Kinh doanh nghệ thuật, ai giàu bao giờ: Không giẫm đạp nghệ thuật!

Kinh doanh nghệ thuật muốn thành công phải có nghệ thuật kinh doanh - đó là câu mà nhiều nghệ sĩ trong cuộc thường nói. Kinh doanh vốn là con đường sinh lợi, nghệ thuật là con đường đẹp đẽ. Để hài hòa giữa cái “bay bổng” của nghệ thuật và sự “lạnh lùng” của kinh doanh là một thách thức rất lớn của nghệ sĩ.

Không thể vô cảm

Nghệ sĩ Chí Trung từng ví von kinh doanh nghệ thuật giống như một nghề đi buôn, mà muốn đi buôn thì trước tiên phải hiểu nghề. NSƯT Ngọc Hiệp, Giám đốc Công ty Phim Việt, đúc kết: “Kinh doanh phim ảnh là cuộc chơi của người chuyên nghiệp, nếu không sẽ thất bại ê chề”.

Nghệ sĩ Anh Vũ trong vở Số đào hoa tại Sân khấu Kịch Hồng Vân. (Ảnh do Sân khấu Kịch Hồng Vân cung cấp)

Những người làm kinh tế luôn giữ cái đầu tỉnh táo. Nghệ sĩ Ái Như cho biết: “Ở công ty, tôi phải lo toan mọi thứ, từ tay hòm chìa khóa, quản lý kế hoạch biểu diễn đến dàn dựng, biểu diễn… Nếu không tính toán, phân chia kỹ lưỡng thì làm sao quán xuyến được hàng trăm công việc như vậy?”.

Hồng Vân cũng luôn giữ sự tỉnh táo mọi lúc mọi nơi để quản lý, kinh doanh, cân đong đo đếm hiệu quả từ phía khán giả. Làm nghệ thuật đôi khi phải làm những thứ khán giả cần. Ông Huỳnh Anh Tuấn, Giám đốc Sân khấu Kịch IDECAF, cho rằng ngoài những vở diễn mang nặng tính nghệ thuật, đúng “gu” thì sân khấu vẫn có những vở diễn mang tính chất giải trí, nhẹ nhàng, đáp ứng nhu cầu thưởng thức đa dạng của khán giả nhưng hài kịch cũng phải có tư tưởng chứ không gây cười dễ dãi.

Bên cạnh một cái đầu biết tính toán khoa học, người làm nghệ thuật cũng cần có một trái tim yêu thương. Nói như ông Huỳnh Anh Tuấn, bên cạnh “cái đầu lạnh” phải có “trái tim nóng”. “Trái tim nóng là để yêu thương, thấu hiểu, sẻ chia với anh em từ công việc đến cuộc sống. Nó không chỉ thể hiện tình cảm mà còn là trách nhiệm với anh em nghệ sĩ. Người làm bầu nếu vô cảm thì không thể quản lý được” - ông Tuấn nói. Theo Ái Như, dù bản lĩnh, kiên quyết bao nhiêu thì chị vẫn có một trái tim đủ “ấm” để làm nghề. “Người ta nói tôi có bản lĩnh và mạnh mẽ nhưng tôi nghĩ quan trọng nhất vẫn là một trái tim yêu nghệ thuật say đắm. Như vậy mới có thể truyền lửa cho diễn viên khi dàn dựng tác phẩm. Chỉ có trái tim yêu thương mới gắn kết được mọi người với nhau” - chị bày tỏ.

Tử tế mới thu được tiền

Dù không hẳn tiền bạc tạo nên nghệ thuật nhưng chắc chắn nó có thể “bảo trợ” nghệ thuật sống lâu dài. Vì vậy, khi nghệ thuật trở thành một lĩnh vực kinh doanh, rất nhiều mối lo ngại về chất lượng sẽ bị xuống cấp đã được đặt ra. Đồng tiền có sức mạnh và nó sẽ chi phối giá trị của nghệ thuật, thậm chí còn rất dễ sinh ra những tác phẩm, những nghệ sĩ “khuyết tật”.

Ông Huỳnh Anh Tuấn từng khẳng định: “Nói rằng kinh doanh nghệ thuật mà không quan tâm đến tiền bạc, tính toán đến chuyện lời lỗ là khó tin vì chiếc vé luôn quyết định sự sống còn của sân khấu. Tuy nhiên, không vì thế mà giẫm đạp lên nghệ thuật”. Nhiều nghệ sĩ cho rằng bản thân đồng tiền không hẳn có sức mạnh ghê gớm. Nghệ thuật đặt cạnh đồng tiền có bị chi phối, tác phẩm có rẻ tiền hay không là do cách của người làm.

Trong lĩnh vực kinh doanh nghệ thuật, thương hiệu rất quan trọng. Thương hiệu được tạo ra từ chính cách làm của mình. Nhìn lại chặng đường 17 năm của Sân khấu Kịch IDECAF, điều mà ông Huỳnh Anh Tuấn tự hào nhất là giữ vững được thương hiệu trong lòng khán giả. Ông quan niệm muốn giữ vững thương hiệu, phải luôn ghi nhớ câu “khách hàng là thượng đế”.

Dù kinh doanh nghệ thuật rất khó khăn, vất vả nhưng phải ưu tiên nghệ thuật trước, kinh tế từ từ tính sau. “Đã chọn con đường tử tế thì phải kiên nhẫn đi theo con đường đó. Nếu vì kinh tế khó khăn mà làm ẩu thì trước sau gì cũng thất bại” - ông nhận xét. Sự tử tế cũng giúp ông giữ được lượng diễn viên vì họ tìm ra chỗ làm nghiêm túc.

Nghệ sĩ Thành Hội khẳng định anh chưa bao giờ nghĩ việc lập sân khấu kịch để kinh doanh. “Nếu muốn kinh doanh kiếm tiền, chúng tôi sẽ làm hài kịch chứ chẳng dại gì chọn dòng kịch tâm lý. Dù con đường này quá vất vả nhưng chúng tôi vẫn theo đuổi” - anh quả quyết.

Có thể vì không đặt nặng việc kinh doanh kiếm tiền nên Thành Hội bảo anh chỉ quan tâm đến chuyện dựng những vở kịch thật hay để phục vụ khán giả. Nghệ sĩ Hồng Vân cũng từng cho rằng mục tiêu của chị là giá trị nghệ thuật nên không bao giờ sao nhãng, nếu mình làm tốt thì khán giả sẽ không phụ lòng.

Vai trò của nghệ thuật là tạo ra cái đẹp, hướng khán giả tới những giá trị chân - thiện - mỹ. Vì thế, việc mang cái đẹp đến cho khán giả phải được ưu tiên hàng đầu. Những người kinh doanh nghệ thuật đứng vững được nhiều năm qua luôn tâm niệm rằng làm gì thì làm, họ không để đồng tiền che khuất, làm lu mờ cái đẹp.

Theo một nghệ sĩ, muốn kiếm tiền thì nghệ sĩ không nên chọn nghệ thuật để kinh doanh. “Chỉ có những người yêu nghệ thuật hết lòng, sẵn sàng đánh đổi nhiều thứ để kiên định với lựa chọn ban đầu của mình mới đi lâu dài trên con đường vốn nhiều chông gai, thử thách ấy” - nghệ sĩ này tâm sự.

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 16-4