Giảm đau tạm thời, tổn thương vĩnh viễn

Nhiều trường hợp tiêm thuốc giảm đau vì thấy hiệu quả nhanh, ít tốn kém, song đã phải trả giá với tổn hại sức khỏe khó phục hồi

Mới đây, một nữ bệnh nhân 70 tuổi được đưa đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cấp cứu trong tình trạng nguy kịch sau nhiều ngày tự tiêm thuốc giảm đau tại nhà. Trước đó 9 ngày, bà xuất hiện co cứng cơ vùng cổ, đau dữ dội vai gáy, hạn chế vận động.

Nhiều ca biến chứng

Bà đi khám tại địa phương và được chỉ định tiêm thuốc giảm đau liên tục 7 ngày, mỗi ngày một mũi. Tuy nhiên, sau 2 ngày tiêm, cơn đau không giảm mà tăng nặng, cổ cứng, khó cử động. Khi quay lại kiểm tra, bà vẫn được khuyên tiếp tục tiêm đủ liệu trình vì "đau cổ là dấu hiệu của bệnh".

Đến ngày thứ 4, bà bắt đầu sốt cao liên tục, cổ bên trái sưng to, đỏ, lan nhanh xuống cánh tay, mạn sườn và thắt lưng. Gia đình phải đưa bà vào bệnh viện tuyến tỉnh cấp cứu. Kết quả cấy máu cho thấy bệnh nhân bị viêm mô mềm, nhiễm khuẩn huyết do tụ cầu vàng. Do diễn biến nặng, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Tại Khoa Cấp cứu, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng suy hô hấp, sốt cao, cổ sưng nề đỏ, không thể quay đầu. Toàn bộ vùng cổ, lưng, hông trái sưng nề, bong da, lan sang mạn sườn phải. Các bác sĩ chẩn đoán bà bị nhiễm khuẩn huyết, viêm mô mềm, sốc độc tố do tụ cầu vàng, tiên lượng nặng, nguy cơ tử vong cao. BS Phạm Thanh Bằng, Khoa Cấp cứu, cho biết đây là tình trạng nhiễm khuẩn cực kỳ nguy hiểm. Vi khuẩn có thể xâm nhập qua vết tiêm, tiết độc tố phá hủy da và mô mềm, thậm chí lan vào phổi, màng phổi, trung thất, tạo ổ áp xe dẫn tới nhiễm trùng huyết và sốc độc tố. "Nếu không được cấp cứu kịp thời, tỉ lệ tử vong rất cao. Nhiều người nhập viện vì biến chứng sau tiêm thuốc giảm đau vào khớp" - BS Bằng cảnh báo.

Trước đó, Khoa Phẫu thuật Chấn thương chi trên và vi phẫu - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, tiếp nhận nhiều trường hợp người bệnh bị biến chứng bàn tay, cổ tay do tiêm thuốc giảm đau trong điều trị đau khớp. Điển hình là bệnh nhân Vương Văn T. (60 tuổi, ở Quảng Ninh) nhập viện trong tình trạng viêm mủ bao hoạt dịch quay, viêm hoại tử gân duỗi vùng cẳng, bàn tay sau hai tháng tiêm corticoid vào khớp và bao gân. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị nhiễm trùng nặng, khớp sưng to, nóng đỏ, đau nhức dữ dội do tiêm trực tiếp vào khớp. Ông T. cho biết, ông bị đau khớp và đến phòng khám tư điều trị. Sau hai mũi tiêm trực tiếp vào khớp, cơn đau giảm, song đến mũi tiêm thứ ba, khớp chân sưng phù, đau dữ dội, không thể đi lại.

Một trường hợp khác là ông Đỗ Văn P. (43 tuổi, ở Ninh Bình), nhập viện trong tình trạng nhiễm trùng bàn tay phải. Trước đó, ông bị tai nạn lao động khiến tay thường xuyên bị đau nhức. Bệnh nhân đi tiêm thuốc giảm đau và xuất hiện vết loét, chảy dịch vàng tại chỗ tiêm.

Quan niệm sai lầm

Gần đây, bác sĩ tiếp nhận không ít trường hợp người trẻ tự ý dùng thuốc hoặc gel giảm đau sau chấn thương thể thao. Đơn cử là một nữ bệnh nhân 35 tuổi ở Hà Nội, sau nhiều lần bị lật cổ chân, trật khớp gối khi chạy bộ và chơi pickleball đã thử nhiều phương pháp điều trị, thậm chí tiêm thuốc giảm đau nhưng không cải thiện.

Theo các bác sĩ, nhiều người tin rằng tiêm thuốc trực tiếp vào khớp giúp giảm đau nhanh và tiết kiệm chi phí, song đây là quan niệm sai lầm. Việc lạm dụng thuốc giảm đau hoặc corticoid để cắt nhanh cơn đau có thể khiến người bệnh mất cảm giác đau tạm thời, tiếp tục vận động và làm tổn thương khớp nặng hơn. Không ít người bệnh chỉ sau vài mũi tiêm đã gặp biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng, teo cơ, cứng khớp, mất chức năng vận động.

PGS-TS Nguyễn Ngọc Châu, Chủ nhiệm Khoa Nội Cơ xương khớp - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết tiêm corticoid vào khớp có thể giúp giảm đau nhanh và duy trì hiệu quả trong vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, đây chỉ là một phần nhỏ trong phác đồ điều trị tổng thể và bắt buộc phải do bác sĩ chuyên khoa chỉ định, thực hiện.

Thực tế, nhiều bệnh nhân lạm dụng tiêm corticoid đã gặp biến chứng teo cơ, loãng xương, suy tuyến thượng thận, mất vận động, thậm chí tàn phế. Nhiều người thấy giảm đau nhanh nên dễ chấp nhận tiêm mà không lường trước hậu quả. Viêm khớp thường gặp ở người trung niên, cao tuổi nhưng cũng có thể xảy ra ở người trẻ. Đau cơ xương khớp, đặc biệt vùng cột sống, có thể do nhiều nguyên nhân như thoái hóa, chấn thương hoặc viêm. Việc điều trị cần dựa trên thăm khám và đánh giá của bác sĩ, có thể kết hợp thuốc uống, tiêm hoặc can thiệp xâm lấn tùy giai đoạn bệnh. "Người bệnh cần đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán đúng nguyên nhân đau, chỉ định tiêm phù hợp và bảo đảm vô khuẩn tuyệt đối trong suốt quá trình tiêm. Tuyệt đối không "đau đâu tiêm đấy" hoặc tự ý sử dụng thuốc giảm đau tại chỗ khi chưa được thăm khám đầy đủ, vì có thể gây tổn thương nặng cho hệ cơ xương khớp" - BS Châu khuyến cáo.