Lan tỏa tri thức, phát triển thể chất cho học trò

Nhiều giáo viên khắp cả nước không chỉ giữ vững tình yêu nghề mà còn nỗ lực vượt qua thử thách, đổi mới phương pháp để mang lại chất lượng giáo dục tốt hơn

Nhiều năm gắn bó với nghề giáo, nhiều cô giáo đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ học trò nhờ sự kiên trì và tinh thần trách nhiệm.

Kết nối kiến thức và đời sống

Từ nhỏ, Nhà giáo Ưu tú Nguyễn Thị Thu Huyền - giáo viên Trường Trung học cơ sở Quang Trung, Lâm Đồng - đã nuôi ước mơ trở thành giáo viên. Bước vào nghề, cô giáo trẻ gặp không ít khó khăn như điều kiện dạy học hạn chế, tài liệu khan hiếm, học sinh có điều kiện gia đình khác nhau. Những năm đầu, cô thường tự hỏi làm thế nào để mọi học sinh tiếp nhận tri thức một cách công bằng và chính những trăn trở ấy thôi thúc cô không ngừng tự học và đổi mới.

Là giáo viên môn khoa học tự nhiên, cô Huyền áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như hoạt động nhóm, dạy học dự án, ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức dạy học STEM và trải nghiệm sáng tạo. Nhờ đó, chất lượng học tập của học sinh cải thiện rõ rệt, học sinh yếu kém tiến bộ, học sinh khá giỏi phát huy năng lực tư duy độc lập.

"Tôi luôn cố gắng đưa kiến thức vào đời sống, để mỗi bài học trở nên gần gũi, sinh động và dễ nhớ. Khi học sinh thấy được giá trị thực tiễn của kiến thức, các em sẽ học với sự hứng thú, chủ động và sâu sắc hơn" - cô Nguyễn Thị Thu Huyền chia sẻ. Cô nói thêm, việc gắn bài học với thực tế không chỉ giúp các em hiểu bài mà còn rèn luyện tư duy, phản biện, những kỹ năng thiết yếu cho hành trang vào đời.

Từ năm học 2016-2017 đến 2024-2025, cô Nguyễn Thị Thu Huyền đã hướng dẫn 122 lượt học sinh tham gia thi học sinh giỏi hóa học cấp thành phố, đạt 88 giải, trong đó 5 giải nhất, 23 giải nhì, 27 giải ba và 33 giải khuyến khích.

Với vai trò nhóm trưởng bồi dưỡng đội tuyển TP Bảo Lộc (cũ), trong 7 năm từ 2017-2018 đến 2023-2024, cô cùng đồng nghiệp giúp 80 học sinh đạt giải cấp tỉnh, cô còn hướng dẫn học sinh tham gia nghiên cứu khoa học và đạt thành tích xuất sắc.

Để đạt kết quả này, ngay đầu năm học, cô nắm bắt tình hình học sinh, tìm giải pháp khắc phục khó khăn. Cô Huyền cho biết trong quá trình dạy học, cần quan tâm đến sự phát triển đồng đều cả học sinh đại trà và học sinh giỏi. Với học sinh đại trà, cô dạy bằng sự kiên nhẫn, gần gũi, chia nhỏ mục tiêu để các em dễ tiếp cận.

Với học sinh có năng lực nổi trội, cô giao nhiệm vụ nâng cao, hướng dẫn nghiên cứu khoa học, tham gia các sân chơi trí tuệ. "Dạy học gắn thực hành, thực tiễn là cách tôi truyền cảm hứng và khơi dậy khả năng tự học và sáng tạo cho học sinh" - cô Huyền chia sẻ.

Nuôi dưỡng thể chất, tinh thần

Dạy học ở vùng khó khăn, Nhà giáo Ưu tú Trần Thị Châu gắn bó với Trường Mầm non A Xing, xã Lìa, tỉnh Quảng Trị - nơi đa số học sinh là con em đồng bào Pa Kô, Bru - Vân Kiều. Xã Lìa thuộc vùng miền núi tỉnh Quảng Trị, cuộc sống người dân rất thiếu thốn. Cơ sở vật chất thiếu thốn, nhiều điểm trường lẻ nằm cách xa trung tâm, đường sá đi lại khó khăn, mùa mưa lũ thường xuyên chia cắt, địa bàn đi lại phức tạp. Phụ huynh thiếu kiến thức chăm sóc trẻ, tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng cao, thói quen ăn uống và vệ sinh chưa tốt. Trẻ đến lớp chủ yếu nói tiếng dân tộc, tiếng Việt hạn chế. Năm học 2025-2026, cô Trần Thị Châu đảm nhận lớp ghép hơn 18 trẻ, trong đó có trẻ khuyết tật.

Để vượt khó, cô Châu tự học tiếng Bru - Vân Kiều để giao tiếp với trẻ, giúp trẻ an tâm và mạnh dạn. Cô lồng ghép văn hóa dân tộc qua trò chơi, bài hát, kể chuyện. Cô nhận thấy công tác bán trú quan trọng để trẻ phát triển toàn diện, rèn thói quen ăn uống và vệ sinh.

Năm 2008, sau chuyến học tập các tỉnh phía Bắc, cô đề xuất mô hình "bán trú dân nuôi" - phụ huynh mang cơm đến lớp. Mô hình được phụ huynh ủng hộ và giáo viên hưởng ứng. Ban đầu chỉ 50% trẻ tham gia, đến nay 100% trẻ đã tham gia bán trú tập trung tại trường.

Chất lượng bán trú được nâng lên, tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng giảm mạnh qua từng năm học. Các thói quen, nề nếp trong ăn uống, vệ sinh của trẻ được hình thành, trẻ được phát triển về nhận thức, ngôn ngữ, biết tự chăm sóc bản thân, có thói quen vệ sinh, phòng chống dịch bệnh.

Cô Châu mời phụ huynh giám sát bữa ăn, thông báo kết quả khám sức khỏe, tư vấn nguyên nhân suy dinh dưỡng, hướng dẫn nấu món ăn giàu dinh dưỡng tại nhà. Cô kết nối với tổ chức từ thiện xin sách vở, quần áo, đồ dùng học tập, nhờ phụ huynh đóng góp xây dựng môi trường lớp học, vườn rau.

Năm 2020, trong dịch COVID-19, cô may khẩu trang và quần áo cho trẻ. Cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục, cô Trần Thị Châu được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú năm 2023.

Đổi mới từ giảng đường đến cánh đồng

Luôn quan niệm rằng nếu tri thức chỉ ở lại trong phòng thí nghiệm thì chưa đủ, tri thức phải ra đời sống, phải giải quyết những vấn đề thiết thực của xã hội, PGS-TS Lê Minh Thùy, ĐH Bách khoa Hà Nội, mong muốn làm sao để khích lệ sinh viên đam mê nghiên cứu khoa học và áp dụng công nghệ cao để giải quyết các vấn đề tồn tại trong cuộc sống. Điều này đã trở thành động lực để cô cùng đồng nghiệp và sinh viên miệt mài tìm lời giải, đưa những thành tựu của ngành Tự động hóa trong lĩnh vực Internet vạn vật (IoT) và truyền thông không dây hiện đại ra khỏi phòng thí nghiệm, đến tận các cánh đồng.

Cùng với các học trò, PGS-TS Lê Minh Thùy đã làm việc với chuyên gia nông nghiệp của Học viện Nông nghiệp Việt Nam để thiết kế một mạng cảm biến không dây giám sát liên tục từ xa các thông số của đất trên ruộng, đặc biệt là độ ẩm ở trong lòng đất dưới độ sâu vài chục centimet xung quanh các rễ cây để đưa ra quyết định tưới chính xác giúp tiết kiệm nước và năng lượng cho hệ thống tưới. Kết quả nghiên cứu này đã mang về Giải thưởng Sáng tạo châu Á 2023 của Quỹ Toàn cầu Hitachi cho PGS-TS Lê Minh Thùy và sinh viên.

Từ kết quả nghiên cứu cảm biến độ ẩm trong lòng đất, PGS-TS Thùy cùng các cộng sự trong nước và quốc tế tiếp tục tiến xa hơn với dự án EMERALD - Hệ thống năng lượng xanh đa nguồn cho nông nghiệp bền vững.

Nghiên cứu của dự án bước đầu giúp giảm khí thải nhà kính tới 50% và tăng sản lượng so với canh tác truyền thống mà không phụ thuộc vào điện lưới nhờ giải pháp thu hoạch năng lượng đa nguồn (nhiệt thải, sinh khối, mặt trời, sóng RF…) để cấp nguồn cho hệ thống IoT. EMERALD đang được thử nghiệm ngay tại các vùng trồng lúa miền Bắc Việt Nam.

PGS-TS Lê Minh Thùy chia sẻ, nếu có ai hỏi điều gì khiến cô tự hào nhất, câu trả lời chắc chắn không chỉ là các công bố khoa học quốc tế tại các tạp chí uy tín hay những giải thưởng quốc tế, mà chính là những thế hệ sinh viên đã trưởng thành. "Tôi luôn mong có thể truyền cảm hứng cho sinh viên, để từ giảng đường, các em sẽ mang tri thức lan tỏa đến cộng đồng, để cánh đồng Việt Nam trong kỷ nguyên số vừa xanh, vừa bền vững, vừa tràn đầy khát vọng" - PGS-TS Lê Minh Thùy bày tỏ.