Năm 2003: Gần 13.000 tỉ đồng để nâng lương tối thiểu

CẢI CÁCH TIỀN LƯƠNG.- Ngày 15-1, Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải đã ký ban hành Nghị định số 03/2003/NĐ-CP về việc điều chỉnh tiền lương, trợ cấp xã hội và đổi mới một bước cơ chế quản lý tiền lương. Theo đó, kể từ ngày 1-1-2003, mức lương tối thiểu từ 210.000 đồng được nâng lên 290.000 đồng. Đối tượng áp dụng là những người hưởng lương và phụ cấp từ nguồn kinh phí thuộc ngân sách Nhà nước và người lao động trong các doanh nghiệp, trừ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại VN. Mức sinh hoạt phí hàng tháng của cán bộ xã, phường, thị trấn đang công tác và đã nghỉ hưu cũng được tăng thêm tương ứng với mức tăng lương tối thiểu trên. Nghị định cũng quy định các đơn vị phải tự lo một phần quỹ tăng lương cho đơn vị mình

Theo quy định tại nghị định trên, những người nghỉ hưu trước ngày 18-9-1985 sẽ được tăng thêm 46% lương hưu. Những người nghỉ hưu sau ngày 18-9-1985 theo Nghị định số 236/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) được tăng thêm 42% lương hưu. Những người nghỉ hưu theo Nghị định số 43/CP ngày 22-6-1993, Nghị định số 66/CP ngày 30-9-1993, Nghị định số 12/CP ngày 26-1-1995 và Nghị định số 45/CP ngày 15-7-1995 của Chính phủ được tăng thêm 38,1% lương hưu.

Công bằng cho các đối tượng nghỉ hưu

Sở dĩ có những tỉ lệ khác nhau trên, theo ông Phạm Minh Huân - Vụ trưởng Vụ Tiền lương, Tiền công (Bộ LĐ-TB-XH) - là do từ trước đến nay, mặc dù đã có hai lần điều chỉnh nhưng những người về hưu trước tháng 9-1985 vẫn có mức lương thấp hơn 20% so với những người về hưu sau thời điểm này. Để đảm bảo công bằng cho các đối tượng, việc đưa ra những tỉ lệ như trên là hợp lý.

Những người hưởng trợ cấp từ bảo hiểm xã hội cũng được tăng thêm 38,1% trợ cấp mất sức lao động, trợ cấp bảo hiểm xã hội. Chính phủ cũng đồng ý tăng thêm 38,1% quỹ trợ cấp, phụ cấp ưu đãi người có công so với quỹ hiện hành (đối tượng của năm 2003) tính theo quy định tại Nghị định số 77/CP ngày 15-12-2000 của Chính phủ.

Tiết kiệm để trả lương

Theo tính toán, số tiền dùng để điều chỉnh lương theo mức lương tối thiểu mới trong năm 2003 là gần 13.000 tỉ đồng. Việc bố trí các nguồn để đảm bảo thực hiện điều chỉnh tiền lương và trợ cấp xã hội được Chính phủ quy định như sau: Các bộ, cơ quan Trung ương và các địa phương trong phân bổ ngân sách phải giao nhiệm vụ tiết kiệm 10% chi thường xuyên (trừ tiền lương và các khoản có tính chất lương) đối với từng cơ quan hành chính, từng đơn vị sự nghiệp để thực hiện điều chỉnh tiền lương. Các đơn vị sự nghiệp có thu sử dụng tối thiểu 40% nguồn thu được để lại cho đơn vị (riêng ngành y tế sử dụng tối thiểu là 35%) để thực hiện điều chỉnh lương.

Các cơ quan hành chính có nguồn thu theo quy định sử dụng tối thiểu 40% số thu được để lại theo chế độ để thực hiện điều chỉnh lương. Ngân sách địa phương bố trí 50% số tăng thu năm 2002 và 50% số tăng dự toán thu do Thủ tướng Chính phủ giao năm 2003 so với dự toán thu do Thủ tướng Chính phủ giao năm 2002 để thực hiện điều chỉnh tiền lương; dành 50% số tăng thu năm 2003 so với dự toán do Thủ tướng Chính phủ giao năm 2003 để thực hiện điều chỉnh tiền lương và gối đầu cho năm 2004. Theo tính toán của các chuyên gia, tổng các khoản tiền trên dùng để điều chỉnh lương tối thiểu là gần 5.000 tỉ đồng.

Số tiền còn lại gần 8.000 tỉ đồng, Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ quyết định việc bổ sung nguồn cho các bộ, ngành, địa phương trong trường hợp đã thực hiện đúng các quy định trên mà vẫn còn thiếu; bố trí ngân sách Trung ương để đảm bảo chi trả lương hưu cho những người nghỉ hưu trước ngày 1-1-1995 và chi trả trợ cấp ưu đãi cho người có công. Những đối tượng nghỉ hưu sau ngày 1-1-1995 sẽ do bảo hiểm xã hội chi trả.

Trợ cấp thôi việc được tính trên nền lương tối thiểu mới

Theo quy định tại điều 6 của nghị định, mức tiền lương tối thiểu 290.000 đồng được sử dụng để tính khoản trợ cấp thôi việc theo thời gian đối với lao động dôi dư theo Nghị định 41/CP của Chính phủ ban hành ngày 11-4-2002 và đối với người thôi việc do tinh giảm biên chế theo Nghị quyết số 16/NQ-CP ngày 18-10-2000 của Chính phủ cho số năm làm việc từ năm 2003. Số năm làm việc từ 2002 trở về trước tính toán theo hướng dẫn trước ngày 1-1-2003. Quy định về tính trợ cấp thôi việc theo thời gian đối với lao động dôi dư tại nghị định này thay thế các quy định về tính trợ cấp đối với lao động dôi dư và lao động thôi việc do tinh giản biên chế quy định tại Nghị định 41/CP và Nghị quyết 16/NQ-CP của Chính phủ nói trên. Ngoài ra, các khoản trích và các chế độ được hưởng tính theo lương hoặc sinh hoạt phí theo quy định của Nhà nước được tính lại tương ứng với việc điều chỉnh mức lương tối thiểu và mức sinh hoạt phí quy định tại nghị định này.

Những băn khoăn khi áp dụng lương tối thiểu mới

Điều đầu tiên, theo các chuyên gia đánh giá là việc ban hành trong cùng một nghị định vừa tăng mức lương tối thiểu, vừa quy định các đơn vị tự lo một phần quỹ tăng lương sẽ khiến người thực hiện cảm thấy không thỏa đáng, khó áp dụng. Cụ thể là đối với đơn vị sự nghiệp có thu như ngành giáo dục. Chính phủ đã có Nghị định số 70/CP, trong đó quy định rõ tỉ lệ cho việc sử dụng học phí. Ngành y tế cũng có thông tư liên tịch số 16 hướng dẫn thực hiện sử dụng viện phí, trong đó quy định rõ tỉ lệ sử dụng cho từng nội dung như đầu tư cơ sở vật chất, quỹ khen thưởng, phúc lợi... Vậy thì theo quy định tại nghị định này, tỉ lệ trích từ nguồn thu sẽ được tính vào khoản nào? Điều này cần có hướng dẫn sớm của cơ quan chức năng.

Một điều băn khoăn nữa là nhiều đơn vị được khoán biên chế và chi phí hành chính theo Nghị định 192/CP, Chính phủ đã đồng ý cấp ngân sách ổn định trong một thời gian (dự kiến từ 3 đến 5 năm), nay lại phải trích 10% khoản chi thường xuyên thì sẽ không thực hiện được kế hoạch.