Khoa học

Đơn giản hóa phác đồ điều trị HIV

Với liệu pháp 2.0, sẽ có thêm nhiều người nhiễm HIV sớm được tiếp cận với thuốc điều trị, kết quả xét nghiệm có thể được công bố ngay trong ngày

Theo PGS-TS Bùi Đức Dương, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), Việt Nam sẽ là nước đầu tiên trên thế giới thí điểm liệu pháp điều trị HIV 2.0 nhằm tiến tới đáp ứng được cho tất cả những người cần đến các dịch vụ dự phòng, điều trị HIV, kể cả việc chăm sóc và hỗ trợ. Việc thí điểm bắt đầu từ tháng 10- 2011 tại tỉnh Điện Biên và TP Cần Thơ. Chi phí cho chương trình sẽ do các tổ chức quốc tế chi trả.

Chỉ uống thuốc 1 lần/ngày

Liệu pháp này là một sáng kiến chung của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Chương trình Phối hợp của Liên Hiệp Quốc về HIV/AIDS với các yêu cầu giá thuốc rẻ hơn, chế độ điều trị đơn giản, ít tác dụng phụ và tiện lợi, giúp giảm gánh nặng cho hệ thống y tế đồng thời cải thiện chất lượng sống của người nhiễm HIV và gia đình họ.

Bà Nguyễn Thị Thúy Vân, đại diện WHO tại Việt Nam, cho biết liệu pháp 2.0 khuyến khích người nhiễm HIV điều trị bằng thuốc kháng virus trong thời gian sớm nhất có thể. Theo đó, việc điều trị sẽ bắt đầu khi lượng tế bào CD4 (có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể chống lại sự nhiễm trùng do vi trùng, siêu vi trùng, ký sinh trùng...) ở người nhiễm HIV xuống dưới ngưỡng 350/ml máu thay vì dưới 200/ml máu như khuyến cáo lâu nay. Người bệnh sẽ chỉ phải uống thuốc 1 lần/ngày với những loại thuốc “2 trong 1” hay “3 trong 1” thay vì uống nhiều lần với nhiều loại thuốc khác nhau. Điều này sẽ giúp người bệnh giảm chi phí, tiết kiệm thời gian, hạn chế việc quên uống thuốc.

Dự phòng lây nhiễm HIV thông qua điều trị cai nghiện bằng methadone tại một cơ sở ở Hải Phòng

Tuy nhiên, để làm được điều này, việc chẩn đoán, xét nghiệm phải thực hiện nhanh và cho kết quả chính xác ngay sau xét nghiệm. Theo bà Vân, ở nhiều địa phương, nhất là vùng sâu, vùng xa do điều kiện đi lại, phương tiện xét nghiệm còn hạn chế nên có khi một tuần mới có kết quả xét nghiệm. Với liệu pháp 2.0, các loại test nhanh sẽ được chuyển tới các điểm tư vấn, xét nghiệm ngay tại địa phương để kết quả có thể được công bố trong ngày. Từ đó sẽ tư vấn cho người bệnh thời gian điều trị phù hợp nhằm nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Không chỉ hướng đến việc phát hiện sớm HIV tại cộng đồng và người bệnh được tiếp cận điều trị sớm, liệu pháp này còn bảo đảm sự tham gia của cộng đồng để cải thiện tình trạng kỳ thị với bệnh nhân.

Nhiều hy vọng

Theo Tổ chức Phòng chống AIDS của Liên Hiệp Quốc, hiện mới chỉ có 5 triệu trong số 15 triệu người nhiễm HIV được tiếp cận thuốc chữa bệnh. Nếu điều trị bằng liệu pháp 2.0, thế giới sẽ có thêm khoảng 10 triệu người bị AIDS được cứu sống vào năm 2025. Số người nhiễm mới sẽ giảm 1 triệu nếu các nước đủ cung cấp thuốc kháng virus theo hướng điều trị của WHO.

Tại Việt Nam, theo bác sĩ Đỗ Thị Nhàn, Trưởng Phòng Chăm sóc và Điều trị HIV/AIDS (Cục Phòng chống HIV/AIDS), nếu điều trị bằng thuốc kháng virus sớm hơn cho người nhiễm HIV theo khuyến cáo mới nhất của WHO, số người đủ tiêu chuẩn điều trị tại Việt Nam sẽ tăng từ 50.000 người lên khoảng 110.000 người. Bằng chứng trong các nghiên cứu gần đây khẳng định ngoài việc cứu mạng sống, liệu pháp điều trị 2.0 còn giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội, giảm tỉ lệ tử vong và sự lây lan của dịch bệnh. Với phụ nữ mang thai, nếu được uống thuốc dự phòng đầy đủ, tỉ lệ lây bệnh từ mẹ sang con sẽ giảm xuống dưới 5%, thậm chí là 0%.

Theo PGS-TS Bùi Đức Dương, hiện nước ta có hơn 254.000 người nhiễm HIV/AIDS nhưng 70% trong số này đến các cơ sở điều trị khi đã ở giai đoạn muộn của bệnh nên điều trị ít hiệu quả, dẫn đến gia tăng tử vong. Với việc đơn giản hóa cách điều trị phức tạp hiện nay, liệu pháp 2.0 sẽ tăng số người sử dụng thuốc kháng virus trong cộng đồng.

Giảm tử vong nhờ điều trị sớm

Năm 2006, WHO khuyến cáo thời điểm bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng virus cho bệnh nhân HIV/AIDS là khi lượng tế bào CD4 xuống dưới ngưỡng 200/ml máu. Từ đó đến nay, một số nghiên cứu cho thấy việc bắt đầu điều trị sớm bằng thuốc kháng virus có thể làm giảm tỉ lệ tử vong và sự lây lan của dịch bệnh. Thống kê cho thấy trước năm 2005, mỗi năm Việt Nam có từ 7.000- 8.000 người tử vong do AIDS; sau khi triển khai các biện pháp can thiệp và điều trị sớm khi lượng tế bào CD4 xuống dưới ngưỡng 200/ml máu, tỉ lệ tử vong đã giảm xuống còn 1.600 - 1.800 người/năm.