đều bị còng tay, cùm chân.
Luật sư James Connell, thuộc đội bào chữa tại Guantanamo, nhận định rằng thật buồn cười nếu nghĩ ADX kém an toàn so với Guantanamo. Theo cả ông Kleinman lẫn ông Connell, không được tiếp xúc trực tiếp với người khác là sự khác biệt lớn nhất giữa ADX và Guantanamo. Điều đó khiến cho cuộc sống trong tù càng tồi tệ hơn.
“Tù nhân ADX bị giam giữ biệt lập. Đó là hình thức trừng phạt nghiêm khắc hơn rất nhiều so với bất cứ những gì tù nhân phải gánh chịu ở Gitmo. Nếu như công chúng muốn trừng trị cả những kẻ chưa bị kết tội thì ADX xứng danh là nhà tù khắc nghiệt hơn nhiều so với Gitmo” - luật sư Kleinman nhận xét.
Ở ADX, các tù nhân không được cầu nguyện theo nhóm - theo luật sư Connell. Tuy nhiên, họ vẫn tìm được cách lách quy định này. Chẳng hạn, tù nhân ở trại H cầu nguyện vào một khoảng thời gian nhất định với một tù nhân sắm vai giáo sĩ Hồi giáo dẫn dắt buổi cầu kinh. Họ cùng nhau hô vang trời bằng tiếng Ả Rập dọc theo 2 dãy buồng giam ở tầng trên và tầng dưới.
Ngoài ra, tù nhân được phép ra ngoài trời tập thể dục, hít thở không khí trong lành nhưng bị giới hạn ở bên trong chiếc cũi. Thông thường, mỗi tù nhân chỉ có 1 giờ ra khỏi buồng giam. Thỉnh thoảng, có trường hợp ngoại lệ. Chẳng hạn, các tù nhân được “giảm án” và chuyển sang trại J được 2 giờ hít thở khí trời. Ramzi Yousef, kẻ vạch kế hoạch vụ tấn công Trung tâm Thương mại Thế giới năm 1993, cũng đã được “giảm án” và hiện hưởng thêm giờ thư giãn ở bên ngoài buồng giam.
Phản đối quyết liệt
Đề xuất chuyển tù nhân từ Guantanamo về giam giữ trên đất Mỹ đã vấp phải sự phản đối quyết liệt. Những người bác bỏ ý kiến này gọi đó là một mối đe dọa đối với an ninh quốc gia trong khi các nghị sĩ dọa sẽ ngăn chặn bất kỳ ca chuyển tù nhân nào. Cựu Phó Tổng thống Mỹ Dick Cheney quả quyết rằng động thái chuyển tù nhân về nhà tù ADX ở Florence sẽ là nguyên cớ gây ra mối nguy hiểm và sự hối tiếc to lớn trong những năm tháng tới đây. Cũng quyết liệt không kém, theo báo The Huffington Post, Thống đốc bang Nam Carolina Nikki Haley đã lên tiếng chống lại việc chuyển giao tù nhân về nhà tù Naval Consolidated Brig ở TP Charleston thuộc bang Nam Carolina.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 27-5
và quét mã QR
Bình luận (0)