Nghị quyết 68 tạo ra thời cơ lớn cho phát triển kinh tế tư nhân

(NLĐO)- Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đã nêu "tài sản vô hình" là một nguồn lực, yêu cầu phải thể chế hóa đầy đủ.

Ngày 11-9, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Luật sư Việt Nam, và Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú (TAT Law Firm) phối hợp tổ chức Diễn đàn khoa học với chủ đề: "Thể chế hóa đổi mới sáng tạo - Bảo vệ tài sản vô hình theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW".

Tại diễn đàn, luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm, cho biết Việt Nam đang bước vào thời đại mới, nơi tài sản vô hình như thương hiệu, dữ liệu, phần mềm, giải pháp kỹ thuật và thuật toán trở thành "mỏ vàng" thực sự của nền kinh tế.

Theo luật sư Tú, trong khi giá trị tài sản vô hình toàn cầu đã vượt mốc 80 ngàn tỉ USD, tại Việt Nam, nhiều tổ chức, doanh nghiệp vẫn chưa chú trọng đúng mức tới việc định giá và bảo vệ đúng mức. Nguyên nhân không nằm ở sáng tạo, mà ở thể chế - chưa đủ mạnh để tài sản vô hình được định giá, giao dịch, thế chấp và trở thành tài sản ngang hàng chấp nhận.

Chủ tịch TAT Law Firm nhấn mạnh lần đầu tiên trong lịch sử các văn kiện của Đảng, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đã nêu "tài sản vô hình" là một nguồn lực then chốt và đặt ra yêu cầu phải thể chế hóa đầy đủ các quyền đối với loại tài sản này. Đây là bước ngoặt mang tính tư duy - khi Đảng không chỉ đặt vấn đề "bảo vệ" tài sản trí tuệ, mà nâng nó thành vấn đề chiến lược của nền kinh tế thị trường hiện đại.

Về nhiệm vụ, giải pháp mà Đảng đặt ra đối với tài sản kinh tế tư nhân, trong đó có "tài sản vô hình", theo luật sư Trương Anh Tú, Nghị quyết nêu rõ một số nội dung như đẩy mạnh cải cách, hoàn thiện, nâng cao chất lượng thể chế, chính sách, bảo đảm và bảo vệ hữu hiệu quyền sở hữu, quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh, quyền tài sản… Cùng với đó, rà soát, hoàn thiện và thực thi hiệu quả quy định pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu tài sản, trong đó có quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) và tài sản vô hình; giảm thiểu rủi ro pháp lý. Có chính sách hỗ trợ định giá, bảo hộ quyền SHTT trong nước; hỗ trợ khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân đăng ký quyền SHTT ở nước ngoài và các tổ chức quốc tế...

Theo luật sư Trương Anh Tú, trong nền kinh tế tri thức, sự khác biệt không nằm ở quy mô nhà xưởng, mà nằm ở chỉ số sáng tạo và giá trị tài sản trí tuệ. Đơn cử, một thương hiệu cà phê có thể bán với giá gấp 20 lần nhà xưởng của nó.

Phân tích các rào cản hiện nay, luật sư Trương Anh Tú cho rằng luật hiện nay vẫn chủ yếu quy định về quyền và thủ tục đăng ký - chưa đủ điều kiện để IP (sở hữu trí tuệ) thành tài sản có thể định giá, định danh, giao dịch, giao dịch, bảo hiểm, thế chấp. Do đó, cần có một tài sản trí tuệ tài chính hóa - cho phép đưa tài sản vô hình vào hệ thống kế toán, ngân hàng và đầu tư.

Từ những rào cản nêu trên, luật sư Trương Anh Tú đề xuất chính sách nhằm từ luật bảo vệ sang luật phát triển. Trong đó, ba trụ cột chính sách cần được thể chế hóa ngay. Thứ nhất, ghi nhận IP là tài sản tài chính hóa được. Hai là, hình thành thị trường và hệ sinh thái định giá - giao dịch SHTT. Cuối cùng là bảo vệ quyền sở hữu mạnh mẽ - xử lý nghiêm vi phạm SHTT.

Luật sư Trương Anh Tú cho rằng Tòa án chuyên trách SHTT cần được kiện toàn và cơ chế thi hành án IP phải minh bạch, hiệu quả, răn đe.

5 nhóm chính sách cần được ưu tiên thể chế hóa về sở hữu trí tuệ

Tại diễn đàn, luật sư Mai Thị Thảo cho rằng khi Nghị quyết 57-NQ/TW về đổi mới sáng tạo và Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đã xác lập định hướng chiến lược từ cấp Trung ương đang tạo ra một thời cơ lớn. Tuy nhiên, chính sách cần được thể chế hóa thành công cụ cụ thể - đủ nhanh, đủ mạnh và đủ khả thi để bảo vệ doanh nghiệp.

Trước góc độ thực tiễn nghề nghiệp, luật sư Mai Thị Thảo đề xuất 5 nhóm chính sách cần được ưu tiên thể chế hóa. Thứ nhất, áp dụng cơ chế bồi thường mang tính trừng phạt đối với hành vi xâm phạm thương hiệu nghiêm trọng. Thứ hai, thành lập hệ thống tòa chuyên trách về sở hữu trí tuệ - với thẩm phán am hiểu sâu sắc và có thể ban hành án lệ. Thứ ba, mở rộng và công nhận các tổ chức giám định sở hữu trí tuệ độc lập. Thứ tư, thiết lập Quỹ hỗ trợ pháp lý sở hữu trí tuệ cho doanh nghiệp nhỏ và startup. Thứ năm, tăng cường truyền thông, giáo dục cộng đồng và nâng cao năng lực nhận diện thương hiệu cho người tiêu dùng.

"Khó có thể có một nền kinh tế sáng tạo nếu thương hiệu Việt vẫn dễ bị đánh cắp. Không thể có vị thế quốc gia nếu tài sản trí tuệ - sức mạnh mềm của quốc gia - không được bảo vệ xứng tầm. Thương hiệu là vương miện của doanh nghiệp. Mất thương hiệu là mất thị trường, mất lòng tin. Và nếu pháp luật không đi trước, thì doanh nghiệp Việt sẽ luôn phải đi sau… trên chính thương hiệu của mình"- luật sư Thảo bày tỏ.

Tại diễn đàn, ông Phạm Văn Hùng, Đại diện Ban Pháp chế VCCI, nêu rõ một số bất cập, vướng mắc về quản lý trong đổi mới sáng tạo. Trong đó, các quy định về giấy phép và điều kiện áp dụng cho mọi quy mô và hình thức hoạt động, tạo rào cản lớn cho các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, vốn cần sự linh hoạt để thử nghiệm và phát triển.

Bên cạnh đó, nhiều mô hình kinh doanh hoặc công nghệ mới chưa rõ ràng về khả năng thành công, đòi hỏi không gian và thời gian để thử nghiệm. Việc áp dụng các quy định cứng nhắc ngay từ đầu có thể "bóp nghẹt" tiềm năng phát triển.