Hơn cả người truyền đạt kiến thức

Không chỉ truyền đạt kiến thức, người thầy còn khơi gợi đam mê, truyền cảm hứng và đồng hành cùng học trò trưởng thành

Là giảng viên trẻ năng động, ThS Lê Âu Ngân Anh (30 tuổi), Phó trưởng Khoa Du lịch - Nhà hàng - Khách sạn, Trường ĐH Hoa Sen, tiết lộ trong các tiết học, cô thường xuyên lồng ghép các trò chơi, tình huống thực tế, nhập vai, thảo luận nhóm,… vào bài giảng.

Đảm nhận nhiều vai trò

ThS Ngân Anh cho rằng, sự hài hước và những lần cười phá lên trong lớp không đơn giản là giải trí mà còn tạo sự kết nối giữa thầy và trò. "Nếu không có tương tác, giảng viên có cố gắng dạy hay như thế nào cũng không đạt hiệu quả" - ThS Ngân Anh đúc kết.

Trong thời đại mới, cô cho rằng vai trò của nhà giáo được mở rộng và gắn bó mật thiết với thế hệ trẻ nhiều hơn. Người thầy không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn có trách nhiệm đồng hành, lắng nghe và động viên học trò, thậm chí là sau khi sinh viên đã tốt nghiệp.

Đoạt giải nhì tại Hội giảng Nhà giáo giáo dục nghề nghiệp 2025 do Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) TP HCM tổ chức mới đây, thầy Thái Văn Huy (24 tuổi), giảng viên Trường CĐ Nghề TP HCM, tạo ấn tượng với thiết kế mới lạ, độc đáo. Khẳng định việc tham gia các hội thi tay nghề, hội giảng… là cách tốt nhất giúp giảng viên trẻ học tập từ đồng nghiệp và nâng cao chất lượng giảng dạy của mình.

Chia sẻ lý do vì sao chọn giáo dục nghề nghiệp mà không tham gia công tác tại giáo dục đại học, thầy Huy thẳng thắn cho biết ở mỗi môi trường giáo dục đều có thế mạnh riêng. Tuy dạy nghề vất vả vì chương trình đào tạo 70% là thực hành, nhưng bù lại có nhiều thời gian gần gũi, gắn bó với học trò.

"Ban đầu, tôi có chút ngại khi xưng hô với học trò vì khoảng cách tuổi với học trò khá gần nhau. Sau đó, tôi điều chỉnh suy nghĩ một chút. Thay vì là người thầy nghiêm khắc, tôi trở thành một người anh lớn, dẫn dắt các em nhỏ vào nghề. Sinh viên vì thế mà mạnh dạn chia sẻ những mong muốn, việc học tập từ đó cũng dễ dàng hơn" - thầy Huy cười tươi cho biết.

Là nhà giáo có hơn 20 năm trong vai trò giảng dạy, tư vấn doanh nghiệp và hướng nghiệp cho học sinh, PGS-TS Nguyễn Văn Thụy, Trưởng Phòng Tuyển sinh và Truyền thông - Trường ĐH Ngân hàng TP HCM, khẳng định AI không thay thế người thầy. AI chỉ thay thế những phần công việc mang tính lặp lại, để người thầy có thời gian làm những việc "con người" nhất như dẫn dắt tư duy, khơi gợi đam mê, truyền cảm hứng cho học trò…

"Điều này sẽ tạo nên một đội ngũ giảng dạy liên ngành vững chắc, có khả năng phát triển, làm chủ và sáng tạo ra các nền tảng AI. Đó là cách để giảng viên phát triển, nâng tầm bản thân ngay trong thời đại công nghệ số phát triển" - PGS-TS Thụy khẳng định.

Chất xúc tác, đồng hành cùng người trẻ

Thầy Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân (phường Bến Thành, TP HCM), chia sẻ người thầy trong thời đại số không chỉ đơn thuần truyền thụ kiến thức, mà còn là người dẫn đường, là chất xúc tác nuôi dưỡng tinh thần học tập chủ động của học trò. Thời đại mới đòi hỏi người thầy phải bước ra khỏi những khuôn mẫu cũ, khoác lên mình bản lĩnh của một "công dân số", đủ năng lực, đủ tâm thế và đủ tình yêu với nghề để đồng hành cùng thế hệ trẻ trong hành trình chinh phục tri thức.

Trước hết, người thầy phải sở hữu nền tảng kiến thức vững chắc. Chúng ta không thể dẫn dắt học sinh bằng đôi chân run rẩy. Kiến thức chuyên môn chính là cột trụ, ngoại ngữ là chiếc chìa khóa mở ra thế giới và năng lực công nghệ là công cụ giúp mỗi giờ học trở nên linh hoạt, sinh động, cập nhật. Học sinh hôm nay tiếp xúc với tri thức toàn cầu chỉ bằng vài cú chạm, vì vậy nếu người thầy chậm chân, họ dễ dàng bị thời gian bỏ lại. "Tôi luôn mong tập thể thầy cô của mình nuôi dưỡng tinh thần học tập suốt đời - không phải để theo kịp học sinh mà để truyền cho các em cảm hứng khám phá một thế giới đang vận động từng phút" - thầy Phú tin tưởng.

Thầy Trần Minh Thành, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Minh Đức (phường Cầu Ông Lãnh, TP HCM), cho hay trong thời đại số, vai trò của giáo viên chuyển dịch từ người truyền đạt kiến thức sang người định hướng, cố vấn và truyền cảm hứng. Giáo viên giúp học sinh đánh giá và xử lý thông tin số, phát triển kỹ năng số và tư duy phản biện, đồng thời áp dụng công nghệ vào giảng dạy để nâng cao chất lượng và tính tương tác. Họ không còn là nguồn kiến thức duy nhất mà trở thành người dẫn dắt giúp học sinh phát triển năng lực học tập suốt đời, chúng ta mới có thể truyền cảm hứng tích cực cho học sinh trong hành trình học tập đầy thử thách của thời đại số.

Thời đại số đặt ra cho người thầy nhiều thách thức nhưng cũng là động lực để hoàn thiện, tự "nâng chất" bản thân. Theo thầy Thành, đó là việc giáo viên phải có khả năng thích ứng nhanh. Chủ động thay đổi để phù hợp với môi trường giáo dục số, nâng cấp về năng lực công nghệ, nâng cấp phương pháp sư phạm. Từng bước sử dụng và sử dụng thành thạo các nền tảng giáo dục số: LMS, sổ điểm điện tử, học liệu số, lớp học trực tuyến.

Làm chủ công cụ tương tác, giao tiếp, hỗ trợ phụ huynh qua các nền tảng số. "Công nghệ có thể thay đổi rất nhanh, nhưng trái tim của người thầy thì vẫn luôn là giá trị cốt lõi. Vì thế nếu quyết tâm và tinh thần học hỏi không ngừng, đội ngũ thầy cô của chúng ta hoàn toàn có thể làm chủ thời đại số, đưa nhà trường ngày càng phát triển và học sinh ngày càng trưởng thành toàn diện" - thầy Thành cho hay.

Cô Nghiêm Quế Nhi, giáo viên Trường Tiểu học Phan Văn Trị (phường Cầu Ông Lãnh, TP HCM), cho hay thời đại trí tuệ nhân tạo mở ra nhiều cơ hội mới cho giáo dục, đồng thời đặt ra những yêu cầu khác biệt đối với vai trò của người thầy. Công nghệ có thể hỗ trợ phân tích dữ liệu học tập, cá nhân hóa nội dung, cung cấp nguồn học liệu phong phú; tuy nhiên, AI không thể thay thế hoàn toàn vai trò của người giáo viên - những người giữ vai trò định hướng, dẫn dắt và nuôi dưỡng nhân cách cho học sinh.