“Quái thai”

Một loạt hiện tượng xã hội xuất hiện gần đây có độ vang xa và sức va đập mạnh. Nó không đơn giản chỉ là thói xấu đơn thuần mà đã thật sự biến dạng đến mức ghê rợn. Ngay trong từ điển cũng không có nhiều từ đủ mạnh để lột tả nó ngoài từ “quái thai”. Ở đây, tất nhiên, bài viết chỉ đề cập đến từ này theo nghĩa bóng

Sự việc mới nhất, gây xôn xao nhất chắc là vụ Công ty Vedan VN đã đầu độc sông Thị Vải suốt 14 năm bằng acid, cyanure và các chất độc khác, khiến Thị Vải không còn là con sông khi hàng chục cây số đặc quánh một màu đen chết chóc.

Để phục hồi sự sống của nó, theo một chuyên gia về lĩnh vực tài nguyên nước, phải mất ít nhất 10 năm với chi phí bỏ ra hàng trăm tỉ đồng. Tuy khá muộn màng, việc phát hiện con sông hấp hối ở tỉnh Đồng Nai này chắc chắn sẽ đưa ra ánh sáng những kẻ trực tiếp và gián tiếp hủy hoại môi trường và sức khỏe con người. Chính xác đó là ai rồi sẽ rõ và ai cũng muốn được rõ! Nhưng điều gì đẩy người ta đến chỗ quá nhẫn tâm với môi trường và đồng loại như vậy? Một câu hỏi dường như đã có câu trả lời.

Và một chuyện khác, xảy ra mới đây tại Hà Nội. Đó là chuyện cậu học trò Hàn Quốc Kim Ki Jong, 26 tuổi, đã giết dã man nữ gia sư dạy tiếng Việt và cũng là bạn tình của mình. Người ta vẫn chưa hiểu sự xung đột dẫn đến đối kháng trong quan hệ tình cảm của hai người như thế nào. Nhưng hành vi của Kim (bóp cổ cô gái đến chết và sau đó đưa đi đốt xác phi tang) gợi lại những cái chết thời Trung Cổ, hay ít ra cũng có dáng dấp của kiểu giết người lạnh lùng trong các bộ phim về mafia Ý, Mexico...

Những hiện tượng “quái thai” như vậy đã bắt đầu xuất hiện nhiều hơn trong xã hội. Tại sao? Khó có câu trả lời chung cho mọi trường hợp, nhưng cũng có thể lý giải phần nào về hai câu chuyện trên. Trường hợp đầu tiên là thói tham lam vô độ, trường hợp còn lại là tính cuồng si. Nhưng cả hai sẽ khó có thể biến thành tội ác nếu không có con người và hoàn cảnh tiếp tay. Vedan liệu có dám xây nhà máy và thải nước “đen” vào con sông nào đó ở Mỹ hoặc Anh? Với trường hợp Kim Ki Jong, câu hỏi về quản lý người nước ngoài tại VN vẫn là câu hỏi nóng và nghiêm túc.

Cho dù đề cập hiện tượng “quái thai” hoàn toàn theo nghĩa rộng, nhưng cũng không thể né tránh một nguyên tắc phổ biến của vạn vật: Sự kết hợp không lành mạnh giữa hai đối tác thường sinh ra một thực thể không lành mạnh. Tùy mức độ, nó có thể bộc lộ từ khập khiễng, đầy khuyết tật đến quái thai.

Chính con người và hoàn cảnh tạo ra nó.