Khát vọng vươn lên, tiên phong đổi mới

Khát vọng của TP HCM là phát triển nhanh, bền vững, với mục tiêu đến năm 2045 trở thành siêu đô thị văn minh, hiện đại

Theo dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, TP HCM đặt mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ, logistics hàng đầu cả nước, phát triển thông minh, hiện đại, tăng trưởng xanh, bền vững, vươn tầm khu vực và thế giới, không ngừng nâng cao chất lượng sống và hạnh phúc của nhân dân.

Sẵn sàng cho chặng đường mới

Với tư cách là Tổ trưởng Tổ chuyên gia tư vấn xây dựng Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần này, chúng tôi đã tổ chức trao đổi, kiến nghị và xác định phát triển thành phố sẽ dựa trên 5 trụ cột. Đây không chỉ là cộng gộp thế mạnh của 3 địa phương, không phải 1 + 1 + 1 = 3, mà chúng tôi muốn nó thành 5, thành 6 - đó mới là điều mong muốn.

Vậy, 5 trụ cột đó là gì?

Thứ nhất, về công nghiệp. Không nơi nào có một vành đai công nghiệp gắn với cảng nước sâu, với giao thương quốc tế, có sẵn quy hoạch 50.000 ha. Hiện nay, về công nghiệp chế biến, chế tạo tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, thành phố còn dư địa rất lớn. Nếu muốn trở thành công xưởng của thế giới, tiềm năng của Bình Dương cũ và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ là rất đáng kể.

Tôi đến khu công nghiệp ở Châu Đức, từ khu công nghiệp tới cảng chưa tới 10 km, không nơi nào có lợi thế logistics tốt như vậy! Nếu hình thành xong trục giao thông kết nối Cái Mép - Thị Vải thì toàn bộ vùng công nghiệp, vành đai công nghiệp của Bình Dương cũ sẽ trở thành lợi thế mới để phát triển. Nếu khai thác tốt, tốc độ tăng trưởng sẽ cực cao.

Trụ cột thứ hai là cảng và logistics. Đây là sự hợp nhất cực kỳ tuyệt vời. Khi chúng tôi đề xuất xây dựng cảng trung chuyển Cần Giờ, có ý kiến cho rằng đã có Cái Mép - Thị Vải. Nhưng quan điểm của Thủ tướng và Chính phủ là cả Cần Giờ và Cái Mép - Thị Vải sẽ cùng được xây dựng thành cụm siêu cảng nước sâu trung chuyển quốc tế, dựa trên lợi thế sẵn có - một cửa ngõ của khu vực Đông Nam Á.

Với hệ thống giao thông kết nối logistics hiện nay - các tuyến đường đổ về đây, cộng với hệ thống cảng, hậu cần công nghiệp… sẽ là chuỗi cung ứng toàn cầu hoàn chỉnh, không nơi nào có lợi thế tương tự. Chưa kể, còn có vận chuyển hàng không, sân bay quốc tế Long Thành trong tương lai.

Lần này, theo lộ trình TP HCM kiến nghị và sẽ đưa vào Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập Khu Thương mại tự do (FTZ) gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ với sự toàn diện, bao gồm thương mại, dịch vụ, logistics… tham gia đầy đủ chuỗi cung ứng hàng hóa và dịch vụ quốc tế. Đây sẽ là đột phá lớn gắn với lợi thế cảng.

Thứ ba, trung tâm tài chính quốc tế. Hiện Quốc hội đã có Nghị quyết 222/2025/QH15, cho phép TP HCM và Đà Nẵng thành lập trung tâm tài chính quốc tế, mỗi nơi có chức năng riêng. Và với TP HCM, kỳ vọng lần này không chỉ phát triển mạnh mẽ các lĩnh vực ngân hàng - tài chính số, mà đặc biệt là thị trường hàng hóa phái sinh - nơi tập trung giao dịch hàng hóa tương lai, nhất là nông sản - để Việt Nam có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị mới. Thị trường chứng khoán Việt Nam cũng vừa được nâng hạng từ cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp. Đây là cơ hội lớn để thu hút dòng vốn đầu tư - đúng thời điểm trung tâm tài chính quốc tế hình thành.

Với diện tích hơn 6.773 km² và gần 14 triệu dân, tương lai có thể đạt 20 triệu dân, siêu đô thị TP HCM sẽ là nơi tập trung nguồn lực khổng lồ. Lúc này, trụ cột thứ tư cần làm là phát triển các hành lang công nghiệp, đô thị, dịch vụ sẽ thúc đẩy đô thị hóa, phát triển các khu dân cư, đô thị mới. Từ đó, tạo ra thị trường bất động sản lành mạnh, gắn với quá trình phát triển đô thị bền vững - tạo động lực lan tỏa và là một trong những trụ cột tăng trưởng quan trọng.

Thứ năm, du lịch sinh thái. TP HCM có bờ biển dài, gắn với Cần Giờ và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ là những điểm đến có rừng ngập mặn, di tích văn hóa - lịch sử. Thành phố đang tập trung đầu tư để nơi đây trở thành điểm đến MICE (du lịch, hội chợ, triển lãm quốc tế) tạo sức hấp dẫn lớn. Đây là cơ hội để TP HCM nói riêng và vùng Đông Nam Bộ thu hút đầu tư và nguồn lực.

Năm trụ cột này đủ sức giúp thành phố tăng trưởng 2 con số trong 10 - 15 năm tới. Đây là cơ hội và cũng là khát vọng. Song mục tiêu bây giờ là tính toán trên từng trụ cột để hiện thực hóa vào thực tiễn.

Thêm động lực để bứt phá

Dư địa tăng trưởng của TP HCM vẫn còn rất lớn. Nhưng để khai thác và tận dụng những lợi thế này cần giải bài toán thách thức về thể chế, nguồn nhân lực, nhất là hạ tầng giao thông - đường sắt đô thị, đường nối vùng, các tuyến vành đai…

Đồng thời, một loại hạ tầng cực kỳ quan trọng để chuyển đổi kép là hạ tầng số (dữ liệu lớn - Big Data), các trung tâm dữ liệu và năng lượng sạch phục vụ cho chuyển đổi xanh. Đây là những vấn đề trong bài toán phát triển phục vụ cho chuyển đổi kép. Bài toán giao thông chỉ là một phần, còn rất nhiều vấn đề lớn khác, đặc biệt là phục vụ các trung tâm dữ liệu lớn cho chuyển đổi số.

Và tương lai, khi phần cứng được giải quyết thì phần chuyển đổi số, hạ tầng số mới là yếu tố quyết định, bởi thành phố này sẽ phát triển không gian đô thị trên 5 loại không gian. Trước hết là giải quyết bài toán mở rộng không gian công cộng; không gian văn hóa - nếu không phát triển không gian văn hóa thì sẽ không giữ được bản sắc phát triển; không gian trên cao - chưa được khai thác hết; đặc biệt là không gian ngầm và cuối cùng là không gian số. Năm loại không gian này sẽ chi phối toàn bộ sự phát triển của thành phố, định hình cho quy hoạch tương lai.

Đặc biệt về thể chế, Hội đồng Tư vấn triển khai Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội đang giúp nhóm chuyên trách để nâng cấp Nghị quyết 98 và đã hoàn tất dự thảo. Lần này sẽ bổ sung những vấn đề liên quan đến mở rộng phân cấp, phân quyền theo hướng việc gì đã giao cho thành phố thì phải giao quyền quyết định thật sự. Đã giao thì giao thật, giao quyền và giao trách nhiệm.

Bổ sung thêm danh mục và điều kiện để thu hút các nhà đầu tư chiến lược, cùng danh mục những ngành đầu tư chiến lược vào cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, khu thương mại tự do và giao quyền quyết định lựa chọn cho chính quyền thành phố nhằm rút ngắn quy trình, thủ tục phù hợp.

Một điểm rất mới là bổ sung thêm quy định toàn bộ chính sách cho khu thương mại tự do, đưa thẳng vào Nghị quyết 98 sửa đổi - chỉ một điều nhưng rất dài và rất quan trọng mà hiện nay Quốc hội đã đồng ý cho Hải Phòng, Đà Nẵng thực hiện; sắp tới TP HCM cũng sẽ được bổ sung thêm nội dung này.

Như vậy, Nghị quyết 98 sẽ hoàn chỉnh hơn ở hai mặt. Về thể chế, tiếp tục mở rộng phân cấp, phân quyền theo nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Chính sách huy động nguồn lực: bổ sung thêm cơ chế để thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào những công trình lớn. Sau khi Quốc hội thông qua sửa đổi, bổ sung, Nghị quyết 98 tiếp tục là động lực thể chế giúp thành phố phát triển mạnh mẽ hơn.

Dự kiến trong giai đoạn 2026-2030, TP HCM sẽ như một "đại công trường" với hàng loạt dự án, khi đó tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ rất mạnh. Dư địa của TP HCM để triển khai Nghị quyết 98 trong không gian thành phố mới là rất lớn, nếu triển khai hiệu quả sẽ tạo những cú hích đầu tư trong trung hạn và dài hạn nhằm tạo sự bứt phá.