Người dân nói không với việc khai thác thủy sản tận diệt

(NLĐO) – Hai tỉnh Tây Ninh và Đồng Tháp tăng cường kiểm tra, xử lý nên người dân đã dần bỏ cách khai thác thủy sản tận diệt

Thời gian gần đây, nhờ sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của ngành chức năng 2 tỉnh Tây Ninh, Đồng Tháp và sự đồng lòng, ủng hộ của người dân nên tình trạng sử dụng chất nổ, xung điện, chất độc để khai thác thủy sản theo kiểu tận diệt đã giảm mạnh. Đây là bước tiến quan trọng trong nỗ lực bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản bền vững cho khu vực ĐBSCL.

Giàu tiềm năng thủy sản

Tây Ninh và Đồng Tháp là hai tỉnh nằm trong khu vực có hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, tạo nên một mạng lưới thủy vực phong phú.

Với các con sông lớn như Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây (Tây Ninh) và sông Tiền, sông Hậu cùng vùng Đồng Tháp Mười (Đồng Tháp), khu vực này từ lâu đã là nơi cung cấp nguồn lợi thủy sản dồi dào, đặc biệt là vào mùa lũ hằng năm. Sự ưu đãi của tự nhiên đã tạo điều kiện thuận lợi cho nghề khai thác, nuôi trồng thủy sản, đóng góp đáng kể vào sinh kế của người dân.

Tuy nhiên, những năm gần đây, tình trạng khai thác bằng các phương pháp tận diệt như sử dụng xung điện, chất nổ hoặc chất độc trở nên phổ biến, gây ra mối đe dọa nghiêm trọng với nguổn lợi thủy sản.

Việc này không chỉ gây nguy hiểm đến tính mạng của người thực hiện mà còn làm ô nhiễm môi trường nước, hủy diệt hệ sinh thái; đặc biệt là các loài cá non, trứng cá, dẫn đến suy kiệt nguồn lợi thủy sản một cách nhanh chóng. Các chuyên gia môi trường cảnh báo rằng nếu không ngăn chặn kịp thời, sự mất cân bằng sinh thái sẽ ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài đến đời sống cộng đồng ngư dân.

Nhận thức được mức độ nghiêm trọng của việc này, công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật về bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản và tác hại của việc sử dụng các phương pháp khai thác tận diệt đã được các ngành chức năng của Tây Ninh và Đồng Tháp chú trọng triển khai thường xuyên, sâu rộng.

Hành động cụ thể từ cơ sở

Sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền cơ sở đã tạo ra những chuyển biến rõ rệt. Ông Phạm Thanh Hùng - Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thạnh, tỉnh Tây Ninh - cho biết: "Đầu năm 2025 đến nay, công an và các ngành, đoàn thể xã đã tổ chức hơn 50 cuộc tuyên truyền với gần 200 lượt người dự; phối hợp thực hiện hàng chục lượt phát thanh, cấp phát 300 tờ bướm, cho gần 100 trường hợp cam kết không sử dụng chất nổ, xung điện, chất độc để khai thác thủy sản".

Kết quả của những nỗ lực này không chỉ dừng lại ở số liệu. Trong 6 tháng đầu năm 2025, số liệu thống kê chung của ngành chức năng 2 tỉnh cho thấy hiệu quả tích cực khi tổ chức 19 cuộc tập huấn, 1.695 cuộc tuyên truyền với 24.647 lượt người dân tham dự.

Các địa phương đã dán 41 panô, áp phích, cấp phát 2.760 tờ bướm, thực hiện 1.765 lượt phát thanh; phối hợp cộng đồng, thành lập 318 tổ tự quản; vận động 2.783 người dân cam kết không vi phạm, tự nguyện từ bỏ đánh bắt thủy sản bằng chất nổ, xung điện, chất độc.

Qua tuyên truyền và vận động, nhiều ngư dân đã thực sự thay đổi nhận thức và hành động. Họ hiểu rằng việc sử dụng xung điện để khai thác thủy sản không chỉ gây nguy hiểm đến tính mạng mà còn làm cạn kiệt nguồn lợi, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế bền vững của chính họ và thế hệ tương lai.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn (ngụ ấp 1, xã Mỹ An, tỉnh Tây Ninh) là một ví dụ điển hình. Ông Tuấn đã tự nguyện giao nộp bộ dụng cụ xung điện của mình cho ngành chức năng. 

Ông Tuấn chia sẻ: "Trước đây, tôi sắm bộ dụng cụ xiệc điện này để kiếm cá ăn hằng ngày cho gia đình. Sau khi được cán bộ xã, ấp đến tuyên truyền và vận động, tôi thấy việc sử dụng xung điện để xiệc cá sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến nguồn lợi cá đồng nên tôi đem giao nộp. Từ đây về sau, tôi sẽ không dùng xung điện để đánh bắt cá nữa, kiếm nghề khác làm để phát triển kinh tế gia đình".

Ông Lê Văn Dã (ngụ xã Mỹ An, tỉnh Đồng Tháp) bày tỏ: "Trước giờ nhà nước cũng cấm người dân dùng xung điện để xiệc cá, nhưng tôi thấy tình trạng này vẫn còn nhiều. Bởi người này thấy người kia làm thì làm theo, đa số là lén lút. Lần này, các ngành ở xã, ở ấp tuyên truyền, vận động quyết liệt nên đã có nhiều người tự giao nộp, tôi thấy rất mừng".

Ông Nguyễn Văn Dũng (ngụ xã Tân Lập 1, tỉnh Đồng Tháp) đồng tình: "Có thể nói thời gian qua, tình trạng người dân khai thác thủy sản theo kiểu tận diệt diễn ra khá phổ biến, nhất là sử dụng xung điện để xiệc cá, làm suy kiệt nguồn lợi thủy sản ở địa phương. Nhà nước vận động người dân giao nộp bộ dụng cụ xung điện, tôi rất đồng tình. Việc này nhằm hạn chế nạn xiệc cá bằng xung điện và tiến tới chấm dứt tình trạng này để bảo vệ nguồn lợi thủy sản".

Ông Nguyễn Văn Hồng (ngụ xã Vĩnh Thạnh, tỉnh Tây Ninh) cũng đã từ bỏ thói quen dùng xung điện bắt cá mùa lũ sau khi được địa phương tuyên truyền về tác hại, cam kết không tái phạm...

Sự chuyển biến từ nhận thức đến hành động, từ việc "làm lén" đến việc tự nguyện giao nộp công cụ cấm là minh chứng rõ nét nhất cho hiệu quả của công tác tuyên truyền và sự đồng thuận của người dân.

Mặc dù tình trạng khai thác tận diệt đã giảm, công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, đòi hỏi sự kiên trì và giải pháp đồng bộ từ các cấp, các ngành. Công tác phối hợp kiểm tra, quản lý chưa được thường xuyên, đặc biệt tại các khu vực giáp ranh giữa các xã, tỉnh.

Ông Phạm Thanh Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thạnh, cho rằng sự phối hợp trong triển khai, thực hiện việc chống sử dụng chất nổ, xung điện, chất độc khai thác thủy sản chưa được thường xuyên, chưa có kế hoạch phối hợp kiểm tra, quản lý đồng bộ, nhất là khu vực giáp ranh giữa các xã nên các đối tượng lợi dụng để né tránh kiểm tra, vi phạm trong khai thác thủy sản.

Phần lớn các đối tượng vi phạm là hộ nghèo, có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, không có nghề nghiệp ổn định, không ruộng đất canh tác, dẫn đến nguy cơ tái phạm cao. Việc chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính còn hạn chế.

Tăng cường kiểm tra, xử Lý

Để khắc phục tình trạng này, ngành chức năng hai tỉnh Tây Ninh và Đồng Tháp đã và đang tăng cường các biện pháp kiểm tra, xử lý vi phạm.

Theo bà Đinh Thị Phương Khanh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh, sở đã xây dựng kế hoạch kiểm tra việc vận chuyển, tàng trữ, sử dụng ngư cụ cấm trên địa bàn năm 2025. Trọng tâm của kế hoạch là tiếp tục tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rằng bảo vệ nguồn lợi thủy sản là trách nhiệm của toàn dân, đồng thời nhấn mạnh tác hại và mức độ nguy hiểm của các hành vi khai thác tận diệt đối với tính mạng, môi trường và nguồn lợi thủy sản.

Song so đó, tăng cường và duy trì thường xuyên việc kiểm tra, xử lý vi phạm nhằm tạo sự răn đe, từng bước ngăn chặn và tiến tới hạn chế đến mức thấp nhất việc sử dụng chất nổ, xung điện, chất độc để khai thác thủy sản.

Tăng cường tuần tra, kiểm soát, phát hiện, ngăn chặn và xử lý vi phạm kịp thời, đặc biệt tại các khu vực trọng điểm như sông Vàm Cỏ Đông và hồ Dầu Tiếng (Tây Ninh); tập trung kiểm tra các tổ chức và cá nhân vận chuyển, tàng trữ, sử dụng ngư cụ cấm để khai thác thủy sản.

"Chúng tôi chú trọng tái tạo, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản bền vững, kết hợp tốt giữa bảo vệ và khai thác hợp lý, có chọn lọc để bảo đảm đời sống ổn định cho ngư dân" - bà Đinh Thị Phương Khanh nhấn mạnh. 

Theo bà Khanh, sự chuyển mình của ngư dân Tây Ninh và Đồng Tháp, từ bỏ nghề khai thác hủy diệt, là một tín hiệu đáng mừng, chứng minh rằng công tác tuyên truyền, vận động nếu được thực hiện quyết liệt, sát sao sẽ mang lại hiệu quả cao.

Thành công này là sự kết hợp hài hòa giữa nỗ lực của các cơ quan chức năng và sự đồng lòng của người dân. Tuy nhiên, chặng đường để chấm dứt hoàn toàn tình trạng khai thác hủy diệt vẫn còn dài, đòi hỏi sự kiên trì cùng với các giải pháp hỗ trợ sinh kế đi kèm.

Chỉ khi người dân có cuộc sống ổn định, họ mới hoàn toàn yên tâm từ bỏ những hành vi đánh bắt mang tính tận diệt để chuyển sang khai thác thủy sản một cách bền vững, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học và nguồn lợi thiên nhiên quý giá của vùng ĐBSCL.