Phân định pháp lý vụ vỡ hụi số tiền "khủng" ở TP HCM

(NLĐO) - Khi nghe thông tin chủ hụi "không ổn", nhiều hụi viên đã tìm đến chủ hụi giải quyết.

Như Báo Người Lao Động thông tin, Công an xã Xuân Thới Sơn (TP HCM) xác minh thông tin vụ vỡ hụi hàng chục tỉ đồng trên địa bàn xã Xuân Thới Sơn. Chủ hụi được cho là bà M.D. (ngụ đường Xuân Thới 14, xã Xuân Thới Sơn).

Bà D. cũng là chủ nhiều dây hụi trên địa bàn. Một số người là nạn nhân cho rằng bà D. lập các nhóm trên mạng xã hội, tổ chức nhiều dây hụi với sự tham gia của các hụi viên ở nhiều tỉnh, thành với lãi suất hứa hẹn khoảng 10%.

Nhiều người đã truy tìm bà D. khi nghe thông tin "không ổn". Tuy nhiên, bà D. vẫn gặp các hụi viên để tìm hướng giải quyết.

Khi các nạn nhân đến nhà, bà D. nói rằng bà không bỏ trốn song đang bệnh nên hạn chế tiếp xúc đông người.

Xem xét 3 yếu tố

Luật sư Đào Thị Bích Liên, Văn phòng Luật sư Hà Hải và Cộng sự, cho biết vụ việc trên tùy tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi có thể xem xét về trách nhiệm dân sự, hình sự hoặc xử lý hành chính.

Về trách nhiệm dân sự, căn cứ theo Điều 471 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về họ, hụi, biêu, phường (gọi chung là hụi) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh hụi và quyền, nghĩa vụ của các thành viên. Việc tổ chức hụi nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp luật. Trường hợp việc tổ chức hụi có lãi thì mức lãi suất phải tuân theo quy định của Bộ luật này. Nghiêm cấm việc tổ chức hụi dưới hình thức cho vay nặng lãi.

Như vậy, nếu chủ hụi không tuân thủ các giao dịch dân sự, có tranh chấp về các điều khoản trong thỏa thuận vay và tham gia hụi như số tiền, kỳ hạn, cách thức giao nhận tiền thì các thành viên tham gia cho vay tham gia hụi có thể đòi lại số tiền đã góp hụi.

Trường hợp đến kỳ mở hụi mà chủ hụi không giao các phần hụi cho thành viên được lĩnh hụi, không thực hiện đúng nghĩa vụ giao hụi, trong trường hợp này thành viên cho vay tham gia hụi có thể khởi kiện ra Tòa án các cấp khu vực yêu cầu chủ hụi trả gốc và lãi, ngoài ra phạt vi phạm do các bên thỏa thuận (nếu có) căn cứ theo Điều 418 Bộ Luật Dân sự.

Để có chứng cứ khởi kiện chủ hụi thì thành viên cho vay tham gia hụi cần thu thập tài liệu liên quan như: sổ hụi, biên bản thỏa thuận về dây hụi, biên nhận tiền đóng hụi, sổ hụi, ngày góp phần hụi, phiếu chuyển tiền, tin nhắn, ghi âm các cuộc trao đổi, lời khai của những người làm chứng...

Về xử lý hành chính, căn cứ Điều 16 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP thì buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được, đồng thời phạt tiền từ 2-20 triệu đồng.

Về xử lý hình sự, có thể các tội danh liên quan theo quy định Bộ Luật Hình sự năm 2015 (bổ sung năm 2017, năm 2025).

Cụ thể, nếu bà D. có hành vi dùng thủ đoạn gian dối để lôi kéo người chơi cho vay tham gia hụi, với mục đích là sau khi huy động được số tiền lớn thì bỏ trốn hoặc dùng nhiều cách để không trả lại tiền cho người tham gia nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản (xử lý tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ Luật Hình sự).

Trường hợp nếu bà D. nhận tiền hoặc tài sản thông qua hợp đồng, đến hạn có nghĩa vụ trả lại nhưng cố tình không trả dù có thể có khả năng trả, hoặc sử dụng số tiền, tài sản đó vào mục đích cá nhân dẫn đến mất khả năng thanh toán (xử lý tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ Luật Hình sự).