Cảnh báo cẩn trọng tim mạch ở người trẻ

Theo Hội Tim mạch học Việt Nam, ước tính số ca tử vong vì các bệnh lý tim mạch chiếm gần 40% tổng số ca tử vong.

Trung bình cứ 4 người trưởng thành thì có 1 người mắc và xu hướng ngày càng trẻ hóa.

GS-TS Phạm Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch Hội Tim mạch học Việt Nam, cho biết tại Việt Nam, bệnh lý do xơ vữa động mạch chiếm khoảng 65% tổng số bệnh tim mạch, trong đó bệnh mạch vành và đột quỵ là nguyên nhân tử vong hàng đầu. Đây là nguyên nhân gây ra khoảng 200.000 ca tử vong mỗi năm, tương đương 1/3 tổng số ca tử vong cả nước. Trong 3 thập kỷ qua, số người mắc bệnh tim mạch trên toàn cầu đã tăng gấp đôi, vượt mốc 500 triệu ca và là nhóm bệnh không lây nhiễm phổ biến nhất cướp đi sinh mạng của gần 19 triệu người mỗi năm.

Các chuyên gia cho biết bệnh tim mạch từng bị coi là "bệnh nhà giàu", nay trở thành thách thức toàn cầu khi hơn 75% ca tử vong xảy ra ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Những năm gần đây, bệnh tim mạch không còn là vấn đề riêng của người lớn tuổi. Xu hướng trẻ hóa diễn ra rõ rệt, khi ngày càng nhiều người dưới 40 tuổi được chẩn đoán tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hoặc mắc bệnh mạch vành. Ngoài các yếu tố nguy cơ truyền thống như tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá…, ở người trẻ còn xuất hiện thêm các yếu tố như căng thẳng, thức khuya, béo phì.

Theo GS Hùng, thời gian qua ghi nhận nhiều trường hợp đột tử ở người trẻ. Trong các ca tử vong đột ngột, khoảng 90% liên quan đến nguyên nhân tim mạch. Những trường hợp này thường gắn với các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, béo phì, ít vận động và căng thẳng kéo dài. Việc kiểm soát tốt những yếu tố này là cách quan trọng để giảm nguy cơ đột tử. Ngoài ra, ở nhóm người trẻ, các bệnh tim mạch thường gặp gồm bệnh cơ tim phì đại bẩm sinh và rối loạn nhịp tim. Nhiều trường hợp vẫn "chung sống hòa bình" với bệnh mà không có triệu chứng rõ rệt, song khi gắng sức, đặc biệt là chạy marathon hoặc chơi thể thao cường độ cao, có thể dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải, gây loạn nhịp tim và đột tử. Bên cạnh đó, không ít người trẻ mắc xơ vữa động mạch. Khi vận động quá sức, các mảng xơ vữa có thể bị nứt vỡ, làm tắc nghẽn mạch và gây nhồi máu cơ tim.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, hơn 75% số ca tử vong do tim mạch xảy ra tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, gây thiệt hại kinh tế toàn cầu hơn 1.000 tỉ USD mỗi năm, bao gồm chi phí y tế và tổn thất năng suất lao động. Bệnh tim mạch tiến triển âm thầm nhưng gây hậu quả nghiêm trọng, vì vậy việc chủ động khám sức khỏe định kỳ để tầm soát bệnh là vô cùng quan trọng. Một số dấu hiệu bất thường qua điện tâm đồ hoặc siêu âm tim có thể giúp bác sĩ nhận diện sớm nguy cơ.

Các chuyên gia nhấn mạnh phòng bệnh sớm là "chìa khóa" để giảm gánh nặng của bệnh tim mạch. Người dân cũng cần kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, béo phì, hút thuốc, ít vận động, căng thẳng tâm lý và ô nhiễm môi trường. Người trẻ cần tránh thức đêm, lười vận động, không dùng các chất kích thích. Nếu kiểm soát tốt những yếu tố này có thể ngăn ngừa đến 80% bệnh tim mạch. "Đây cũng là hạn chế của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, khi mà người dân chủ yếu phát hiện, điều trị ở giai đoạn muộn thay vì phòng ngừa sớm" - GS Hùng cảnh báo.