Chênh vênh sau tốt nghiệp

Rời giảng đường, nhiều sinh viên mang theo kỳ vọng lớn nhưng sớm đối mặt với thực tế cạnh tranh khốc liệt của thị trường lao động

Sở hữu tấm bằng cử nhân trong tay nhưng con đường sự nghiệp của nhiều lao động trẻ (LĐT) lại không hề suôn sẻ như mong muốn. Họ rơi vào trạng thái chông chênh, mắc kẹt giữa kỳ vọng cá nhân, áp lực gia đình và sự cạnh tranh gay gắt của thị trường lao động. Trong lúc loay hoay tìm hướng đi, không ít LĐT lại dao động trước những hình ảnh thành công sớm của bạn bè.

Khởi đầu chông gai

Nguyễn Hoàng Anh Khoa (23 tuổi, quê Đồng Nai) tốt nghiệp loại giỏi ngành kinh doanh quốc tế tại một trường đại học ở TP HCM. Là sinh viên (SV) tiêu biểu với bảng điểm xuất sắc, Khoa tự tin sẽ có được công việc và thu nhập mơ ước. Tuy nhiên, thực tế lại khác hẳn.

"Khi đi phỏng vấn xin việc, nhà tuyển dụng chỉ hỏi về kinh nghiệm, kỹ năng xử lý tình huống, giao tiếp và làm việc nhóm… Điều này khiến tôi hết sức bất ngờ" - Khoa nói. Gần 8 tháng gửi hồ sơ nhiều nơi nhưng không xin được việc, Khoa nhận ra khoảng cách lớn giữa kiến thức học và yêu cầu thực tế. Không muốn tiếp tục lãng phí thời gian, anh chủ động học thêm kỹ năng mềm, cải thiện tiếng Anh giao tiếp và làm cộng tác viên bán hàng online để rèn giũa kỹ năng ứng xử.

Khác với hành trình chật vật của Khoa, Trần Ngọc Bảo Trân (25 tuổi, TP HCM) lại có một khởi đầu tưởng chừng suôn sẻ. Tốt nghiệp ngành marketing, Trân nhanh chóng được một tập đoàn lớn mời về làm việc, với mức lương cao và đãi ngộ hấp dẫn. Nhưng chỉ sau 3 tháng, Trân quyết định xin nghỉ do không chịu nổi áp lực công việc. "Tôi nhận ra mình đã nóng vội khi lựa chọn công việc không phù hợp với bản thân" - Trân giãi bày.

Với Vũ Hoài Thanh (26 tuổi, quê Quảng Ngãi), hành trình lập nghiệp ở TP HCM còn nhiều gian nan hơn. Tốt nghiệp cao đẳng ngành kỹ thuật điện, Thanh quyết định lên thành phố với mong muốn tìm được công việc ổn định để phụ giúp gia đình. Nhưng mọi thứ không diễn ra như anh nghĩ. "Chi phí sinh hoạt đắt đỏ, lại không quen biết ai, đi phỏng vấn thì bị đánh rớt vì không có kinh nghiệm. Gửi hồ sơ cả tháng mà chẳng ai gọi" - Thanh kể.

Sau vài tháng làm việc thời vụ, Thanh cạn túi và buộc phải trở về quê. Không chỉ khó khăn về tài chính, anh còn cảm thấy lạc lối vì không biết bắt đầu từ đâu.

Tăng trải nghiệm

Theo ông Nguyễn Lê Vĩnh Lynh, Giám đốc Chi nhánh Công ty CP Ngắm cảnh Việt Nam tại TP HCM, nhiều SV khi vừa tốt nghiệp vẫn còn loay hoay chưa xác định được hướng đi cụ thể, đã phải đối mặt với áp lực vô hình từ nhiều phía.

Trên mạng xã hội, thấy bạn bè khoe đã nhận việc ở công ty lớn, lương ngàn đô, làm việc trong văn phòng hiện đại. Những hình ảnh ấy dễ tạo cảm giác so sánh, khiến không ít người trẻ rơi vào trạng thái hoang mang, tự ti. Không chỉ vậy, trong bối cảnh văn hóa Á Đông đề cao sự ổn định và thành công sớm, nhiều bậc phụ huynh cũng kỳ vọng con cái nhanh chóng có công việc danh giá, thu nhập cao, lộ trình thăng tiến rõ ràng. Những kỳ vọng ấy, dù xuất phát từ tình thương, đôi khi lại vô tình trở thành áp lực đối với người trẻ.

Ngay cả khi đã tìm được việc, nhiều LĐT vẫn phải đối diện với những cú sốc nghề nghiệp. Không ít người nhanh chóng "vỡ mộng" khi công việc không như mong muốn, môi trường làm việc khắc nghiệt, văn hóa doanh nghiệp xa lạ khiến họ bỡ ngỡ và mệt mỏi. "Từ những hình dung "màu hồng" ban đầu, LĐT phải học cách đối mặt với áp lực hoàn thành chỉ tiêu, tiến độ, KPI" - ông Lynh nói.

Theo ThS Nguyễn Thị Kim Phụng, Phó Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Quan hệ doanh nghiệp - Trường ĐH Tài chính - Marketing, không phải ai cũng sẵn sàng bước vào guồng quay công việc ngay sau khi ra trường. Nhiều SV mới tốt nghiệp rơi vào trạng thái mông lung, chưa biết bắt đầu từ đâu. 

Để không trượt dài trong cảm giác bế tắc, LĐT cần chủ động lên kế hoạch cho giai đoạn chuyển tiếp. Giai đoạn sau tốt nghiệp nên được xem là thời điểm lý tưởng để nghỉ ngơi có chủ đích, học thêm kỹ năng, tham gia thực tập, học cao học hoặc thử sức với công việc trái ngành nhằm mở rộng trải nghiệm và khám phá bản thân.

"Nhiều người bắt đầu bằng những lựa chọn chưa phù hợp nhưng chính từ đó họ tích lũy bài học và sẽ tìm thấy hướng đi phù hợp. Sự nghiệp là hành trình dài, không phải cuộc đua tốc độ. Điều quan trọng là không ngừng tiến về phía trước, dù chỉ là những bước nhỏ" - ThS Phụng lưu ý.