Giành lại không gian thoát nước

Rác thải, nhà cửa lấn chiếm sông, suối, cống thoát nước ở Bình Dương, Đồng Nai làm tắc nghẽn dòng chảy khiến ngập lụt đô thị thêm trầm trọng

Hai trận mưa lớn xảy ra trong tháng 5 đã gây ngập nặng nhiều nơi ở TP Biên Hòa (tỉnh Đồng Nai). Những điểm ngập cố hữu như khu phố cầu Hang (phường Hóa An), Quốc lộ 1 gần Công viên 30-4 (giáp ranh phường Tân Biên và Hố Nai), dọc suối Săn Máu giữa 2 phường Trảng Dài và Hố Nai… lại chìm sâu trong biển nước.

Hễ mưa là ngập

Sống dọc suối Xiệp đã hơn nửa đời người, ông Trần Văn Thanh (50 tuổi; khu phố cầu Hang, phường Hóa An, TP Biên Hòa) cho biết chỉ cần một trận mưa lớn kéo dài 30 phút, nước từ thượng nguồn suối Xiệp đã dâng cao, tràn vào nhà dân, có nơi ngập sâu gần 2 m, gây hư hỏng đồ đạc và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày. 

"Mùa mưa đến, chúng tôi lại phải đối mặt với nỗi lo thường trực là ngập nước. Hồi tháng 9-2024, một tai nạn thương tâm xảy ra khi người phụ nữ 44 tuổi ở TP Biên Hòa lái xe bán tải bị nước cuốn trôi ở con suối này. Chúng tôi mong chính quyền sớm hoàn thành dự án nạo vét suối Xiệp càng sớm càng tốt" - ông Thanh buồn bã nói.

Bà H.T.V - ở TP Tân Uyên, tỉnh Bình Dương - vẫn còn ám ảnh về cơn mưa ngày 10-5, lần đầu tiên nước từ ngoài đường DX08 (phường Tân Vĩnh Hiệp) tràn vào nhà sâu khoảng 0,7 m. Do nước ngập sâu, cộng với việc gần 1 ngày mới rút khiến bàn ghế, tủ và nhiều đồ gia dụng trong nhà bị hư hỏng nặng. Bà V. cho rằng nguyên nhân do Công ty T.L ở gần nhà bít cống thoát nước. "Mặc dù người dân đã phản ánh rất nhiều nhưng chính quyền vẫn chưa giải quyết dứt điểm" - bà V. cho hay.

Theo bà V., sự việc này mới chỉ diễn ra trong khoảng 2 năm nay, khiến đời sống người dân địa phương đảo lộn, dù trời nắng nhưng nước phía dưới cống vẫn đọng lại, gây ra nhiều muỗi. "Chúng tôi mong chính quyền có giải pháp xử lý để người dân bớt khổ mỗi khi mùa mưa đến" - bà V. kiến nghị.

Ông Vũ Tiến Sơn, Trưởng Ban Quản lý dự án ngành nông nghiệp tỉnh Bình Dương, cho rằng nguyên nhân ngập úng trong đô thị ngoài việc biến đổi khí hậu, mưa lớn bất thường thì quá trình đô thị hóa diễn ra rất nhanh làm giảm không gian thoát nước dẫn tới tăng cường độ và mức độ ngập trong đô thị. Ngoài ra, do các tuyến đường giao thông huyết mạch như: Quốc lộ 13, ĐT 741, ĐT 742… đầu tư trước đây chưa có hệ thống thoát nước hoặc có nhưng rất nhỏ, công tác duy tu sửa chữa, nạo vét hệ thống cống thoát nước dọc - ngang trên các tuyến đường giao thông không được thường xuyên, kịp thời gây ngập nước.

Đáng chú ý, một số miệng hố ga bị nghẹt do người dân tự ý bịt hoặc rác, đất bịt kín không thu nước kịp dẫn đến tình trạng ngập úng cục bộ tại những tuyến đường đô thị khi có mưa lớn. Bên cạnh đó, còn có tình trạng xây dựng lấn chiếm sông, suối làm hạn chế khả năng tiêu thoát nước của khu vực đô thị.

Xử nghiêm lấn chiếm, đẩy nhanh dự án thoát nước

Theo ông Sơn, trong giai đoạn 2016-2025, để giải quyết các điểm ngập tại các đô thị, UBND tỉnh đã bố trí nguồn vốn khoảng 9.435 tỉ đồng (chiếm 7,2% tổng vốn đầu tư trung hạn) để thực hiện 14 dự án, công trình trọng điểm trục thoát nước, ngăn triều, bảo vệ môi trường, có quy mô lớn, tính chất liên vùng, giải quyết tiêu thoát nước cho 51.634 ha, chiếm 75% diện tích tự nhiên của 5 thành phố: Thủ Dầu Một, Thuận An, Dĩ An, Bến Cát, Tân Uyên.

Riêng Ban Quản lý dự án ngành nông nghiệp tỉnh đã tổ chức thi công hoàn thành đưa vào sử dụng 3 dự án, đang triển khai thi công 4 dự án, năm 2025 hoàn thành thẩm định phê duyệt chủ trương đầu tư 3 dự án, hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư 2 dự án, đang lập đề xuất chủ trương đầu tư 2 dự án.

Một số công trình, hạng mục công trình trọng điểm đã hoàn thành như: Dự án trục thoát nước Chòm Sao - Suối Đờn, cải tạo, nâng cấp hệ thống thoát nước Bình Hòa và hạng mục cống kiểm soát triều thuộc dự án cống kiểm soát triều rạch Bình Nhâm; hạng mục Kênh T4, 4A, T5B thuộc dự án hệ thống thoát nước thị trấn Dĩ An và Khu Công nghiệp Tân Đông Hiệp đã góp phần giải quyết các điểm ngập, cải thiện môi trường, phát triển kinh tế - xã hội của TP Thuận An và Dĩ An.

Bình Dương cũng đang đẩy nhanh triển khai thi công các dự án trọng điểm để giải quyết những điểm ngập trên địa bàn tỉnh như: Dự án nạo vét, gia cố suối Cái đoạn từ cầu Thợ Ụt đến sông Đồng Nai; tuyến Suối Nhum thuộc dự án hệ thống thoát nước thị trấn Dĩ An và Khu Công nghiệp Tân Đông Hiệp (đã triển khai thi công 1/2 gói thầu, hiện đang tạm ngưng do vướng mặt bằng)…

Ông Sơn nhìn nhận ngoài giải pháp trước mắt để hạn chế tình trạng ngập là quản lý chặt chẽ việc lấn chiếm dòng chảy; lấp mương, rạch thoát nước; nạo cống thoát nước, hố ga trên các đường… thì về lâu dài cần ưu tiên bố trí nguồn vốn để đầu tư xây dựng thêm các trục chính tiêu thoát nước. Theo đó, làm sao cho mỗi thành phố lớn như Thủ Dầu Một, Thuận An, Dĩ An, Tân Uyên, Bến Cát, ít nhất phải có từ 3-4 trục thoát nước chính để thu gom nước cho toàn bộ diện tích của thành phố rồi đổ ra sông lớn, gồm: Sông Sài Gòn, Đồng Nai, Thị Tính, kết hợp với hồ điều tiết đủ lớn và xây dựng cống kiểm soát triều trên dọc sông Sài Gòn để chống ngập lụt do triều cường.

Suối Xiệp bắt nguồn từ tỉnh Bình Dương, chảy qua Khu Công nghiệp Tân Đông Hiệp rồi đổ vào TP Biên Hòa. Dự án nạo vét tuyến suối Xiệp dài gần 3,6 km; trong đó đoạn giáp ranh giữa 2 tỉnh Bình Dương và Đồng Nai có chiều dài gần 2,3 km gồm bên bờ phải thuộc phường Tân Đông Hiệp và phường Bình An, TP Dĩ An, tỉnh Bình Dương; bên bờ trái thuộc phường Hóa An và phường Bửu Hòa, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.

Đây là dự án kéo dài từ năm 2017 đến nay chưa thể hoàn thành do vướng mắc về giải phóng mặt bằng. Đáng nói do dự án chậm trễ đã khiến những năm gần đây khu vực Quốc lộ 1K tiếp giáp giữa TP Biên Hòa và TP Dĩ An luôn trong tình trạng ngập nặng mỗi khi có mưa lớn do dòng suối Xiệp bị tắc nghẽn dòng chảy. Với tổng diện tích mặt bằng thu hồi hơn 3,8 ha, 79 tổ chức, cá nhân, lãnh đạo Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Đồng Nai cho hay đã cơ bản hoàn thành phần diện tích cần thu hồi và bàn giao toàn bộ mặt bằng trong tháng 5.

Liên quan suối Xiệp, Chủ tịch UBND 2 tỉnh Đồng Nai và Bình Dương đã tổ chức cuộc họp và thống nhất phối hợp triển khai thi công trước cống băng qua Quốc lộ 1K và phía hạ lưu để bảo đảm thoát lũ. Đồng thời triển khai thi công hoàn thành tuyến suối Xiệp trong năm 2025.