Khán giả - Nguồn kích thích sự sáng tạo

Mọi sự sáng tạo đều hướng tới người xem, đáp ứng những sở thích chính đáng của họ trong việc thưởng thức tác phẩm sân khấu, chứng kiến những sáng tạo của nghệ sĩ. Hơn ai hết, người làm sân khấu là người nắm bắt được thị hiếu khán giả và biết mình phải làm gì để hấp dẫn họ, lôi kéo họ rời nhà đến rạp. Khán giả và sân khấu đều cần nhau. Không có sân khấu, khán giả sẽ buồn chán và không có họ, mọi sự trên sân khấu đều vô nghĩa.

Khám phá và tôn vinh

Khám phá, tôn vinh những nghệ sĩ tài năng hay những tác phẩm giá trị, không ai khác là công chúng. Những giá trị nghệ thuật đích thực mà người hưởng thụ chính là khán giả cảm nhận được khi xem nghệ thuật sẽ giúp họ tìm ra và tôn vinh những tài hoa nghệ thuật đã lay động tâm hồn họ.

Sự lựa chọn của khán giả giống như loài chim biết chọn hạt. Chim chỉ chọn ăn những hạt ngon nhất, những trái quả tươi ngọt nhất. Khán giả chọn những gì hay nhất, đẹp nhất, ý nghĩa nhất và hấp dẫn nhất của trình diễn nghệ thuật. Sự lựa chọn như vậy thực chất là tiến hành cuộc khám phá, kiếm tìm những tài năng nổi trội trong những tài năng, kiếm tìm những sáng tạo độc đáo trong những sáng tạo đã gặp, đã thấy…

Cảnh trong vở 49 ngày yêu, tác phẩm đoạt Giải Mai Vàng 2014 Vở diễn sân khấu được yêu thích nhất Ảnh: THANH HIỆP

Đó là những sáng tác của tác giả, dàn dựng của đạo diễn và nhất là diễn xuất của diễn viên - những người đã giúp người xem tạm quên đi thực tại xô bồ của đời thường để sống với những ước mơ, khát vọng của một hiện thực chỉ tồn tại trên sân khấu, chỉ xảy ra trong khoảnh khắc thời gian của buổi trình diễn rất giả mà cũng rất thực.

Đó là những Đèn lồng đỏ cao cao (1997), Cô đào hát (1998), Nguồn sáng (2001), Yêu thầy (2000), Tiếng vạc sành (2003), Hãy khóc đi em (2004), Em và ngôi sao (2005), Người vợ ma (2006), Bí mật vườn lệ chi (2007), Ngàn năm tình sử (2009), Ông ngoại bà nội (2010), Vua thánh triều Lê (2012), Bông hồng cài áo (2013), 49 ngày yêu...

Đó cũng là những đạo diễn được yêu thích, những diễn viên được vinh danh, có thể điểm vài tên tuổi như: NSND Trần Ngọc Giàu, NSND Hồng Vân, NSƯT Thành Lộc, NSƯT Đức Thịnh; những đạo diễn: Quốc Thảo, Ái Như, Thanh Thủy, Thái Hòa, Vũ Minh, NSƯT Hoa Hạ… Có đạo diễn kiêm luôn diễn viên như Thanh Thủy, Ái Như, Thái Hòa, Đức Thịnh.

Trong số này, nổi lên một tên tuổi là NSƯT Thành Lộc. Anh vừa là nhà quản lý kinh doanh nghệ thuật (Công ty Thái Dương mà NSƯT Thành Lộc làm phó giám đốc) vừa là đạo diễn và diễn viên. Hàng trăm vai diễn của Thành Lộc đã được công chúng khâm phục, tôn là phù thủy sân khấu - danh hiệu mà anh thích nhất. Hai vở diễn Bí mật vườn lệ chi và Ngàn năm tình sử do NSƯT Thành Lộc ký tên đạo diễn là 2 thành công cả về mặt dàn dựng và biểu diễn, rất xứng đáng nhận Giải Mai Vàng 2007 và 2009.

Áp lực “người của công chúng”

Thực ra, trong đời sống, nghệ sĩ được xem là người của công chúng luôn phải chịu áp lực của công luận. Họ buộc phải cố gắng sáng tạo, giữ được sự hấp dẫn của tài năng và giữ được lòng mến mộ. Áp lực ấy bây giờ lại là động lực thúc đẩy sáng tạo ở nghệ sĩ, mà cặp đôi NSƯT Thành Hội - Ái Như là một ví dụ.

Sau khi đã nổi tiếng, NSƯT Thành Hội - Ái Như vẫn tiếp tục tạo ra sân khấu Hoàng Thái Thanh với cách làm nghệ thuật nghiêm túc, tỉ mỉ, trau chuốt nhằm nâng cao chất lượng tác phẩm và tỏ cho khán giả thấy sự tôn trọng người xem của sân khấu đầy âm hưởng nghệ thuật này. Cuối cùng, họ đã tạo ra một phong cách riêng mang dấu ấn Ái Như - Thành Hội. Nếu có sự khác biệt giữa các sàn diễn thì IDECAF là sàn diễn của kỹ thuật diễn xuất cao, chinh phục khán giả bằng nghệ thuật biểu diễn đầy tính sáng tạo. IDECAF là sân khấu đoạt nhiều lần Giải Mai Vàng (50% giải vở diễn thuộc về sân khấu kịch IDECAF).

Danh sách nghệ sĩ được công chúng vinh danh ngày càng dài thêm, tác phẩm được khán giả yêu thích ngày càng có nhiều yếu tố sáng tạo mới. Sự sáng tạo song hành với việc tôn vinh đã là động lực thúc đẩy hoạt động xã hội hóa sân khấu, thúc đẩy nguồn hứng khởi sáng tác của tác giả trẻ, thúc đẩy diễn viên nghiêm túc và chỉn chu, kỹ lưỡng trong tìm kiếm cách diễn ngày càng hấp dẫn hơn.

Khán giả kịch có điều kiện tiếp cận với sân khấu hiện đại, với các loại thể tài, phong cách chính kịch, hài kịch, nhạc kịch…; tiếp cận nhiều đề tài, nhiều chủ đề từ giải trí đến những lịch sử, con người và xã hội. Công chúng - khán giả TP HCM là những người được hưởng thụ nhiều nhất những thành tựu tinh thần của đời sống sân khấu xã hội hóa. Đó là sự hình thành công chúng sân khấu, yêu mến con người, nuôi dưỡng sức sáng tạo để đây là nơi phát hiện ra nhiều tài năng trẻ.