Đâu dễ "quản trị"!
Nhà tôi từng 2 lần ở chung cư cao tầng tại TP HCM. Căn hộ chung cư lần đầu, tôi "mua đứt bán đoạn" để được hưởng ưu đãi về giá.
Thế là từ đó, chuyện "đoạn trường" bắt đầu…
Đầu tiên là thời điểm giao nhà. Không đúng hạn - kệ, cũng được. Tiếp đến là giao không đủ diện tích như trên hợp đồng, chủ đầu tư giải thích nhì nhằng - thôi kệ, cũng được! Và nữa, chi phí phát sinh này kia, lắm khoản - cũng kệ, đóng tiền cho xong!
Nhưng "đau đớn lòng" nhất là chuyện sổ hồng. Tiền đã trao dư, mà "cháo" không thấy múc, cư dân chẳng ai có tấm giấy chủ quyền lận lưng. Chủ đầu tư hứa nhăng hứa cuội. Cư dân không còn đếm tuần, đếm tháng mà đếm năm. Một năm, 2 năm, 3 năm…, ra hội nghị nhà chung cư nói mãi không ăn thua, họ quyết định đi kiện.
Tôi sớm đi tối về, không quen biết nhiều người ở đó. Một ngày, do "tám" chuyện với ông bảo vệ, tôi bị "lộ thân phận". Hôm sau, một chị thành viên ban quản trị (BQT) bấm chuông, nói như nghiến: "Hội chúng tôi có đủ thành phần, còn thiếu nhà báo. Mời anh tham gia hội đi kiện, quyền lợi của mình mà, phải đấu tới cùng".
Tôi được tiến cử làm ứng viên để bầu vào BQT năm ấy, nhưng từ chối vì không có thời gian, hứa đứng sau hỗ trợ mọi người. Rồi từ đó xắn tay cùng cư dân làm hồ sơ, viết đơn gửi Sở Xây dựng, liên hệ Sở Tài nguyên và Môi trường… Suốt 3 năm, kém hiệu quả, BQT tuyên bố thúc thủ, vì chủ đầu tư xây sai thiết kế, không hoàn công được. Công việc thực tế cho bản thân thấy thẩm quyền, trách nhiệm, lợi ích của các thành viên BQT chung cư hết sức phức tạp, quan hệ giữa ban quản lý và BQT có sự chồng chéo, thiếu khách quan. Rồi đùng một cái, nội bộ BQT chung cư tôi ở sinh chuyện, tố cáo nhau nhập nhèm tiền thù lao, tiền quỹ; kẻ rút lui, người bám trụ vì tự ái, bởi tư lợi, tôi thấy không xong, âm thầm rời nhóm và cũng không về đó ở nữa (lúc này gia đình tôi có chỗ ở khác). Hai năm sau, gắng đợi mà vẫn không có giấy chủ quyền, tôi bán nhà hẳn (đến bây giờ đã 11 năm vẫn chưa có, cư dân vẫn miệt mài khiếu nại!).
Một đại đô thị như TP HCM có hơn 1.300 chung cư đang hoạt động với gần 150.000 căn hộ, rất lớn. Đồng nghĩa có khoảng 1.300 BQT đang vận hành. Cho dù Luật Nhà ở năm 2023, Nghị định 16/2022/NĐ-CP và Thông tư 05/2024/TT-BXD quy định khá rõ ràng trách nhiệm của chủ đầu tư, BQT, ban quản lý và cư dân, các hành vi bị chế tài... nhưng trên thực tế vẫn còn kẽ hở, minh chứng là liên tục xảy ra các vụ tranh chấp quỹ bảo trì, sở hữu chung - riêng, lạm thu, chiếm đoạt quỹ bị khởi tố hình sự; thậm chí quy định còn "bẫy" BQT, như trường hợp chung cư Conic Đông Nam Á mới đây bị phạt gần 120 tỉ đồng vì không lập hóa đơn thuế GTGT qua thu phí của cư dân, trong khi Thông tư 05/2024/TT-BXD không quy định việc này; còn trên thực tế thì hầu hết không thu, có chỗ thu…
Từ trường hợp mới nhất tại chung cư Conic Đông Nam Á, dân chung cư cả nước - trong đó có tôi - giật mình, lật tìm quy định về BQT, ban quản lý nhà chung cư để đọc cho kỹ, thấy vẫn còn rối bời và bất nhất. Mô hình BQT chung cư, vì thế, nhất quyết phải thay đổi.