Tế bào gốc: Liệu pháp trị bệnh của tương lai

Các nhà nghiên cứu tế bào gốc tìm thấy hy vọng mới cho việc điều trị những căn bệnh nan y, nhưng cùng với nó là những tranh cãi mới

Tương lai: “Vào cái ngày mà cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên cho thấy liệu pháp tế bào gốc có ích cho một bệnh nhân nào đó, mọi sự phản đối sẽ biến mất”, nhận định của bác sĩ Octavi Quintana, giám đốc bộ phận nghiên cứu y học của Ủy ban châu Âu.

Một ngành khoa học gây tranh cãi.- Dưới lăng kính hiển vi, những tế bào gốc lấy từ phôi người trông như những ngôi sao sáng lấp lánh trong một dải ngân hà đen trắng: Chúng rực rỡ, bí ẩn và kỳ diệu. Những tế bào gốc có một khả năng kỳ diệu để trở thành bất kỳ một trong số hơn 200 loại tế bào tạo nên cơ thể con người nên được một số nhà khoa học nghiên cứu để tìm kiếm các phương pháp mới chữa trị những căn bệnh nan y. Tuy nhiên, một số người khác lại chỉ trích là hủy diệt cuộc sống con người. Vì thế, tế bào gốc đã và đang là trung tâm của một cuộc tranh cãi nóng bỏng về mặt khoa học, tôn giáo và chính trị trên khắp thế giới.

Hiện có một loại tế bào gốc khác ít gây tranh cãi hơn: Tế bào gốc lấy từ cơ thể người trưởng thành. Khác với những kết luận được đưa ra vài năm trước, những cuộc nghiên cứu gần đây đặt ra những thắc mắc mới về khả năng của tế bào gốc của người trưởng thành. Loại tế bào gốc được các nhà khoa học hiểu biết nhiều nhất là tế bào máu gốc trưởng thành, vốn được sử dụng trong các cuộc phẫu thuật ghép tủy xương cho những bệnh nhân bị các chứng bệnh về máu. Thành công trên khiến các nhà nghiên cứu không khỏi thắc mắc: Liệu các tế bào máu gốc trưởng thành có khả năng biến đổi linh hoạt như những tế bào máu gốc lấy từ phôi ?

Ban đầu, bác sĩ Markus Grompe tại Đại học Y và Khoa học Oregon, Mỹ, nghĩ là có. Vào năm 2000, ông cho biết rằng các tế bào máu gốc trưởng thành có thể biến đổi thành tế bào gan ở loài chuột. Các cuộc nghiên cứu khác cho thấy những tế bào gốc nói trên có thể trở thành cơ tim và thần kinh. Các nghiên cứu mới về tế bào gốc cũng đang thách thức những công trình trước đó về bệnh tim. Vào năm 2001, thông tin về việc các tế bào tủy xương gốc chuyển thành cơ tim sau khi được đưa vào trong quả tim bị hỏng của chuột mang lại hy vọng cho những người bệnh tim, dẫn đến những cuộc thử nghiệm trên người. Bác sĩ Piero Anversa tại Đại học Y New York, Mỹ, người thực hiện một trong những nghiên cứu nói trên, cho biết ông ủng hộ 1.000% công trình của mình và khẳng định: “Chúng tôi đang đưa ra một phương pháp điều trị bệnh tim mới”. Tuy nhiên, vẫn có nhà khoa học tỏ ra hoài nghi và vào đầu năm nay, có hai nhóm nghiên cứu cho biết họ không thể lập lại những cuộc thí nghiệm nói trên, một bước quan trọng trong việc xác nhận kết quả của một công trình khoa học nào đó.

Nhưng đầy tiềm năng.- Các nhà khoa học tin rằng tiềm năng lớn nhất của tế bào gốc trưởng thành là khả năng tái tạo các cơ quan sinh ra chúng và đang tìm kiếm những loại tế bào này trong nhiều cơ quan khác nhau của cơ thể. Hiện giới khoa học đang theo dõi sát sao công trình nghiên cứu của bác sĩ Catherine Verfaillie tại Đại học Minnesota, Mỹ, trong đó tác giả cho biết bà đã tách thành công một nhóm các tế bào trưởng thành có vẻ có một số khả năng biến đổi của tế bào gốc lấy từ phôi, chuyển đổi thành các kiểu mô mới, như cơ hay gan. Tuy nhiên, những tế bào này cực kỳ nhạy cảm và rất khó tăng trưởng, một thách thức mà bác sĩ Verfaillie hy vọng có thể giải quyết khi bà tiếp tục nghiên cứu về sự phát triển của chúng.

Mặc dù vẫn còn quá sớm để khẳng định về khả năng thực sự của tế bào gốc, nhưng rõ ràng là ngành khoa học tế bào gốc vẫn đang phát triển và các cuộc nghiên cứu mới tiếp tục mang lại những thành công đầy hứa hẹn. Vì thế, các nhà khoa học cho rằng cần phải tiến hành nghiên cứu song song trên 2 loại tế bào gốc: Lấy từ phôi người và cơ thể người trưởng thành, một vấn đề đang được các chính trị gia tranh luận sôi nổi. Vào tuần trước, người phát ngôn Tổng thống Mỹ George W. Bush cho biết ông Bush sẽ không nới lỏng những quy định hạn chế việc nghiên cứu phôi người, nhưng ứng cử viên Tổng thống của Đảng Dân chủ John Kerry cho biết sẽ đảo ngược chính sách này nếu chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Nhưng tại những nước như Hàn Quốc, nơi các nhà khoa học vừa thông báo đã chiết xuất được tế bào gốc từ phôi người được nhân bản và Anh, đất nước có ngân hàng tế bào gốc đầu tiên trên thế giới, những chính sách thông thoáng hơn có thể thúc đẩy ngành khoa học tế bào gốc phát triển.