Nâng ngưỡng miễn thuế để công bằng hơn

Cần có chính sách thiết thực để tạo động lực cũng như phát huy hết vai trò của hộ kinh doanh trong cấu trúc nền kinh tế

Theo dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi có trong chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, tôi thấy có 3 vấn đề cần trao đổi như sau:

Thứ nhất, điều kiện để được giảm trừ cho người phụ thuộc: Theo điểm b khoản 3 điều 19 Luật Thuế TNCN năm 2007 quy định, bố, mẹ đã hết tuổi lao động, không có khả năng lao động mà người nộp thuế có trách nhiệm nuôi dưỡng chính là người phụ thuộc của người nộp thuế.

Đối chiếu với quy định tại tiết d.3 điểm d khoản 1 điều 9 Thông tư 111/2013/TT-BTC thì cha, mẹ đẻ; cha, mẹ vợ/cha, mẹ chồng; cha dượng, mẹ kế; cha, mẹ nuôi hợp pháp của người nộp thuế phải đáp ứng các điều kiện sau thì mới là người phụ thuộc: Đối với người trong độ tuổi lao động phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau: Bị khuyết tật, không có khả năng lao động; không có thu nhập/thu nhập bình quân tháng trong năm từ tất cả các nguồn thu nhập ≤ 5 triệu đồng. Đối với người ngoài độ tuổi lao động: Không có thu nhập/có thu nhập bình quân tháng trong năm từ tất cả các nguồn thu nhập ≤ 5 triệu đồng.

Thứ hai: Tại điều 11 của dự thảo, nêu giảm trừ gia cảnh là số tiền được trừ vào thu nhập chịu thuế trước khi tính thuế đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công của người nộp thuế là cá nhân cư trú. Giảm trừ gia cảnh gồm: giảm trừ đối với người nộp thuế và giảm trừ đối với người phụ thuộc. Giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh tại khoản này phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

Trước hết, tôi đồng ý cách tiếp cận với mức giảm trừ gia cảnh sẽ điều chỉnh theo mức tăng 40% thu nhập bình quân đầu người, nhưng phải cho dự báo của cả giai đoạn 2026 - 2030, thay vì lấy mức dự báo của năm 2025, cần phải điều chỉnh theo tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 10% mỗi năm trở lên và phấn đấu đạt mức 8.500 USD/người vào năm 2030.

Theo cách tiếp cận này thì mức giảm trừ gia cảnh 18 triệu đồng/người/tháng là hợp lý, chính sách sẽ thể hiện được tính ổn định, đáp ứng được đại đa số yêu cầu của người lao động, sau khi nộp thuế TNCN còn có thể tích lũy phục vụ nhu cầu cuộc sống, lo cho gia đình...

Bên cạnh đó, cần có những chính sách khác để đồng bộ khuyến khích người tiêu dùng, tăng chi tiêu qua các ngày lễ, ngày nghỉ, ngày hội mua sắm, du lịch... kích thích phát triển kinh tế.

Cần luật hóa cơ sở điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là dựa vào cơ sở nào: Dựa vào mức thu nhập bình quân đầu người và khi biến động vượt ngưỡng 40% là phải điều chỉnh nâng mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế và người phụ thuộc tương ứng.

Thứ ba, cần nâng ngưỡng doanh thu không chịu thuế của hộ kinh doanh: Ngưỡng 100 triệu đồng/năm và tỉ lệ khoán theo Thông tư 40/2021 đã không còn phù hợp với thực tế kinh doanh, mức sống và chỉ số giá tiêu dùng hiện nay.

Nếu không điều chỉnh, chính sách thuế TNCN đối với hộ kinh doanh sẽ mất tính công bằng, làm tăng gánh nặng tuân thủ và giảm động lực khởi nghiệp. Cần có chính sách thiết thực để tạo động lực cũng như phát huy hết vai trò của hộ kinh doanh trong cấu trúc nền kinh tế là tạo công ăn việc làm và trở thành vườn ươm khởi nghiệp.

Do đó, việc nâng ngưỡng miễn thuế lên 1 tỉ đồng/năm và điều chỉnh tỉ lệ khoán theo biên lợi nhuận thực tế là cần thiết để bảo đảm nguyên tắc "thuế theo khả năng đóng góp và công bằng ngang bằng thu nhập".