Công dân số và những lợi ích thấy rõ

Theo Bộ Công an, công dân số, xã hội số, chính phủ số là 3 trụ cột để phát triển kinh tế và đưa đất nước vào nhóm dẫn đầu về an toàn, an ninh không gian mạng

Do căn cước sắp hết hạn, mới đây, anh Nguyễn Thanh Anh - ngụ phường Linh Xuân, TP HCM - truy cập ứng dụng VNeID để thao tác, đặt lịch hẹn đến trụ sở Công an TP HCM cấp, đổi.

Điều kiện tiên quyết

Đúng ngày hẹn, anh Anh đến làm thủ tục, thu nhận vân tay, chụp ảnh khuôn mặt... Các bước được thực hiện nhanh chóng và chưa đầy 3 tuần, anh được nhận căn cước mới.

Nam thanh niên kể từ ngày dùng VNeID, mọi thứ thuận tiện hơn rất nhiều. Ra đường anh không cần mang theo nhiều giấy tờ, chỉ điện thoại là đủ bởi giấy phép lái xe, bảo hiểm y tế, đăng ký xe,... đã được tích hợp vào VNeID.

"Khi làm thủ tục hành chính hay đi khám bệnh, tôi quét VNeID là thông tin hiện ra nhanh và rõ ràng. Quan trọng nhất là dữ liệu được quản lý thống nhất, đỡ lo thất lạc giấy tờ như trước" - anh Anh nói.

VNeID anh Anh nhắc tới là ứng dụng định danh quốc gia. Sau quá trình đánh giá tính hiệu quả của ứng dụng này, Bộ Công an đang lấy ý kiến người dân về dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về phát triển công dân số. Dự thảo được lấy ý kiến đến ngày 31-12 và đăng tải trên Cổng Thông tin điện tử Bộ Công an.

Tại dự thảo, Bộ Công an quy định rõ điều kiện để trở thành công dân số là cá nhân được cấp tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng định danh quốc gia (VNeID); có khả năng sử dụng dịch vụ công và dịch vụ số an toàn, hợp pháp; thực hiện các trách nhiệm của công dân số và đã được xếp hạng công dân số.

Nhiều quyền lợi

Bộ Công an cho biết việc phát triển công dân số toàn diện là yêu cầu cần thiết, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước. Trong đó, công dân số gắn với xã hội số, chính phủ số, trở thành 3 trụ cột để phát triển kinh tế, đưa đất nước vào nhóm dẫn đầu về an toàn, an ninh không gian mạng, an ninh dữ liệu và bảo vệ dữ liệu.

Quyền lợi của "công dân số" gồm sở hữu và quản lý danh tính số; được tiếp cận, sử dụng và hưởng lợi từ dịch vụ số… Đặc biệt, khi giao dịch qua ứng dụng định danh quốc gia VNeID, công dân số sẽ được áp dụng chính sách miễn, giảm thuế, lệ phí trước bạ, thuế khoán.

VNeID cũng được đề xuất mở rộng trở thành một "siêu ứng dụng" với các tiện ích không giới hạn, bao gồm cung cấp "ví điện tử quốc gia" và dịch vụ thanh toán số; cung cấp "chữ ký số cá nhân" an toàn; cung cấp kho dữ liệu cá nhân; cấp "địa chỉ thư điện tử" chính thức cho mỗi công dân; phát triển "mạng xã hội".

Theo Bộ Công an, các mạng xã hội do các doanh nghiệp tư nhân phát triển phát sinh thực trạng về các tài khoản ảo, tin giả, lừa đảo. Trong khi đó, nhà nước đang thiếu một kênh giao tiếp chính danh và hai chiều để truyền thông chính sách và lắng nghe phản biện. Do đó, cần tạo ra một mạng xã hội mà 100% người dùng được xác thực danh tính tuyệt đối (qua VNeID). Đây cũng là kênh chính thức để công dân góp ý, phản biện và cơ quan nhà nước thông báo, giải quyết gốc rễ vấn nạn tin giả.

Bước chuyển lớn trong tư duy

Ông Đinh Hoàng Kiên, nhà sáng lập Công ty TNHH VedaX, nhìn nhận đề xuất nâng cấp VNeID như một siêu nền tảng số quốc gia là một bước đi đột phá, chưa từng có tiền lệ trong khu vực công. Điểm đáng chú ý nhất của đề xuất không chỉ nằm ở mặt công nghệ mà ở sự thay đổi tư duy quản trị, chuyển từ "quản lý - bắt buộc" sang "phục vụ - khuyến khích".

"Cách làm này rất giống tư duy của doanh nghiệp trong việc thu hút người dùng. Muốn người dùng tham gia, phải đặt quyền lợi của họ lên trước. Các mô hình như VinID hay các hệ sinh thái số trong khu vực tư nhân đã làm điều này từ lâu. Nay khu vực công áp dụng, đó là điều rất dũng cảm" - ông Kiên nhận định.

Theo ông Kiên, đề xuất này thể hiện một bước chuyển lớn trong tư duy điều hành. Nhà nước không còn "ép buộc" mà "trao quyền lợi", từ đó khuyến khích người dân tham gia vào không gian số một cách chủ động hơn. Dù việc triển khai chắc chắn sẽ có giai đoạn thử nghiệm và bỡ ngỡ ban đầu, nhưng đây là hướng đi cần thiết và mang tính dài hạn.

Đại diện một công ty công nghệ tại TP HCM đánh giá VNeID đang sở hữu lợi thế là định danh điện tử ở mức độ tin cậy cao nhất, gắn với dữ liệu gốc của công dân. Đây chính là "lõi" của mọi siêu ứng dụng, bởi mọi dịch vụ số từ tài chính, y tế, giáo dục đến thương mại đều cần xác thực danh tính.

"Nếu VNeID kết hợp được vai trò định danh - nền tảng - hệ sinh thái dịch vụ thì ứng dụng này không chỉ là công cụ quản lý mà có thể trở thành "xương sống" của kinh tế số và xã hội số Việt Nam trong 10-20 năm tới" - đại diện này chia sẻ.