Mất uy tín

Vụ việc được phơi bày khi ngày 11-8, họa sĩ thiết kế Trương Huyền Đức chia sẻ trên trang cá nhân về sự bất ngờ phát hiện ra bức ảnh chỉ là sản phẩm của trò đùa kỹ xảo Photoshop từ bức hình gốc của nhiếp ảnh gia người Hà Lan Hubert Van Es bỗng nhiên xuất hiện trong sách tư liệu của nhiếp ảnh gia Tam Thái với lời bình luận cực kỳ nghiêm túc: “Nhưng khi quá đầy, cái cầu thang dã chiến bị đạp văng ra... Năm 1990 phóng viên này (tức Hubert van Es) có dịp trở lại Việt Nam, ông kể: Vẫn không thể nào quên giây phút ấy”.

Bức ảnh “chế” được đánh số 515 trong cuốn sách

Công chúng ngỡ ngàng không hiểu tại sao lại có thể sử dụng nguồn ảnh thiếu kiểm chứng để minh họa cho sự thật lịch sử như vậy? Nhiếp ảnh gia Tam Thái cũng đã lên tiếng xin lỗi về sự thiếu sót của mình khi ông sử dụng bức ảnh trên internet và… tự nghĩ ra chú thích sai trái mang tính bịa đặt nói trên... Dư luận phẫn nộ vì nếu không được phát hiện, bức ảnh có thể xuyên tạc lịch sử, xúc phạm tác giả ảnh. Vai trò trách nhiệm của biên tập viên và NXB ở đâu khi để xảy ra sai phạm như vậy? Ngoài ra, độc giả cho rằng địa điểm chụp bức ảnh thời đó là ở tòa nhà nằm trên đường số 22 Gia Long, Sài Gòn (tức Lý Tự Trọng bây giờ), chứ không phải ở đường Thống Nhất như sách chú thích.

Bức ảnh của nhiếp ảnh gia Hubert Van Es được in trong cuốn sách của tác giả Tam Thái

NXB Trẻ đã nhanh chóng quyết định đình chỉ phát hành cuốn sách ngay trong ngày 11-8. Ông Nguyễn Minh Nhựt, Giám đốc NXB Trẻ, khẳng định: “Tác giả Tam Thái đã xác nhận có điểm sai trong cuốn sách như độc giả phát hiện nên hôm nay, 12-8, chúng tôi đã triệu tập hội đồng thẩm định của NXB để xem xét lỗi sai. Trong sự việc này, có cả cái sai của tác giả và trách nhiệm của biên tập viên. Thay mặt NXB, tôi xin lỗi độc giả vì hạt sạn trong cuốn sách. Nhưng không thể chỉ xin lỗi là xong. Sự cố mang tính chất đánh động, tác giả và NXB sẽ phải ngồi lại xem xét nghiêm túc toàn bộ cuốn sách, có cần phải bổ sung, thay thế, chỉnh sửa chỗ nào nữa không? Trong ấn bản mới, cần phải có lời nói đầu thưa lại với độc giả về sự cố cũ, mong độc giả thương và bỏ qua, còn ai không thương cũng phải chấp nhận bởi vì rõ ràng mình sai”.

Ông Nhựt cho biết toàn bộ ấn bản cũ mà độc giả đã mua, NXB Trẻ xin được thu hồi đổi trả cuốn sách mới. Nếu độc giả nào ở xa, NXB xin chịu hoàn toàn phí tổn của việc thu hồi sách và chuyển tới độc giả cuốn sách mới hoàn chỉnh. “Bị lỗ mấy trăm triệu là chuyện đương nhiên rồi nhưng cái buồn lớn hơn là mất mát về uy tín của NXB” - ông Nhựt bộc bạch.