Hơn 13% người Việt mang gen bệnh tan máu bẩm sinh

(NLĐO) - Việt Nam ước tính có khoảng 14 triệu người mang gen bệnh tan máu bẩm sinh. Một số dân tộc có tỉ lệ tới 30-40%, người Kinh là 9,8%.

Bệnh tan máu bẩm sinh (thalassemia) đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng dân số, gây gánh nặng lớn cho gia đình và xã hội. Mỗi năm, cả nước có khoảng 8.000 trẻ sinh ra mắc bệnh, trong đó khoảng 2.000 trường hợp ở thể nặng và gần 800 thai nhi không thể chào đời do phù thai.

Bộ Y tế cho biết Việt Nam là một trong những quốc gia có tỉ lệ người mang gen bệnh thalassemia cao trên thế giới, ước tính khoảng 14 triệu người, chiếm khoảng 13% dân số. Có nhiều dân tộc tỉ lệ mang gen thalassemia lên tới 30-40%, riêng dân tộc Kinh là 9,8%.

Tại buổi làm việc với đại diện Cục Dân số (Bộ Y tế) sáng 30-12, bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số tỉnh Phú Thọ, cho biết tại Phú Thọ (Hoà Bình cũ) tỉ lệ người mang gen bệnh ở mức rất cao. "Dù không lên tới khoảng 40% như một số tỉnh khu vực Tây Nguyên, song tỉ lệ tử vong tại đây lại đáng lo ngại do nhiều trường hợp mang gen thể nặng, chưa kể số ca thai lưu liên quan đến bệnh"- bác sĩ Hiền nói.

Theo bác sĩ Hiền, người mắc thalassemia phải định kỳ truyền máu, thải sắt và điều trị các biến chứng suốt đời. Chi phí điều trị thể nặng rất lớn, tạo gánh nặng lâu dài cho gia đình và hệ thống y tế. Việc sàng lọc thalassemia cần được thực hiện sớm, kết hợp tư vấn cho người mang gen về các biện pháp sinh con khỏe mạnh.

Những năm qua, ngành y tế địa phương đã tập huấn cho hệ thống trung tâm y tế huyện, trạm y tế xã; 100% cán bộ y tế cơ sở hiện có thể triển khai các hoạt động phòng, chống thalassemia. Sau 5 năm thực hiện, mô hình này cho thấy hiệu quả rõ rệt, số người mang gen bệnh giảm mạnh.

Sáng kiến phòng, chống bệnh tan máu bẩm sinh tại địa phương đã được Hội đồng nghiên cứu khoa học và UBND tỉnh công nhận, đánh giá có tác động và khả năng nhân rộng trên toàn quốc.

Thalassemia tiêu tốn hơn 2.000 tỉ đồng mỗi năm

Các nghiên cứu cho thấy một người bệnh cấp độ nặng từ khi sinh ra đến năm 30 tuổi cần khoảng 3 tỉ đồng để điều trị và đến năm 21 tuổi cần truyền khoảng 470 đơn vị máu để duy trì đời sống. Hiện cả nước có hơn 20.000 người mắc bệnh ở mức độ nặng phải điều trị suốt đời.

Ước tính mỗi năm, Việt Nam cần trên 2.000 tỉ đồng để bảo đảm mức điều trị tối thiểu cho nhóm bệnh nhân này, cùng khoảng 500.000 đơn vị máu an toàn.

"Đó mới chỉ là những con số có thể thống kê. Phía sau mỗi trường hợp mắc bệnh tan máu bẩm sinh là gánh nặng dai dẳng về thể chất, tinh thần và kinh tế; ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng dân số và giống nòi"- bác sĩ Hiền chia sẻ.

Bà Hoàng Thị Thơm, Phó Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), cho biết thalassemia đã được đưa vào danh sách các bệnh bắt buộc sàng lọc trước sinh. Nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai hiệu quả các chương trình phòng bệnh thalassemia từ hàng chục năm trước, cho thấy chi phí phòng bệnh thấp hơn rất nhiều so với điều trị và mang lại hiệu quả bền vững.

Đây được xem là giải pháp then chốt giúp Việt Nam từng bước hạn chế trẻ sinh ra mắc bệnh và giảm dần tỉ lệ di truyền gen thalassemia trong cộng đồng.

Những năm qua, công tác chẩn đoán và điều trị thalassemia tại Việt Nam đạt nhiều tiến bộ. Các kỹ thuật hiện đại như chẩn đoán trước sinh và trước chuyển phôi cũng đã được áp dụng, giúp nhiều cặp vợ chồng cùng mang gen sinh con khỏe mạnh.