Để thư viện thành điểm đến du lịch

Trong bối cảnh du lịch văn hóa phát triển, các thư viện không chỉ lưu trữ tri thức mà còn là biểu tượng văn hóa, thu hút du khách.

TP HCM, với hệ thống thư viện công cộng và tư nhân (Thư viện Khoa học Tổng hợp, Thư viện Trung tâm ĐHQG TP HCM, IDECAF...), có tiềm năng lớn để trở thành điểm tham quan hấp dẫn.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy thư viện thành công khi kết hợp kiến trúc biểu tượng, sự kiện cộng đồng và dịch vụ đa năng. Thư viện Trinity College Dublin (Ireland) thu hút 1 triệu lượt khách/năm nhờ không gian Long Room cổ kính và triển lãm AR, đóng góp 50 triệu euro/năm cho kinh tế địa phương. Thư viện Quốc gia Nam Úc (Adelaide) biến không gian lịch sử (Mortlock Chamber) thành hub văn hóa đa năng với quán cà phê, sự kiện âm nhạc, tour "Đêm thư viện ma quái". Trong khi đó, Thư viện Quốc gia Doha (Qatar) đại diện cho mô hình hiện đại với kiến trúc ngôi sao của Rem Koolhaas, kết hợp triển lãm nghệ thuật số, workshop công nghệ 3D và hợp tác với ngành du lịch.

Áp dụng vào TP HCM, giải pháp trọng tâm là nâng cấp kiến trúc và không gian. Cần đầu tư cải tạo các thư viện trọng điểm. Ví dụ, Thư viện Khoa học Tổng hợp có thể xây dựng "Phòng Tri thức" tích hợp triển lãm AR về lịch sử Sài Gòn - Gia Định. Tạo thiết kế xanh - bền vững, biến thư viện thành ốc đảo tri thức. Về lâu dài, có thể quy hoạch một khu phức hợp văn hóa - thư viện mới, chẳng hạn gần sông Sài Gòn để tận dụng cảnh quan, làm điểm tham quan.

Việc tổ chức sự kiện và trải nghiệm tương tác cũng rất cần thiết. Xây dựng lịch sự kiện hằng năm như "Lễ hội Sách Sài Gòn", workshop viết lách, biểu diễn nghệ thuật, hay tour đêm "Bí mật Thư viện". Để thu hút công chúng, cần có chương trình miễn/giảm phí mượn sách. Để thu hút du khách quốc tế, tích hợp yếu tố văn hóa Việt qua các triển lãm chuyên đề như "Sài Gòn - TP HCM qua lăng kính sách".

Một trụ cột khác là xây dựng chiến lược marketing với thương hiệu "Thư viện TP HCM - Nơi tri thức gặp gỡ du lịch" qua hợp tác với ngành du lịch, quảng bá trên nhiều nền tảng, phát triển tour liên kết (vé combo Đường sách TP HCM, Thư viện Khoa học Tổng hợp với Bưu điện Trung tâm). Đồng thời, đào tạo nhân viên thư viện thành "hướng dẫn viên văn hóa" đa ngôn ngữ.

Bảo đảm bền vững và tiếp cận là yêu cầu bắt buộc. Áp dụng mô hình "thư viện cộng đồng", mở rộng giờ hoạt động đến 22 giờ, tích hợp dịch vụ cho người khuyết tật. Sử dụng quỹ từ doanh thu vé tham quan (nếu có) để tái đầu tư, kết hợp ngân sách và tài trợ. Qua đó, các thư viện có thể tăng thêm nguồn thu, đặc biệt khi kết nối tour thư viện với sông Sài Gòn và các công trình văn hóa khác.