Hành động nhỏ, thay đổi lớn

Tại Đà Nẵng, việc đối phó rác thải nhựa không còn là câu chuyện riêng của chính quyền địa phương hay các tổ chức môi trường.

Những năm gần đây, tinh thần gìn giữ biển sạch, môi trường xanh đã lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng.

Một làn sóng thay đổi đang diễn ra mạnh mẽ khi người dân không chỉ là đối tượng được tuyên truyền mà còn trở thành chủ thể hành động. Từ bãi biển đến khu dân cư, từ ngư dân đến tiểu thương, phong trào giảm rác thải nhựa được dẫn dắt bởi chính cộng đồng đang lan tỏa sâu rộng.

Hàng loạt nhóm tình nguyện vì môi trường ra đời và hoạt động tích cực, như: Hội yêu rác Đà Nẵng (HYR), No trash in Da Nang anymore, Trash hero Đà Nẵng… Trong đó, Trash hero Đà Nẵng là nhóm tình nguyện do du khách Mỹ Benjamin Lawson sáng lập từ tháng 9-2022.

Bắt đầu từ tình yêu dành cho Đà Nẵng, anh Benjamin Lawson đã ở lại và kêu gọi cộng đồng cùng hành động vì biển. Sau chưa đầy 3 năm, nhóm đã tổ chức hơn 100 buổi dọn rác, thu hút hàng trăm người từ nhiều quốc gia, ngành nghề tham gia. Mọi thành viên tham gia Trash hero Đà Nẵng đều tự nguyện, chỉ với lý do bảo vệ biển xanh. Sự bền bỉ, kiên trì và tinh thần tự nguyện ấy đã trở thành ngọn lửa truyền cảm hứng, từ một nhóm nhỏ lan ra khắp cộng đồng thành phố.

"Tôi không nghĩ mình đang làm điều gì đó lớn lao mà chỉ muốn sống có trách nhiệm với nơi mình yêu mến. Tôi tin rằng mỗi hành động nhỏ đều có thể tạo ra thay đổi lớn - nếu đủ người cùng thực hiện" - anh Benjamin bày tỏ.

Tại Âu thuyền - cảng cá Thọ Quang, nơi từng được xem là điểm nóng về ô nhiễm rác thải biển, chính ngư dân và tiểu thương đang là những người giữ vai trò then chốt trong việc bảo vệ môi trường. Sau mỗi chuyến biển, ngư dân phải phân loại rác và giao nộp, được quản lý bằng ứng dụng "Quản lý rác thải Thọ Quang". Việc nộp rác là yêu cầu bắt buộc, nếu không được xác nhận thì tàu sẽ không được phép ra khơi.

Tiểu thương tại chợ cảng cá Thọ Quang còn có nhóm Zalo riêng để cập nhật hình ảnh thu gom, phân loại rác và đôn đốc nhau thực hiện. Mỗi ngày, hàng trăm ký rác nhựa được thu gom, cân đo và chuyển cho đơn vị xử lý đúng quy trình. Điều này cho thấy khi có cơ chế rõ ràng và cộng đồng được truyền cảm hứng, chính người dân là lực lượng tiên phong thực hiện việc bảo vệ môi trường hiệu quả nhất.

Phong trào chống rác thải nhựa ở Đà Nẵng không chỉ giới hạn ở bãi biển mà còn lan tỏa đến từng khu dân cư, từng nếp sống. Tại phường Thanh Khê, mô hình phân loại rác tại nguồn do Hội Liên hiệp Phụ nữ phát động đã trở thành điểm sáng. Từ năm 2018 đến nay, phế liệu nhựa thu được qua phân loại rác đã bán được hơn 5,5 tỉ đồng, dùng để hỗ trợ hơn 16.800 phụ nữ nghèo, học sinh khó khăn.

Nhiều mô hình sáng tạo khác cũng được đẩy mạnh thực hiện, như: "Mái nhà xanh" trồng rau từ rác hữu cơ, "Bình hoa an sinh" từ chai nhựa tái chế, "Tận dụng vải bạt may túi", "Thu gom pin cũ", "Trồng chuối lấy lá" thay màng bọc thực phẩm… Mỗi ý tưởng dù nhỏ cũng phản ánh tư duy thiết thực - thay đổi lối sống để bảo vệ môi trường.

Mỗi ngày, Đà Nẵng phát sinh hơn 1.200 tấn rác thải, trong đó rác thải nhựa chiếm tỉ lệ cao và có xu hướng tăng nhanh. Từ năm 2021, UBND TP Đà Nẵng đã ban hành kế hoạch kiểm soát, giảm thiểu và xử lý rác thải nhựa đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Kế hoạch này đặt ra mục tiêu hạn chế nhựa dùng một lần trong cơ quan nhà nước, tăng tỉ lệ phân loại rác tại nguồn và ngăn chặn rác nhựa tràn ra sông, biển.

Trên cơ sở đó, nhiều mô hình thực tế đã được triển khai như "Khu dân cư xanh", "Trường học xanh", "Chợ không túi ni-lông"…, góp phần thay đổi hành vi tiêu dùng, giảm phát sinh rác nhựa từ gốc. Đến nay, tại khu vực TP Đà Nẵng cũ, 93,45% hộ dân, 91,83% cơ sở sản xuất - kinh doanh và 96,63% tổ dân phố đã thực hiện phân loại rác sinh hoạt tại nguồn. Những con số này phản ánh sự hưởng ứng tích cực từ người dân, cho thấy thành phố sẵn sàng chuyển sang mô hình phát triển bền vững.