Nghề nuôi trâu sinh sản ở Tây Ninh

(NLĐO) - Nghề nuôi trâu ở Tây Ninh dù không còn thịnh vượng như xưa nhưng loài vật này vẫn là "đầu cơ nghiệp" với nhiều gia đình

Có một thời, hình ảnh con trâu cày giữa đồng ruộng lúa nước đã in sâu vào ký ức và tâm thức người dân Tây Ninh, như một biểu tượng của sự cần cù và sung túc.

Giữ nghề trăm năm, cải thiện cuộc sống

Tuy nhiên, những năm gần đây, sự tiến bộ vượt bậc của khoa học kỹ thuật đã đưa máy cày, máy gặt về thay thế, dần đẩy lùi vai trò truyền thống của con trâu trên các cánh đồng.

Dù vậy, nhiều vùng quê thuộc tỉnh Tây Ninh vẫn kiên trì duy trì nghề nuôi trâu, nhất là nuôi trâu sinh sản và vỗ béo.

Nghề nuôi trâu ở Tây Ninh nói riêng và ĐBSCL nói chung gắn liền với nền nông nghiệp lúa nước. Chịu ảnh hưởng nặng nề từ quá trình cơ giới hóa khiến số lượng trâu giảm đi so với trước. Dù vậy, nhiều nơi - như cù lao Long Hựu, xã Long Hựu, tỉnh Tây Ninh - vẫn bền bỉ theo đuổi việc nuôi trâu.

Vùng đất này có địa hình đặc thù, bao bọc bởi kênh Nước Mặn và sông Vàm Cỏ, nên phải chịu đựng "6 tháng nước mặn, 6 tháng nước ngọt". Việc sản xuất phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên, đất đai nhiễm phèn nặng, chỉ cho phép trồng 1 vụ lúa mỗi năm với năng suất rất thấp nên có đến hơn 300 ha đất phải bỏ hoang.

Ông Nguyễn Minh Vương, Bí thư Đảng ủy xã Long Hựu, cho biết đất đai nhiễm phèn nặng, nguồn nước ngọt lại thiếu thốn khiến các mô hình như nuôi heo, trồng khóm đều thất bại. Trong bối cảnh khó khăn đó, chỉ có nghề nuôi trâu là phát triển được và mang lại thu nhập ổn định cho người dân địa phương.

Nghề nuôi trâu ở Long Hựu đã tồn tại theo kiểu cha truyền con nối. Các cụ già kể lại rằng cách đây khoảng 50 năm, nghề này rất thịnh vượng, cứ 10 nhà thì có đến 6 nhà nuôi trâu. Tuy nhiên, sự phát triển công nghiệp đã thu hẹp diện tích đồng cỏ, nên hiện tại Long Hựu chỉ còn khoảng 25 hộ nuôi với gần 200 con trâu. Đây chính là những người "giữ lửa" nghề truyền thống này.

Ông Trần Văn Khoắn, một lão nông ở xã Long Hựu có hơn 20 năm nuôi trâu, bồi hồi kể lại câu chuyện lập nghiệp của mình: "Hồi mới ra riêng với hai bàn tay trắng, chính nhờ nghề nuôi trâu mà gia đình tôi có được cuộc sống ổn định như bây giờ. Từ một con trâu cái ban đầu, giờ gia đình đã có nhiều con khác. Hồi đó, vợ chồng tôi bán được một con trâu là mua được một công đất. Tiền trâu cày ruộng thuê thì dùng để trang trải sinh hoạt hằng ngày".

Điều khiến nghề nuôi trâu ở Long Hựu trở nên hiệu quả về kinh tế chính là mô hình chăn nuôi gần như tự túc. Không giống nhiều nơi khác cần người chăn dắt, trâu ở đây đã quen với việc sáng tự đi ăn cỏ, chiều tự về chuổng.

Ông Khoắn tiết lộ: "Người nuôi không cần tốn công chăm sóc, chỉ cần sáng sớm mở chuồng cho trâu đi ăn, chiều về thì mắc mùng để tránh muỗi chích. Đàn trâu tự tìm kiếm thức ăn trên các cánh đồng cỏ bỏ hoang, rồi tự động trở về chuồng sau khi chiều tối".

Ông Võ Văn Đạt đã gắn bó với nghề nuôi trâu hơn nửa đời người nên ông xem trâu như "người bạn". Ông không chỉ nhìn nhận trâu bằng giá trị vật chất mà còn bằng tình cảm.

"Hồi đó, sau mỗi vụ cày, gia đình có thể mua được cả lượng vàng. Giờ đây, mỗi buổi sáng mở chuồng, chỉ cần nhìn thấy đàn trâu khỏe mạnh là tâm trạng tôi đã thấy phấn khởi, vui vẻ rồi" - ông Đạt chia sẻ. Theo ông, đây là nghề cha truyền con nối, chừng nào không còn sức khỏe thì ông mới nghỉ nuôi trâu.

Hiện nay, ông Đạt có gần 10 con trâu cái, trung bình mỗi năm sinh 4-5 con nghé. Mỗi con nghé nuôi khoảng 1 năm là có thể bán với giá 9-10 triệu đồng. Ngoài ra, ông còn nuôi trâu vỗ béo để bán với giá 30-50 triệu đồng/con. Mỗi năm, ông thu về lợi nhuận khoảng 40-50 triệu đồng. Đây là khoản thu nhập không lớn nhưng ổn định đối với người dân nông thôn.

Theo ông Vương, nhận thấy tiềm năng và sự phù hợp của trâu với vùng đất Long Hựu, UBND xã đã triển khai dự án nuôi trâu vỗ béo nhằm hỗ trợ các hộ nghèo, cận nghèo. Dự án đã thu hút 25 hộ tham gia, mỗi hộ được hỗ trợ 1 con trâu giống làm kế sinh nhai.

Bà Võ Thị Ngọc Cẩm - người dân một hộ cận nghèo, mẹ đơn thân với cuộc sống bấp bênh -bày tỏ sự biết ơn đối với dự án. Bà tin tưởng: "Tôi được UBND xã hỗ trợ một con trâu giống. Tôi sẽ chăm sóc thật tốt để tăng đàn trâu, quyết tâm tăng thu nhập và thực hiện mục tiêu thoát nghèo bền vững".

Mô hình chăn nuôi linh hoạt

Nghề nuôi trâu sinh sản không chỉ phát triển ở cù lao Long Hựu mà còn mở rộng ra các vùng biên giới của tỉnh Tây Ninh, nơi có điều kiện đồng cỏ lý tưởng.

Ông Hồ Văn Tùng - lão nông xã Khánh Hưng, tỉnh Tây Ninh - phân tích: "Trâu khác với bò, không thể nuôi nhốt hoàn toàn trong chuồng mà phải có đồng cỏ để đi ăn, có ao đìa để dầm mình. Như thế chúng mới khỏe mạnh và phát triển tốt".

Dù vậy, đồng ruộng ngày nay đã được khai thác tối đa, không còn nhiều chỗ cho trâu ăn. Vì vậy, nông dân các xã như Khánh Hưng, Vĩnh Hưng… đã tận dụng những khu vực đất liền bằng phẳng, hoang hóa hoặc chỉ trồng lúa 1 vụ dọc theo tuyến biên giới Việt Nam – Campuchia để thả trâu. Họ thậm chí còn thuê đất của người dân Campuchia để làm đồng cỏ.

Mô hình chăn nuôi nơi đây cũng rất linh hoạt: sáng lùa trâu qua biên giới ăn cỏ, chiều tối lại lùa về chuồng. Đàn trâu còn được dầm mình trên sông rạch mênh mông của vùng Đồng Tháp Mười, nhờ đó mà chúng khỏe mạnh, mau lớn.

Ông Phạm Văn Nô - nông dân ấp Trung Chánh, xã Tuyên Bình - hiện là người nuôi trâu nhiều nhất ở xã với gần 30 con. Ông khoe số trâu này chủ yếu do gia đình tự nhân đàn. "Giờ trâu không còn dùng để kéo cày nữa. Tôi tập trung nuôi sinh sản và mua thêm trâu về vỗ béo, bán lại kiếm lời" - ông tiết lộ.

Ông Nô phân tích về hiệu quả kinh tế: "Nuôi trâu không tốn nhiều chi phí, chỉ tốn ít tiền thuê đồng cỏ bên Campuchia. Nuôi vài tháng, trâu có thể xuất chuồng với giá bán cho thương lái hơn 30 triệu đồng/con".

Sau mỗi lần bán trâu, gia đình ông Nô lại dành một phần tiền để mua gạo tặng người dân nghèo khó ở vùng biên giới, thể hiện tinh thần tương thân tương ái.

Trong bối cảnh đất nước ngày càng phát triển, cơ giới hóa đã hoàn thiện ở hầu hết các khâu sản xuất lúa, con trâu không còn phục vụ đồng áng. Nghề nuôi trâu dù không còn thịnh vượng như xưa nhưng loài vật này vẫn là "đầu cơ nghiệp" vì đó là tài sản tích lũy, mang lại nguồn thu nhập ổn định và là kế sinh nhai bền vững của nhiều gia đình.

Hình ảnh đàn trâu thong dong gặm cỏ trên những cánh đồng bỏ hoang ở cù lao Long Hựu hay vùng biên giới Tây Ninh không chỉ là một bức tranh thôn dã quen thuộc, mà còn là minh chứng sống động cho sự thích nghi, chuyển đổi và bền bỉ của người dân nông dân.