An toàn hơn trên không gian mạng

Hành lang pháp lý đối với hoạt động mạng giờ đây càng được củng cố và cụ thể hơn.

Mục tiêu chính của Luật An ninh mạng 2025, vừa được Quốc hội Khóa XV thông qua ngày 10-12, được soạn thảo trên cơ sở hợp nhất Luật An ninh mạng 2018 và Luật An toàn thông tin mạng 2015, có những điểm mới nổi bật: Lần đầu tiên bổ sung quy định bảo vệ nhóm yếu thế trên không gian mạng, bao gồm trẻ em, người cao tuổi và người gặp khó khăn về nhận thức; bổ sung quy định về hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm mạng, phù hợp bối cảnh an ninh mạng đã trở thành thách thức toàn cầu.

Luật đã nội luật hóa các công ước quốc tế về chống tội phạm mạng, đặc biệt là Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng được cộng đồng quốc tế mở ký tại Hà Nội hồi tháng 10-2025.

Hành lang pháp lý đối với hoạt động mạng giờ đây càng được củng cố và cụ thể hơn. Chẳng hạn, luật đã liệt kê hàng loạt hành vi vi phạm phổ biến như: xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác; lừa đảo chiếm đoạt tài sản; tổ chức đánh bạc online; quảng cáo, mua bán hàng hóa cấm; vi phạm bản quyền; giao dịch trái phép thông tin thẻ tín dụng, tài sản mã hóa; làm giả trang thông tin điện tử của cơ quan, tổ chức.

Một vấn đề được nhiều người quan tâm là an ninh mạng liên quan AI. Nhu cầu này được đáp ứng ở mức cao hơn khi Quốc hội ngày 10-12-2025 cũng đã thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo (hiệu lực từ ngày 1-3-2026), đưa Việt Nam trở thành một trong số ít quốc gia có khung pháp lý toàn diện về AI.

Luật An ninh mạng 2025 quy định cấm sử dụng trí tuệ nhân tạo hoặc công nghệ mới để giả mạo hình ảnh, giọng nói, video của người khác trái pháp luật. Đây được đánh giá là bước điều chỉnh kịp thời trong bối cảnh deepfake đang trở thành công cụ phổ biến trong các hành vi lừa đảo và xâm phạm đời tư ngày càng nghiêm trọng hơn.

Thực tế, không thể coi AI như là một chủ thể của pháp luật mà công nghệ này chỉ là một công cụ, có chăng là coi như một tình tiết để tăng nặng hay giảm nhẹ khi bị sử dụng để vi phạm pháp luật. Nó cũng giống như cách chúng ta hành xử với mạng internet trước đây.

Cũng không ai có thể lường trước được những cách mà bọn tội phạm sử dụng AI để gây án trong tương lai. Vì thế, luật hiện hành thì không thể bao quát hoàn toàn các hành vi tội phạm để có chế tài cụ thể từng hành vi. Nhưng nếu như coi AI là một công cụ thì chúng ta đã có sẵn các luật định chung.

Chẳng hạn, nếu kẻ tội phạm sử dụng AI để thực hiện hành vi vi phạm các luật định hiện hành, như Bộ Luật Hình sự, nhà chức trách đều có thể xử lý với các tội danh đó. Bộ Luật Hình sự năm 2015 thực tế đã trải qua một số lần sửa đổi, bổ sung, mới nhất là năm 2025, nên ngày càng được hoàn thiện và cập nhật hơn.

Luật An ninh mạng 2025 đã được ban hành, kỳ vọng nhà chức trách sẽ thực thi nghiêm minh các điều luật để bảo đảm an toàn tối đa cho người dân khi lên không gian mạng - trong bối cảnh xã hội mạng đang ngày càng song hành hơn với xã hội thật.

Có thể khẳng định ngay rằng không thể bảo đảm thực hiện thành công công cuộc chuyển đổi số, hướng tới xây dựng chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số nếu như không bảo đảm được an toàn cho không gian mạng. Bởi lẽ, tất cả các nền tảng số đều phải hoạt động trên không gian mạng.