Ô nhiễm không khí gây ra khoảng 60.000 ca tử vong sớm mỗi năm ở Việt Nam

(NLĐO) - Ô nhiễm không khí gây ra khoảng 60.000 ca tử vong sớm mỗi năm ở Việt Nam, với các bệnh phổ biến như tim mạch, đột quỵ, ung thư phổi.

Ngày 10-9, tại Hà Nội, Quỹ Vì Tương Lai Xanh cùng các công ty thành viên và liên kết của Tập đoàn Vingroup chính thức khởi động chiến dịch "Cùng hành động vì bầu trời xanh". Đây là nỗ lực chung tay giải quyết ô nhiễm không khí toàn cầu, bảo vệ tầng ozone và lan tỏa lối sống xanh - bền vững, vì một hành tinh trong lành cho các thế hệ mai sau.

Chiến dịch được triển khai nhân các ngày quốc tế quan trọng - Ngày Không khí sạch vì bầu trời xanh (7-9), Ngày Bảo vệ tầng ozone (16-9) - đồng thời tiếp nối sức lan tỏa từ chuỗi chương trình "Thứ Tư Ngày Xanh". Với quy mô toàn quốc, chương trình hướng tới nâng cao nhận thức cộng đồng, khuyến khích hành động thiết thực và truyền cảm hứng về một lối sống hài hòa, trách nhiệm với môi trường.

TS Lê Thái Hà, Giám đốc Điều hành Quỹ Vì Tương lai xanh (Tập đoàn Vingroup), cho biết theo báo cáo quốc tế, Việt Nam hiện đứng thứ 22-23 trong số các quốc gia ô nhiễm không khí nặng nề nhất toàn cầu, và là quốc gia có chất lượng không khí kém thứ hai trong ASEAN. Hà Nội từng nằm trong nhóm 8 thủ đô ô nhiễm nhất thế giới. Năm 2023, nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình tại nước ta cao gần 6 lần mức khuyến nghị của WHO.

Ước tính, ô nhiễm không khí gây ra khoảng 60.000 ca tử vong sớm mỗi năm ở Việt Nam, với các bệnh phổ biến như tim mạch, đột quỵ, ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và nhiễm trùng đường hô hấp. 

Các nghiên cứu cho thấy, nếu kiểm soát được ô nhiễm về mức tương tự giai đoạn giãn cách xã hội do COVID-19, có thể tránh hơn 3.800 ca tử vong sớm và tiết kiệm gần 800 triệu USD chi phí y tế và kinh tế mỗi năm.

Điều này được chứng minh khi trong thời gian giãn cách xã hội do COVID-19, nồng độ PM2.5 tại Hà Nội đã giảm từ 14-18%, trong khi khí CO giảm tới 41%.

TP Hà Nội đã công bố lộ trình cấm xe máy xăng trong nội đô từ 2026, đặt mục tiêu đến 2030 ít nhất 50% xe buýt và toàn bộ taxi sẽ sử dụng điện. Cùng với đó, các bộ ngành đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: Nâng chuẩn khí thải phương tiện, áp dụng thuế bảo vệ môi trường, giám sát chất lượng không khí theo thời gian thực, và tăng cường phối hợp liên ngành.

Giảm ô nhiễm không khí: Cần quyết tâm chính trị và sự vào cuộc của toàn xã hội

Kinh nghiệm từ các nước cho thấy vấn đề ô nhiễm không thể giải quyết đơn lẻ mà cần quyết tâm chính trị và sự vào cuộc của toàn xã hội. TP Bắc Kinh, Trung Quốc đã phải mất nhiều năm với khoản đầu tư hàng chục tỉ USD để trả lại màu xanh cho bầu trời.

Vấn đề ô nhiễm cũng không thể giải quyết được trong thời gian ngắn, 5 năm, mà cần thời gian đủ dài, 10 năm, 20 năm, để thay đổi từ gốc của vấn đề, từ nguồn phát thải. Với cộng đồng, cần thời gian đủ dài để thay đổi từ gốc của nhận thức và quan điểm, tư duy.

Bà Nguyễn Thị Thiên Hương, Phó Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết thời gian gần đây, lãnh đạo Đảng, Nhà nước, cụ thể là Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính, tại rất nhiều cuộc họp, diễn đàn, đã không ngừng đề cập, chỉ đạo, nhấn mạnh yêu cầu phải tập trung quyết liệt để xử lý các vấn đề môi trường điểm nóng của Thủ đô, trong đó có ô nhiễm không khí. Đây được xác định là mệnh lệnh cao nhất cho mọi hành động.

Cục Môi trường đang tham mưu cho Bộ, gấp rút hoàn thiện để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành, trước mắt tập trung vào hai thành phố lớn là Hà Nội và TP HCM. "Đây là một chính sách có quy mô tác động xã hội rất lớn, nhưng là bước đi tất yếu, quan trọng để kiểm soát một trong những nguồn phát thải nhỏ lẻ, phân tán, khó kiểm soát tại khu vực đô thị" - bà Hương nói.

Theo PGS-TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cùng với nhiều giải pháp tổng hợp, trong đó cần nhanh chóng kiểm soát khí thải giao thông, thông qua việc áp dụng tiêu chuẩn khí thải cao hơn với ô tô, xe máy; tăng cường phát triển giao thông công cộng và khuyến khích sử dụng xe điện.