Luật sư Trương Thị Hòa: Làm luật phải tu thân!
(NLĐO) - Là "đại thụ" trong nghề, luật sư Trương Thị Hòa cho rằng điều quan trọng nhất với mỗi người chính là sức khỏe tinh thần đến từ sự hướng thiện
Trong những ngày tháng 9-2025 dịu mát, trên con phố Nguyễn Du giữa lòng TP HCM, chúng tôi có dịp ngồi trò chuyện cùng người phụ nữ mà giới luật sư Việt Nam kính trọng, luôn nhớ đến, đặc biệt là trong dịp kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam (10/10/1945 – 10/10/2025). Đó là luật sư Trương Thị Hòa.
Dù cận kề tuổi 80, cô vẫn toát lên phong thái nhanh nhẹn, vững vàng và khẳng định "không muốn nghỉ hưu".
"Mối tình đẹp"
Vóc dáng nhỏ nhắn, luôn trong trang phục áo dài truyền thống gọn gàng, lịch thiệp đậm chất Việt Nam, luật sư Trương Thị Hòa còn gây ấn tượng khi trong mỗi cuộc trò chuyện, bất kể người trước mặt là ai, cô đều "dạ thưa" đầy trân trọng.
Ở luật sư Trương Thị Hòa toát lên phong thái nhanh nhẹn, vững vàng
Sinh năm 1947, năm 24 tuổi, cô gái Trương Thị Hòa bước chân vào nghề luật. Nói về tình cảm với nghề, nữ luật sư ví von đó là "một cuộc hôn nhân" và đương nhiên, luôn dành tình yêu tha thiết. "Nghề này phụng sự công lý, bảo vệ lẽ phải, mang đến sự công bằng cho xã hội nên tôi đã yêu tha thiết nghề" – nữ luật sư mỉm cười, giọng ấm áp như lời ru.
Cô kể về những ngày đầu vào nghề, khi chưa có đoàn luật sư chính thức, đã tự mình sưu tầm tài liệu pháp lý cho Bộ Tư pháp Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.
Cô cũng lặn lội đến nhiều thư viện thu thập tài liệu về Hoàng Sa, Trường Sa – những mảnh ghép lịch sử như báu vật của dân tộc. Thời điểm đó, cô gắn bó với Hội Liên hiệp Phụ nữ và Mặt trận Tổ quốc, nơi bản thân trở thành "người bảo vệ thầm lặng" những mảnh đời yếu thế, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.
Những nguyên tắc dễ thương
Luật sư Trương Thị Hòa cho rằng điều quan trọng nhất đối với mỗi người chính là sức khỏe tinh thần đến từ sự hướng thiện. Thiện từ việc không mưu mô, không gian dối bất kỳ ai. "Luật sư phải khuyên khách hàng trung thực, không đổi trắng thay đen. Bởi, sự trung thực là sức mạnh trên hết tất cả sức mạnh, chứ không phải tiền" – nữ đại thụ ngành luật sư Việt Nam khẳng định.
Nhắc tới một trong vô vàn kỷ niệm ấn tượng, cô nói đó là vụ đòi nợ. Có người nợ thân chủ của cô 1,8 tỉ đồng nhưng muốn khởi kiện đòi 2 tỉ đồng với lý do "trừ hao". Khi tường tận sự việc, cô phân tích và khuyên nên chính xác số tiền, vì "sự thật sẽ làm bạn vững vàng hơn trong hành vi và lời nói của mình". Kết quả, sự chân thành đã biến rủi ro khi ấy thành chiến thắng, vụ việc được giải quyết êm đẹp.
Hay như vụ mua bán nhà khi hợp đồng thiếu chữ ký, cô Hòa khuyên thân chủ không điền thêm bởi sự thật mới là sức mạnh nhất… "Những câu chuyện ấy không chỉ là kỷ niệm nghề nghiệp mà còn là bài học về nhân cách, nơi sự trung thực và lòng thiện lương trở thành ngọn lửa sưởi ấm mọi linh hồn" – cô Hòa khái quát.
Một kỷ niệm nữa, xuất phát từ định kiến xã hội rằng nghề luật sư chỉ dành cho nam giới. Một lần có ông Việt kiều từ Pháp về, ban đầu đòi luật sư nam để tham gia sự kiện pháp lý, nhưng sau khi trò chuyện với cô, ông thay đổi suy nghĩ và khẳng định "Cô Hòa dù nữ nhưng làm cũng tốt".
Về tinh thần, Luật sư Hòa nhấn mạnh yếu tố cái tâm: "Không có gì tốt bằng tâm chúng ta trong sáng. Không có những mưu mô, thủ đoạn hay gian dối gì hết thì tinh thần mình luôn an nhiên. Điều quan trọng nữa là hướng thiện..".
Cô ví văn phòng luật sư của mình như một ngôi chùa. "Nhưng người ta đến chùa thì khuyên kiếp sau, còn tôi xây chùa là giúp được mọi người ngay ở kiếp này. Tôi giúp mọi người từ xin việc, làm đơn xin khoan hồng đến hòa giải tranh chấp vài chục triệu, tránh để xảy ra kiện tụng" – cô chia sẻ.
Không có điểm dừng cống hiến
Trong nghề, luật sư Trương Thị Hòa có đóng góp lớn lao dành cho phụ nữ và trẻ em. Qua Hội Liên hiệp Phụ nữ, cô không chỉ tư vấn pháp luật mà còn "dạy nghệ thuật thực hiện quyền lợi của phụ nữ".
Cô kể về người phụ nữ muốn mở đại lý bia, nhưng chồng phản đối vì mẹ chồng bệnh nặng, cần người chăm sóc. Thay vì thỏa hiệp với ý định làm đơn tới tòa, cô khuyên về thuyết phục chồng vì quyền tự do nghề nghiệp phải đi đôi với chia sẻ. Kết quả là người chồng tự nguyện gánh vác công việc với vợ, và người vợ đã bày tỏ thiện chí, gia đình hạnh phúc trở lại…
Ngoài làm nghề, Luật sư Trương Thị Hòa còn góp phần nhiều cho hệ thống giáo dục tư pháp Việt Nam khi chủ biên, đồng chủ biên gần 30 cuốn sách về pháp lý.
Ở tuổi gần 80, luật sư Trương Thị Hòa vẫn miệt mài làm việc bên các tài liệu.
Ấn tượng với cô là cuốn "Quyền thừa kế của công dân" với "kỷ lục" 50.000 bản đầu tiên bán "hết veo" và tái bản 3 lần đến 200.000 cuốn vẫn "đắt khách".
Cô hào hứng cho hay đang chuẩn bị ra mắt cuốn sách vô cùng ý nghĩa về nhân quyền người Việt và Bộ luật Gia Long. Sách chia sẻ nhiều điều về nhân quyền, trong đó nhấn mạnh quyền phụ nữ mang thai không bị giam giữ, phải có bà mụ chăm sóc.
Theo cô, những cuốn sách ấy không chỉ là kiến thức, mà còn là ngọn đuốc soi sáng cho bao thế hệ phụ nữ Việt Nam biết yêu bản thân, đòi công bằng mà không đánh mất tình người.
Hoạt động ý nghĩa nữa, cô tham gia khảo sát Luật Hôn nhân và Gia đình 1959, lặn lội từ đồng bằng sông Cửu Long đến vùng dân tộc thiểu số, dùng chuyện đời thường để tuyên truyền "Phụ nữ có quyền, nhưng thực hiện là nghệ thuật thuyết phục".
Điều khiến bản thân phóng viên và có lẽ nhiều thế hệ trẻ phải nghiêng mình nể phục người phụ nữ ở tuổi 80 là cách cô nuôi dưỡng sức khỏe, không chỉ thể chất mà còn tinh thần – để đối mặt với dòng chảy bất tận của các vụ việc từ hình sự đến dân sự.
"Một ngày tôi làm việc không dưới 10 tiếng, nhưng tôi biết cách nghỉ ngơi. Trong lúc làm việc căng thẳng với hồ sơ, tôi dừng lại, tôi đi bộ. Tôi giữ dáng đi, tư thế thẳng để khí thở thông suốt" – cô chia sẻ.
Cô nói luật sư trẻ có ưu điểm năng nổ, rành công nghệ còn thế hệ cô có kinh nghiệm. 20 năm giảng dạy tại Học viện Tư pháp, cô đã truyền lửa nghề cho không biết bao nhiêu trong số khoảng 20.000 luật sư đang hành nghề ở Việt Nam.
Người thầy tận tụy ấy được đáp lại bằng món quà đặc biệt, đó là niềm kiêu hãnh của nhiều luật sư trẻ khi tự tin khoe mình là học trò của cô.
"Thưa cô, con là học trò của cô - Chỉ vậy thôi, cô đã cảm động đến cay mắt tại tòa" – nữ luật sư dẫn một ký ức gần trong niềm xúc động.
Trong câu chuyện với chúng tôi, luật sư Trương Thị Hòa nhiều lần nhấn mạnh di sản của cô không phải là danh hiệu mà là tinh thần "luật sư đồng nghiệp là tình không biên giới".
Với cô "còn sức và mọi người cần thì còn cống hiến". Một ngày của cô bắt đầu từ 4 giờ sáng. Cô thức dậy đi bộ thể dục trước khi bắt đầu công việc ở văn phòng, có khi thì đi các tỉnh. Mặc dù rất bận rộn, nhưng cô vẫn sắp xếp thời gian tham gia tọa đàm, đi dạy không mệt mỏi.
Chiếc áo đen nhiều nút cài
Nói về nghề, Luật sư Hòa nhắc nhở tư cách đạo đức của người hành nghề thể hiện qua chiếc áo: Áo dài đen có nhiều nút, mỗi nút là lời nhắc nhở luật sư phải hết sức cẩn trọng, trung thực khi mặc vào.
Gần tuổi 80, cô vẫn miệt mài làm việc. Cô được nể trọng bởi sự cần cù lao động, tận hiến với nghề và với đời. Còn với thân chủ của mình, cô cho rằng làm nghề luật sư là đi "xây chùa". Bởi người luật sư phải có trái tim ấm áp, rộng mở, trí tuệ. Với cô, công lý không chỉ là luật lệ, mà là tình người, là những hành trình in dấu ấn yêu thương.
Khi chúng tôi muốn nghe từ cô về một lời dặn dò với phụ nữ, cô cười hiền hòa: "Mình phải yêu bản thân mình, bảo vệ quyền lợi bằng nghệ thuật và không lùi bước trước định kiến xã hội".
Tác giả bên "đại thụ" của nghề luật sư Việt Nam.
Kết thúc cuộc trò chuyện cũng là khi mặt trời rọi những tia sáng cuối chiều rực rỡ lên những đám mây. Chúng tôi chào cô trong cảm giác thực sự ngưỡng mộ một cá nhân không chỉ là "cây đa cây đề" trong giới luật sư mà còn là người phụ nữ ấm áp, giữ lửa cho nhiều thế hệ sau.
Với chúng tôi, đây không phải một cuộc phỏng vấn thông thường, mà là một dòng chảy cảm xúc, nơi luật sư Trương Thị Hòa không chỉ chia sẻ kiến thức mà còn truyền tải cả một triết lý sống: Trung thực là sức mạnh, và nghề luật sư là cuộc hôn nhân thiêng liêng với công lý.