Đồng hành với người lao động

Kết quả khảo sát mới đây của Tổng LĐLĐ Việt Nam với gần 3.000 người lao động (NLĐ) tại 10 tỉnh, thành đã cho thấy một thực trạng đáng lo ngại

Chỉ 54,9% có thu nhập đủ đáp ứng nhu cầu chi tiêu cơ bản của gia đình; 26,3% phải sống kham khổ, tằn tiện và 7,9% buộc phải làm thêm việc khác để bù đắp. Đáng chú ý, có đến 12,5% NLĐ phải vay mượn hằng tháng để duy trì cuộc sống và gần 30% thỉnh thoảng vay (3-4 tháng/lần).

Không khó để nhận diện nguyên nhân dẫn đến thực trạng khiến nhiều NLĐ phải vướng vào vòng xoáy tín dụng đen này. Mức lương tối thiểu vùng tuy được điều chỉnh hằng năm nhưng chưa theo kịp tốc độ tăng của chi phí sinh hoạt. Nhiều doanh nghiệp (DN) chỉ trả lương sát mức tối thiểu, khiến NLĐ dù làm việc đủ thời gian vẫn không thể tiết kiệm hay có nguồn tài chính dự phòng, nhất là khi phát sinh sự cố như ốm đau, tai nạn...

Ngoài ra, một bộ phận NLĐ hiện làm việc trong khu vực phi chính thức hoặc các ngành nghề mang tính chất thời vụ, không có hợp đồng dài hạn, ít cơ hội được đào tạo nâng cao tay nghề. Thu nhập vì thế trở nên bấp bênh và họ dễ bị tổn thương khi gặp cú sốc kinh tế. Việc khó tiếp cận các dịch vụ tín dụng chính thức với lãi suất ưu đãi cũng khiến nhiều người rơi vào bẫy tín dụng đen, tình trạng nợ nần thêm trầm trọng.

Thực trạng gần một nửa NLĐ - theo khảo sát - phải vay mượn cho thấy bài toán thu nhập - chi tiêu đang mất cân đối nghiêm trọng. Việc hỗ trợ NLĐ ổn định cuộc sống không chỉ là trách nhiệm mà còn là điều kiện tiên quyết để bảo đảm ổn định kinh tế - xã hội và phát triển bền vững.

Trước hết, cần xây dựng cơ chế điều chỉnh lương tối thiểu một cách linh hoạt, gắn với chỉ số giá tiêu dùng và mức sống tối thiểu thực tế của NLĐ. DN cần được khuyến khích xây dựng thang, bảng lương minh bạch, công bằng; có lộ trình tăng lương cho NLĐ rõ ràng theo năng lực và thâm niên.

Nhà ở là một trong những chi phí lớn nhất của NLĐ. Do đó, cần phát triển thêm các dự án nhà ở xã hội, khu lưu trú giá rẻ cho công nhân. Song song đó, trang bị kiến thức tài chính cơ bản cho NLĐ, như cách quản lý thu chi, tiết kiệm, đánh giá rủi ro tài chính... Việc phát triển các sản phẩm tín dụng vi mô, như mô hình của Tổ chức Tài chính vi mô CEP, là hướng đi thiết thực. Các khoản vay nhỏ, kỳ hạn ngắn, thủ tục đơn giản và lãi suất thấp sẽ là "phao cứu sinh" hiệu quả khi NLĐ gặp khó khăn đột xuất.

Ngoài việc hoàn thiện chính sách tiền lương hợp lý, DN cũng cần chủ động ký kết thỏa ước lao động tập thể với nội dung hỗ trợ tài chính cho NLĐ lúc khó khăn; đồng thời đầu tư vào đào tạo nghề, kỹ năng số, giúp NLĐ tiếp cận công việc có giá trị gia tăng cao hơn, từ đó tăng thu nhập một cách bền vững.

Tổ chức Công đoàn cũng cần đóng vai trò tích cực hơn trong việc đại diện thương lượng tập thể, giám sát thực hiện chế độ lương thưởng, phúc lợi. Bên cạnh đó, mở rộng các chương trình an sinh như bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ học phí, khám chữa bệnh miễn phí… cho NLĐ thu nhập thấp.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, DN và tổ chức Công đoàn để xây dựng, triển khai các giải pháp thực chất, dài hơi và toàn diện được kỳ vọng sẽ thiết thực cải thiện đời sống NLĐ - những người góp phần tạo nên sức bật của nền kinh tế.