Nền móng cho chính quyền hiện đại

Để bộ máy vận hành hiệu quả, minh bạch trên tinh thần lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức vận hành đồng bộ trên cả nước từ ngày 1-7 sẽ giúp bộ máy gọn nhẹ hơn; khắc phục được tình trạng cồng kềnh, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Đây cũng là cơ sở quan trọng nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương, qua đó tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cấp xã cũng như người đứng đầu các cấp.

Để bộ máy vận hành hiệu quả, minh bạch trên tinh thần lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, một trong những yêu cầu tiên quyết là phải có hạ tầng số đủ mạnh. Bên cạnh đó là yêu cầu cao hơn về mặt con người khi toàn bộ hệ thống hành chính chuyển đổi mạnh mẽ từ "nhiều cửa" sang "một cửa", thậm chí "một chạm".

Nghị quyết 57/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đặt mục tiêu đến năm 2030, thực hiện quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương trên môi trường số, kết nối và vận hành thông suốt giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị; hoàn thành xây dựng, kết nối, chia sẻ đồng bộ cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu các ngành; khai thác và sử dụng có hiệu quả tài nguyên số, dữ liệu số, hình thành sàn giao dịch dữ liệu... Để đạt được mục tiêu đầy thách thức này, từng địa phương, doanh nghiệp, cá nhân phải cùng vào cuộc, lấy chuyển đổi số làm một trong những đột phá nhằm nâng cao năng lực và cải thiện hiệu quả quản lý nhà nước, hiệu quả kinh doanh, làm việc...

Tuy vậy, không thể dàn hàng ngang trong chuyển đổi số. Các địa phương cần ưu tiên đầu tư vào hạ tầng số lõi, gồm nền tảng chia sẻ dữ liệu, cổng dịch vụ công kết nối các hệ thống và phần mềm quản lý cán bộ, hồ sơ... Cần tuyệt đối tránh tình trạng "mỗi nơi một app, mỗi nơi một kiểu", mạnh ai nấy làm, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

Xây dựng kiến trúc tổng thể về tiếp nhận, xử lý hồ sơ, dữ liệu - bao gồm trung tâm dữ liệu và nền tảng tích hợp xuyên suốt từ Trung ương xuống cấp tỉnh, cấp xã - là yêu cầu quan trọng để hình thành hạ tầng số đủ mạnh phục vụ sự vận hành của chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời, cần chuyển cách vận hành chính quyền địa phương từ kiểm soát sang phục vụ, từ hành chính sang dữ liệu hóa, từ bị động sang chủ động dự báo.

Sự kết thúc sứ mệnh lịch sử của cấp huyện và sắp xếp lại cấp xã, cấp tỉnh cũng đồng nghĩa với việc thực hiện tinh gọn bộ máy và đầu mối trong bối cảnh khối lượng công việc không giảm, thậm chí còn tăng, đồng thời yêu cầu nâng cao chất lượng phục vụ cũng tăng. Nhiệm vụ của mỗi cán bộ, công chức trong bộ máy vì thế sẽ nặng nề hơn, đòi hỏi tinh thần học hỏi - nhất là học hỏi về công nghệ - cũng lớn hơn. Thay vì 10 cán bộ phường phải làm thủ công, một hệ thống quản lý hồ sơ điện tử có thể tự động phân loại, cảnh báo trễ hạn..., giúp chỉ cần 3-4 người vận hành nhưng vẫn bảo đảm tiến độ, hiệu quả.

Nếu làm được, Việt Nam sẽ thuộc nhóm phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số... ở mức cao của thế giới, như mục tiêu mà Nghị quyết 57/2024 đã đề ra.