VN có kiểm soát được hệ thống phân phối?

Lễ kết nạp VN vào WTO có thể sẽ được tổ chức vào ngày 7-11 tới. Thời điểm doanh nghiệp VN “ra biển lớn” đã đến với nhiều cơ hội và thách thức mới. VN sẽ từng bước mở cửa thị trường dịch vụ cho các nước

Ngay sau khi kết thúc phiên đàm phán đa phương về việc VN gia nhập WTO, Bộ trưởng Bộ Thương mại Trương Đình Tuyển cho biết: Quyền kinh doanh cũng là một nội dung rất phức tạp, chúng ta đã phải đấu trí rất căng thẳng để VN có thể giành quyền kiểm soát hệ thống phân phối, bảo đảm sự tương thích giữa quyền kinh doanh và hệ thống phân phối.

Cam kết với Nhật Bản là cao nhất

Ông Nguyễn Hồng Thanh, Vụ Chính sách đa biên (Bộ Thương mại) cho biết: Đến thời điểm này, có thể nói mức độ cam kết về dịch vụ phân phối dành cho các nhà đầu tư Nhật Bản trong Hiệp định bảo hộ và xúc tiến đầu tư Việt - Nhật là cao nhất, thậm chí còn cao hơn các cam kết trong Hiệp định Thương mại song phương VN-Hoa Kỳ (BTA). VN cho phép các nhà cung cấp dịch vụ Nhật Bản được hưởng quy chế tối huệ quốc tự động hay là hưởng các ưu đãi theo hiện trạng mở cửa thị trường của nước ta. Ba mức vốn cam kết là 49%, hơn 49% và 100% sẽ được cho phép vào thời điểm VN “mở cửa” cho nhà đầu tư của nước thứ 3 hoặc thời điểm cam kết của VN với bất kỳ nước thứ 3 nào đó có hiệu lực.

Điều này đồng nghĩa với việc các nhà phân phối Nhật Bản hiện nay được phép vào VN với sự đối xử tương đương như với các tập đoàn phân phối của Pháp, Đức và Malaysia đã vào VN trước. Ngoài ra, VN sẽ từng bước mở cửa thị trường dịch vụ phân phối cho các nước, trước hết là Mỹ và Nhật Bản, sau đó là các thành viên của WTO.

Thị trường dịch vụ sẽ tiếp tục được mở

Cũng theo Bộ Thương mại, cùng với các cam kết về dịch vụ sắp được công bố, VN cũng đang và sẽ tiến hành đàm phán về mở cửa thị trường dịch vụ (trong đó có thể có cả dịch vụ phân phối) ở các mức độ khác nhau trong khuôn khổ các Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) và giữa ASEAN với các đối tác của ASEAN là Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Quốc và Liên hiệp châu Âu. Trong số này có các đối tác có tiềm năng xuất khẩu dịch vụ phân phối sang VN là Hàn Quốc, Nhật Bản và Liên hiệp châu Âu.

Trên kênh song phương, có khả năng VN cũng có cam kết dịch vụ phân phối với Singapore theo thỏa thuận kết nối giữa hai nền kinh tế vì có các ngành dịch vụ, trong đó có phân phối phát triển ở trình độ cao và cũng là địa điểm ưa thích để đặt trụ sở chính của các tập đoàn phân phối tầm cỡ thế giới.

Cứu cánh cho doanh nghiệp VN?

Theo đánh giá của Công ty Nghiên cứu thị trường AT Kearney (Hoa Kỳ), thị trường bán lẻ VN đã vượt qua Trung Quốc để trở thành thị trường bán lẻ hấp dẫn thứ 3 không chỉ ở châu Á mà cả thế giới sau Ấn Độ và Nga. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng tỉ lệ giữa kênh phân phối truyền thống và hiện đại của VN chênh lệch khá cao. Ở Thái Lan, kênh phân phối truyền thống chiếm khoảng 40%, còn 60% thuộc hệ thống tiêu thụ hiện đại. Trong khi đó, kênh phân phối truyền thống ở VN chiếm tới 85%. Các chuyên gia cho rằng nếu những đối tác nước ngoài nắm giữ được 85% thị phần hệ thống phân phối vẫn còn rời rạc và manh mún này thì họ có thể thống lĩnh được thị trường tiêu thụ của VN.

Theo ông Nguyễn Hồng Thanh, các tập đoàn bán lẻ nước ngoài có thể vượt qua được các rào cản về tiếp cận thị trường và đối xử quốc gia của VN thông qua các cuộc đàm phán thương mại quốc tế nhưng họ sẽ còn vấp phải một rào cản vô hình và khó khăn hơn rất nhiều. Đó chính là văn hóa, tập quán và thói quen tiêu dùng của người dân nước sở tại. Các rào cản này không thể đàm phán cũng như khó có thể thay đổi trong một sớm một chiều. Đây chính là lợi thế mà doanh nghiệp VN có thể tận dụng và phát huy.

Cũng theo ông Nguyễn Hồng Thanh, lợi thế về quy mô của các tập đoàn bán lẻ nước ngoài chưa hẳn đã phát huy được ưu thế trước sự nắm vững đặc điểm thị trường và người tiêu dùng của các nhà bán lẻ nội địa. Nhưng để có thể cạnh tranh hiệu quả hơn thì các nhà bán lẻ trong nước vẫn phải liên kết, sáp nhập và củng cố cơ sở vật chất... tận dụng thời cơ này để giành trước thị phần và chống lại sức ép của các đối tác nước ngoài.