Đề xuất giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp

Quỹ bảo hiểm thất nghiệp kết dư lớn, do vậy cần giảm thêm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp để chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp và người lao động

Tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Việc làm 2025 (hiệu lực từ ngày 1-1-2026) về bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) mới đây, Bộ Nội vụ đề xuất từ ngày 1-1-2026, mức đóng BHTN của người lao động (NLĐ) sẽ bằng 0,9% tiền lương tháng; người sử dụng lao động (NSDLĐ) đóng bằng 0,9% quỹ tiền lương tháng của những NLĐ đang tham gia BHTN; Nhà nước hỗ trợ tối đa 0,9% quỹ tiền lương tháng đóng BHTN của những NLĐ đang tham gia BHTN và do ngân sách trung ương bảo đảm.

Vẫn bảo đảm an toàn quỹ

Hiện nay, Luật Việc làm 2013 còn hiệu lực quy định mức đóng BHTN của NLĐ bằng 1% tiền lương tháng; NSDLĐ đóng bằng 1% quỹ tiền lương tháng của những NLĐ đang tham gia BHTN. Đối với những NLĐ đang tham gia BHTN do ngân sách trung ương bảo đảm thì Nhà nước hỗ trợ tối đa 1% quỹ tiền lương tháng đóng BHTN.

Tại Luật Việc làm 2025, quy định này đã có sự điều chỉnh. Theo đó, mức đóng BHTN được điều chỉnh là "tối đa bằng 1% tiền lương tháng" nhằm bảo đảm tính linh hoạt của chính sách, nhất là trong các trường hợp thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế, suy thoái hay khi Quỹ BHTN kết dư lớn.

Theo Bộ Nội vụ, khi lựa chọn và đề xuất mức đóng 0,9%, ban soạn thảo đã tính toán về thu, chi để bảo đảm khả năng chi trả và an toàn Quỹ BHTN. Cụ thể, tính đến hết tháng 6-2025, cả nước có 16,42 triệu người tham gia BHTN, tăng 9,7% so với cùng kỳ năm 2025. Tổng số tiền thu BHTN từ các đối tượng tham gia là NLĐ và NSDLĐ đến hết năm 2024 hơn 25.678 tỉ đồng, chi 23.039 tỉ đồng, kết dư Quỹ BHTN 63.400 tỉ đồng; năm 2025 dự kiến thu hơn 25.735 tỉ đồng, chi 27.188 tỉ đồng, kết dư Quỹ BHTN khoảng 67.384 tỉ đồng.

Nếu giảm mức đóng từ 1% xuống còn 0,9% thì dự kiến số thu BHTN hằng năm sẽ giảm còn trên 23.162 tỉ đồng/năm. Cùng với đó, dự kiến sẽ phát sinh tăng một số khoản chi phí hơn 4.319 tỉ đồng khi Luật Việc làm mới có hiệu lực. 

Bao gồm tăng chi phí cho chế độ hỗ trợ NSDLĐ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho NLĐ; chi phí cho hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm; chi phí hỗ trợ NLĐ tham gia đào tạo nghề, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề; hỗ trợ tiền đóng BHTN thuộc trách nhiệm đóng của NSDLĐ phải đóng cho NLĐ là người khuyết tật…

"Mỗi năm, số thu Quỹ BHTN sẽ ít hơn số chi. Nhưng với kết dư Quỹ BHTN tính đến cuối năm 2025 dự kiến khoảng 67.384 tỉ đồng thì trong 5 năm tới, với mức đóng vào quỹ của NLĐ là 0,9% và NSDLĐ là 0,9% tiền lương tháng. Qua đó, Quỹ BHTN vẫn bảo đảm an toàn và ngân sách nhà nước không phải hỗ trợ vào quỹ" - Bộ Nội vụ khẳng định.

Xem xét, điều chỉnh

Bà Phan Thị Minh Thu, Giám đốc Công ty TNHH MTV Giày dép Vĩnh Phong (phường Bình Trị Đông, TP HCM), rất hoan nghênh đề xuất giảm mức đóng BHTN cho NLĐ và doanh nghiệp (DN) từ ngày 1-1-2026. Nhưng bà Thu cho rằng nếu giảm từ 1% (mức đóng BHTN hiện tại) xuống mức 0,9% theo đề xuất (tức giảm 0,1%) là không đáng kể, nhất là trong bối cảnh nhiều DN vẫn đang đối mặt với khó khăn.

Đơn cử, tại công ty bà Thu, hơn 5 năm qua, cả DN và NLĐ đều phải chịu ảnh hưởng nặng nề như dịch bệnh, suy thoái kinh tế… khiến DN chưa kịp phục hồi. Để ổn định việc làm cho NLĐ, công ty phải chấp nhận cả các đơn hàng khó gia công, dẫn đến tình trạng có thời điểm DN có đơn hàng nhưng vẫn thua lỗ. Vì vậy, cả DN và NLĐ đều mong muốn có sự hỗ trợ thiết thực từ chính sách của Nhà nước.

Bà Thu kỳ vọng mức đóng BHTN sẽ giảm còn 0,5 - 0,75% hoặc mức đóng BHTN sẽ được thiết kế linh hoạt theo từng giai đoạn. Cụ thể, là xác định ngưỡng an toàn của Quỹ BHTN, khi quỹ kết dư lớn như hiện tại (hơn 63.000 tỉ đồng) thì mức đóng điều chỉnh giảm xuống 0,5%, khi mức kết dư giảm mức đóng nâng dần với 0,75%. Hoặc tính toán lại mức đóng đối với những trường hợp đã tham gia đóng BHTN trên 12 năm nhưng chưa hưởng trợ cấp thất nghiệp để tránh tình trạng nhiều NLĐ đóng BHTN suốt quá trình lao động với mức đóng ngày càng cao.

Luật sư Trần Hữu Tín, Trưởng Văn phòng Luật sư Tín và Cộng sự, cho rằng cần tăng thêm tỉ lệ giảm đóng BHTN cho NLĐ và NSDLĐ, bởi theo tính toán của ban soạn thảo dự kiến kết dư Quỹ BHTN năm 2025 sẽ vẫn tăng so với năm 2024 (tăng khoảng 3.984 tỉ đồng). Thêm vào đó, khi Luật Việc làm 2025 có hiệu lực, cùng với tăng các khoản chi thì khoản thu cũng sẽ phát sinh tăng do có bổ sung một số đối tượng đóng, nên kết dư quỹ BHTN sẽ không bị ảnh hưởng nhiều.

Theo ông Tín, thời điểm này nên giảm đóng BHTN cho NLĐ, DN xuống 0,5% là phù hợp. "Về lâu dài, Chính phủ có thể xem xét việc điều chỉnh mức đóng BHTN cho từng năm, giống như điều chỉnh lương tối thiểu vùng, để phù hợp với tình hình đời sống, việc làm NLĐ cũng như hoạt động sản xuất - kinh doanh của DN và bảo đảm an toàn Quỹ BHTN" - ông Tín đề xuất.