Làm thế nào phân biệt đột tử và đột quỵ?

(NLĐO) - Đột tử và đột quỵ là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Nếu nhầm lẫn sẽ dẫn đến xử trí sai và làm mất “thời gian vàng” cứu sống người bệnh.

Trao đổi với báo Người Lao Động, TS-BS Võ Văn Tân, Trưởng Khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP HCM), cho biết về chuyên môn, đột tử là khái niệm rộng hơn đột quỵ. Đột quỵ chủ yếu liên quan đến bệnh lý mạch máu não, như nhồi máu não, xuất huyết não, hay xuất huyết dưới nhện. Trong khi đó, đột tử có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như bệnh tim (nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim), bệnh chuyển hóa (tăng hoặc hạ đường huyết), rối loạn điện giải, tràn khí màng phổi, tràn dịch màng tim...

Việc nhầm lẫn hai khái niệm này có thể dẫn đến xử trí sai cách, gây nguy hiểm tính mạng. Nhiều người vẫn tin vào các mẹo dân gian như chích máu đầu ngón tay, nặn chanh vào miệng người bệnh...

"Những cách này vừa không hiệu quả, vừa làm mất đi 'thời gian vàng' điều trị cho người bệnh" - BS Tân cảnh báo.

Dấu hiệu nhận biết sớm 

Thống kê tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định cho thấy mỗi năm tiếp nhận khoảng 1.800 – 2.000 ca đột quỵ cấp, trong đó có 15 – 20% là người trẻ dưới 40 tuổi. Một số ca được ghi nhận ở độ tuổi rất trẻ, từ 15 – 16 tuổi, thường liên quan đến các bệnh lý tự miễn hoặc dị dạng mạch máu.

Theo BS Tân, nguyên nhân khiến đột quỵ ngày càng trẻ hóa bao gồm: ít vận động, ăn uống thiếu lành mạnh (đồ ăn nhanh, thức uống nhiều đường), áp lực cuộc sống, mất ngủ kéo dài, hút thuốc lá... Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức cộng đồng cũng góp phần phát hiện sớm các ca đột quỵ ở người trẻ, nhờ vậy tăng khả năng điều trị kịp thời.

Một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm là cơn thoáng thiếu máu não thoáng qua (TIA) khi người bệnh đột ngột bị tê, yếu nửa người, nói khó… nhưng sau đó tự phục hồi trong vài phút đến vài giờ. "Khoảng 12% bệnh nhân có TIA sẽ bị đột quỵ thực sự trong vòng 24 giờ kế tiếp" - BS Tân nhấn mạnh.

Đừng nhầm lẫn trúng gió, rối loạn tiền đình

BS Tân cũng lưu ý, cần phân biệt đột quỵ với rối loạn tiền đình. Người bị rối loạn tiền đình thường chóng mặt nhưng vẫn đi lại được, trong khi người đột quỵ dễ ngã, không giữ thăng bằng và có thể kèm liệt nửa người, nói khó...

Đặc biệt, trong dân gian, "trúng gió" thường dùng để chỉ các trường hợp đột ngột méo miệng, yếu người, bất tỉnh. Tuy nhiên, đây thực chất là biểu hiện đột quỵ, không phải cảm gió thông thường. Việc cạo gió, đánh gió hoàn toàn không có cơ sở khoa học và có thể làm trì hoãn cấp cứu.

Bệnh viện Nhân dân Gia Định hiện đã triển khai đầy đủ các phương pháp điều trị đột quỵ, bao gồm: Tiêm thuốc tiêu sợi huyết (phá cục máu đông); Can thiệp lấy huyết khối bằng dụng cụ; Chăm sóc hồi sức và phục hồi chức năng chuyên sâu

"Hiệu quả điều trị phụ thuộc vào thời gian nhập viện. Càng sớm, tỉ lệ sống sót và phục hồi càng cao" - BS Tân cho biết.

Theo BS Tân, phòng ngừa đột quỵ hiệu quả cần kiểm soát các yếu tố nguy cơ như: Tăng huyết áp, được xem là "sát thủ thầm lặng" vì không có triệu chứng rõ ràng; Đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, ảnh hưởng đến chuyển hóa và mạch máu; Bệnh tim mạch như rung nhĩ, bệnh van tim… Lối sống không lành mạnh như hút thuốc, lạm dụng rượu bia, thiếu ngủ, stress kéo dài…

Ngoài ra, theo BS Tân, việc đi bộ mỗi ngày và khám sức khỏe định kỳ sau tuổi 40 là cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để phát hiện bệnh sớm và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Trong vòng 5 năm sau đột quỵ, tỉ lệ tái phát có thể lên tới 20%, đặc biệt trong năm đầu tiên nếu không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. "Người bệnh cần tuân thủ điều trị và tái khám thường xuyên để giảm nguy cơ tái phát" - BS Tân khuyến cáo.