Gỡ nút thắt pháp lý cho cư dân KDC Hiệp Bình Chánh

Bản án sơ thẩm vừa được TAND TP HCM tuyên không chỉ trừng phạt nghiêm khắc những cá nhân sai phạm mà còn tháo gỡ nút thắt pháp lý cho cư dân

Sau 20 năm chờ đợi trong mòn mỏi, cư dân khu dân cư (KDC) có tên thương mại Sông Đà trên phường Hiệp Bình, TP HCM đã thấy "lối mở" để hợp thức hóa quyền lợi của mình bằng bản án sơ thẩm TAND TP HCM tuyên ngày 27-8.

Làm xiếc với đất

Nằm tại phường Hiệp Bình Chánh, TP Thủ Đức, TP HCM trước đây, KDC gần 58.000 m² này được quen gọi là KDC Hiệp Bình Chánh. Theo hồ sơ, KDC Hiệp Bình Chánh được UBND TP HCM giao cho Công ty K&N (sau đổi tên thành Công ty Đại Hải) làm chủ đầu tư từ năm 2001. Đến năm 2003, Công ty Đại Hải hợp tác với Công ty Sông Đà phân lô, bán nền cho người dân.

Nhiều hộ dân đã ký hợp đồng góp vốn mua đất, xây dựng nhà cửa, sinh sống ổn định và được UBND quận Thủ Đức (cũ) cấp số nhà. Thế nhưng, niềm vui có chỗ an cư nhanh chóng biến thành nỗi lo dai dẳng khi họ phát hiện phần lớn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của dự án đã bị mang đi thế chấp ngân hàng.

HĐXX xác định nguyên nhân xuất phát từ thủ đoạn của nhiều lãnh đạo Công ty Đại Hải. Trong đó, bị cáo Lưu Quang Lãm thời điểm làm Chủ tịch HĐQT công ty đã đem 115 nền đất biệt thự và nhà phố đã bán cho dân đi thế chấp, vay hơn 208 tỉ đồng của nhiều ngân hàng. Số tiền này, tính đến năm 2024, vẫn còn hơn 173 tỉ đồng chưa được xử lý tại Ngân hàng TMCP Đông Á (nay đổi tên là Vikki) và Vietcombank.

Trong khi đó, Ngô Xuân Trường khi làm giám đốc công ty còn lợi dụng đất đã bán để cấn trừ nợ cá nhân hơn 36 tỉ đồng. Trường cũng được xác định dù biết rõ dự án đã bán hết và cư dân đang chờ cấp sổ nhưng vẫn đăng ký quyền sử dụng đất cho 6 cá nhân, 1 tổ chức, thậm chí bán trùng nền, gây thiệt hại hơn 11,7 tỉ đồng.

Hệ quả là nhiều gia đình xây nhà ở ổn định nhưng không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở (sổ hồng), đồng nghĩa với việc chuyển nhượng, thế chấp hay bảo lãnh vay vốn đều bị đình trệ.

HĐXX nhận định hành vi của các bị cáo là đặc biệt nghiêm trọng, không chỉ xâm phạm quyền lợi hợp pháp của người dân mà còn gây mất lòng tin vào môi trường đầu tư bất động sản. Từ đó, tuyên phạt Lưu Quang Lãm tù chung thân về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản"; bị cáo Ngô Xuân Trường lãnh 14 năm tù về tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản".

Buộc ngân hàng trả giấy tờ

Theo bản án, nhiều giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của dự án của cư dân KDC Hiệp Bình Chánh hiện vẫn nằm tại các ngân hàng do các bị cáo mang đi thế chấp trước đó. Cụ thể, một số đang ở Ngân hàng Vikki, số khác ở Vietcombank và Agribank Chi nhánh Xuyên Á.

Tòa xác định có 62 bị hại đã góp vốn mua 65 lô đất là các giao dịch hợp pháp, nhiều hộ đã xây dựng nhà, sinh sống ổn định và được chính quyền địa phương cấp số nhà. 

Do đó, tuyên buộc Ngân hàng Vikki hoàn trả giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Công ty Đại Hải để làm thủ tục cho các hộ dân. Vietcombank cũng phải trả lại toàn bộ giấy chứng nhận từng bị Công ty Đại Hải mang đi thế chấp.

Đối với các giao dịch cấn trừ nợ mà Ngô Xuân Trường thực hiện liên quan 2 cá nhân, HĐXX xác định đây là hợp đồng giả cách. Vì vậy, Trường phải hoàn trả số tiền đã nhận còn 2 cá nhân có nghĩa vụ trả lại khoản tiền đã vay Agribank Chi nhánh Xuyên Á. 

Ngân hàng này phải giao nộp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất liên quan để lưu vào hồ sơ vụ án. 

Ngoài ra, HĐXX buộc bị cáo Trường hoàn trả tiền cho những người đã góp vốn nhưng sau đó bị ông này đem đất đi nhượng lại. 

Trong trường hợp bị cáoTrường không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, những người này có quyền khởi kiện bằng một vụ án dân sự khác.

Theo HĐXX, trên cơ sở các ngân hàng liên quan hoàn trả toàn bộ giấy chứng nhận cho Công ty Đại Hải, công ty này có trách nhiệm phối hợp với cơ quan chức năng để làm thủ tục cấp sổ hồng cho cư dân. 

Trong trường hợp công ty chậm trễ hoặc không thực hiện, cư dân được phép trực tiếp liên hệ cơ quan nhà nước có thẩm quyền để làm thủ tục cấp sổ. Nếu phát sinh tranh chấp mới liên quan chi phí hoặc nghĩa vụ tài chính, các bên có quyền khởi kiện bằng một vụ án dân sự khác.