Nhạc sĩ không sợ già

Ngạc nhiên là bởi trong trí nhớ của tôi, vào những cuộc họp cách đây hơn 30 năm, lúc tỉnh Thuận Hải chưa chia tách, ông đã đứng tuổi lắm rồi. Trong cuộc họp, nhạc sĩ Huy Sô là người luôn sôi nổi với nụ cười không bị thời gian “xâm hại” của ông. Khi tôi đến hỏi thăm, ông hồn nhiên hát: “Già “yamaha”, già mà ham, già mà còn ham... già mà còn yêu đời...”.

Máu thịt với biển

Nhạc sĩ Huy Sô, tên thật là Huỳnh Sanh Châu, năm nay đã 87 tuổi. Ông vốn gốc người làng Triều Dương, tỉnh Thanh Hóa. Ông tổ là ngư dân, bị bão biển nên trôi dạt đến tận đảo Phú Quý. Đến đời thứ tư thì vào Phan Thiết và ông thuộc đời thứ tám. Ông gắn bó với biển từ trong máu thịt, luôn xem biển Phan Thiết là quê hương của mình. Bao nhiêu năm nay, sáng nào không ra biển là ông thấy thiếu vắng, bồn chồn. Ngay cả thời đi tập kết, rồi đi học xa, ông vẫn luôn nhớ, luôn ao ước một đời sống, sáng tác gắn bó với biển. Biển và những người dân chài, những tay lưới rùng, lưới hai, lưới cước luôn là đề tài bất tận, thân thương ruột rà trong những ca khúc của ông.

Chính vì vậy mà những ca khúc viết về biển đảo của nhạc sĩ xứ biển này luôn da diết, luôn “mặn mòi” tình cảm, cả về ca từ và giai điệu. Ông đã khéo léo vận dụng, đưa vào tác phẩm của mình những câu ca dao, những câu hát đối đáp, những thành ngữ xứ biển gần gũi với mọi người. Tôi yêu đảo nhỏ quê hương của nhạc sĩ Huy Sô là một ca khúc khá thành công và điển hình về giai điệu của ông, bài hát đã được phát nhiều lần trên Đài Tiếng nói Việt Nam, trên sóng phát thanh, truyền hình địa phương cũng như lan tỏa rộng rãi trên các trang web âm nhạc. Về hợp xướng, có thể kể: Tiếng gọi từ biển đảo, Ngôi sao dẫn đường, Quê tôi miền gió cát, Nam quốc sơn hà... Đây là thể loại mang nhiều yếu tố “kỹ thuật cao” mà ông đã dồn rất nhiều công sức, tâm huyết của mình.

Nhạc sĩ Huy Sô làm công tác địch vận từ hồi kháng Pháp. Năm 1956, ông tập kết ra Bắc và học trung cấp âm nhạc; năm 1959, ông học sáng tác và chỉ huy dàn nhạc của Trường Âm nhạc Việt Nam rồi được cử đi tu nghiệp ở Liên Xô.

Năm 1964, ông về nước phụ trách Đoàn Văn công Quân khu IV; đến 1971, ông lại chuyển về làm biên tập chương trình phát thanh binh vận của Đài Tiếng nói Việt Nam. Về Thuận Hải, ông phụ trách Đoàn Ca múa của tỉnh nhà, sau đó làm Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin và Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ Thuận Hải. Nhạc sĩ Huy Sô có quá trình sáng tác khá dài hơi, khoảng 70 năm, với gần 200 sáng tác đủ thể loại: ca khúc, hợp xướng, những đoản khúc cho kèn...

Tiếng kèn đồng địch vận

Khi được hỏi về “nghệ thuật già”, nhạc sĩ Huy Sô vui vẻ nói với tôi: “Thì đấy, già “yamaha”, tâm hồn lúc nào cũng tràn đầy hy vọng, lúc nào cũng ham, mà là ham sống, ham làm việc đó mà. Đừng có sợ già. Già có gì đâu mà sợ. Sống lâu. Sống khỏe. Sống vui. Sống vậy mới đáng sống. Mà già sao được. Ngày nào cũng làm việc hăng say sao gọi là già?!”.

Có một câu chuyện ông nói là “mới đây” dù đã gần thế kỷ rồi. Ngày ấy, cậu nhóc “Châu kèn” mon men theo học lỏm nhóm lính Pháp đóng quân trong nhà mình về cách thổi kèn. Cứ mỗi lần nghịch ngợm lấy kèn thổi khẹt khẹt là bị mấy tay lính Tây quất cho mấy phát vào mông. Dần dà, nhóm lính Tây thấy chú bé thích kèn quá nên nhiệt tình chỉ cho. Khi đã biết thổi kèn, “Châu kèn” còn đi thổi cho học sinh chào cờ vào thứ hai hằng tuần ở ngôi trường mình theo học. “Chỉ thổi được vài đoạn vậy mà, còn học nhạc lý thì mãi sau này vào trung học ở Sài Gòn mới được thầy Lưu Hữu Phước dạy” - ông nhớ lại.

“Chiếc kèn đồng đó/ Âm thanh sao hơi vơi/ Đã tan vào vách đá/ Đã hòa với biển trời...”. Ông lim dim mắt và đọc những câu thơ do chính mình viết ra; đọc như chỉ để mình lắng tim, lắng ruột; đọc để nghe quá khứ ùa về cùng tiếng kèn lảnh lót trong những trận tấn công đồn bót; đọc để không quên những đêm văn nghệ liên hoan với đồng chí, đồng đội... Tiếng kèn đồng địch vận của nhạc sĩ Huy Sô đã một thời gắn bó cùng lịch sử cách mạng quê hương như vậy đó.

Giờ đây, ông không thổi kèn nữa nhưng những trang nhạc mới trên bàn làm việc của ông lại dày thêm theo tháng ngày. Đó chính là tâm huyết, là sự cống hiến đến cùng của một tâm hồn luôn tràn ngập đam mê, cùng với giọng cười “yamaha” không lẫn với ai!