Chiến tranh trong phim

Chiến tranh - một danh từ mà nhân loại không muốn nhắc đến nhưng tiếc thay, lại hiện hữu trên thế giới và là nỗi ám ảnh của một số đạo diễn điện ảnh

Đã có hàng trăm tác phẩm điện ảnh nói về chiến tranh dưới mọi khía cạnh như: The Bridge on the River Kwai (Cầu sông Kwai), Casablanca (1942), Schindlers List (1993), The Great Escape (1963), The Big Red One (1980)... và gần đây nhất còn có những phim như: Grace is Gone, No End In Sight - đề tài chiến tranh Iraq, Flags of our fathers (Ngọn cờ cha ông) và Letters from Iwo Jima (Những cánh thư từ Iwo Jima) - hai bộ phim chiến tranh cùng ra trong một năm của đạo diễn Clint Eastwood và ông đã nhận liền hai đề cử Quả Cầu Vàng cho đề mục Đạo diễn xuất sắc nhất... đó là Hollywood. Còn ở châu Á, đề tài về phim chiến tranh là những JSA, Silmido, Taeguki, Typhoon... (do Hàn Quốc) sản xuất vẫn được giới phê bình phim thế giới đánh giá là cũng hay không kém ai.

Tại sao tôi chọn đề tài chiến tranh?

Sau thành công lớn tại giải Oscar 2004 với bộ phim Million Dollar Baby (Cô gái triệu đô), năm 2006 Clint Eastwood chọn đề tài chiến tranh thế giới thứ hai để thực hiện cùng lúc hai bộ phim Flags of our fathers và Letters from Iwo Jima về cuộc đổ bộ của quân đội Mỹ lên đảo Iwo Jima của Nhật ở hai góc nhìn đối lập trong cùng một trận chiến. Đạo diễn 76 tuổi, Clint Eastwood trầm giọng khi nói về lý do tại sao ông lại làm phim về đề tài chiến tranh, về những năm tháng máu lửa của thế chiến thứ hai, năm ông 11 tuổi: “Có rất nhiều người đã ngạc nhiên khi nghe tôi làm về phim chiến tranh có cùng một địa điểm là Iwo Jima. Một đề tài khó nuốt. Nhưng không hiểu sao tôi cứ thao thức, trăn trở về các cuộc chiến của thế chiến thứ hai và cả hai phim ấy đã làm tôi già đi 20 tuổi. Letters from Iwo Jima chuyển từ cảnh hiện đại năm 2005, nhóm chuyên viên khảo cổ Nhật trở lại đảo Iwo Jima tìm bới những di tích lịch sử. Tro bụi thời gian bao phủ nhiều lớp dày đặc. Căn cứ theo tài liệu, các chuyên gia đào bới những vùng quân đội hoàng gia Nhật đóng quân, trong hang động vào thời điểm 1944-1945. Không khí đang tẻ lạnh bỗng bừng lên khi người ta đào được một túi bí mật. Mọi người hồi hộp mở túi, từ trong rơi ra hàng trăm lá thư, còn nguyên vẹn, chưa kịp gởi. Người viết, Kuribayashi, vị tướng chỉ huy cuối cùng của Nhật, tử thủ trên đảo Iwo Jima... những mảng hồi ức, rời rạc và chắp vá từ các cánh thư trở về thời gian 1944 khi những người lính Nhật đang cuốc đất đá trên sườn núi làm hầm hố cá nhân... Tôi cố gắng làm nhịp nối của phim được cô đặc lại và không gây nhàm chán cho người xem.

Còn phim Flags of our fathers, nói về những người lính Mỹ cắm ngọn cờ trên đỉnh đồi trong trận đánh với quân đội Nhật tại Iwo Jima. Họ trở về trong vinh quang, được nước Mỹ chào đón như những người hùng, nhưng họ cảm thấy xấu hổ, dằn vặt, mệt mỏi bởi họ biết rằng họ không phải là những người cắm cờ đầu tiên. Họ ám ảnh bởi cuộc chiến và lặng người trong thứ hào quang giả dối mà người ta đang cố vẽ ra... Điều mà tôi muốn vẽ ra và tâm đắc nhất về hai phim - Flags of our fathers, nói về quân đồng minh, Letters from Iwo Jima, nói về quân Nhật là với hai cái nhìn từ hai hướng đối lập nhưng đều có điểm chung: Những người lính ở đâu cũng thế, họ không muốn cầm súng, họ chỉ muốn hòa bình và chiến tranh nhanh chóng chấm dứt để họ quay trở về nhà cùng gia đình của họ”.

Phim về chiến tranh Iraq

Liên hoan Phim quốc tế Sundance (28-1) với sự thắng lợi tuyệt đối của hai bộ phim về đề tài chiến tranh Iraq là Grace is Gone – đạo diễn Jame C. Strouse và No End In Sight –đạo diễn Charles Ferguson. Trong suốt thời gian diễn ra liên hoan phim, cả hai bộ phim đã nhận được rất nhiều ý kiến khác nhau. Grace is Gone với diễn viên chính là John Cusack - câu chuyện kể một người đàn ông có người vợ bị chết trong thời gian thực hiện nhiệm vụ tại Iraq. “Đó là một một bộ phim ủng hộ nước Mỹ”, Strouse nói sau khi bộ phim nhận được giải thưởng của khán giả và cả Ban Giám khảo. “Hy vọng của tôi là khi xem phim các bạn có thể tìm thấy chính mình và có một liên hệ nào đó giữa câu chuyện trong phim và trái tim của các bạn”. Trong khi đó No End In Sight lại được tôn vinh bằng giải thưởng đặc biệt của Ban Giám khảo. “Bộ phim đã làm sáng tỏ những sai lầm khiến quân đội Mỹ sa lầy trong cuộc xâm lược tại Iraq”, một thành viên của Ban Giám khảo nói. Đạo diễn Charles Ferguson nói ông muốn làm bộ phim về những chính sách của Mỹ ở Iraq để thấy rằng “cái gì đang thực sự diễn ra và đang đẩy chúng ta vào tình trạng khủng khiếp như thế này”.

Nhờ phim chiến tranh lấy lại vị thế....

Trong lúc điện ảnh Hàn vào cuối thập niên 1990 bị giậm chân tại chỗ thì đầu năm 2000, đạo diễn Park Chan Wook cho ra đời tác phẩm điện ảnh JSA - dựa trên tiểu thuyết DMZ của Park Sang-yeon. JSA kể về câu chuyện khi thế chiến thứ 2 kết thúc, cùng với sự đầu hàng của Nhật Bản trước quân đồng minh Mỹ và Xô Viết, Triều Tiên cũng bị chia cắt làm hai ở vĩ tuyến 38. Lúc đó, đường chia cắt chỉ mang tính tạm thời nhưng sau nhiều nỗ lực hàn gắn bị thất bại, đường ngăn này đã phân chia Triều Tiên thành hai quốc gia độc lập. Năm 1948, Triều Tiên chính thức chia thành hai, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (Bắc Hàn) và Cộng hòa Triều Tiên (Nam Hàn), sau đó đã dẫn đến cuộc nội chiến giữa hai nước. Năm 1950, cuộc chiến kết thúc nhưng mỗi giây, mỗi phút, đường biên giới giữa hai miền vẫn luôn căng thẳng và điều “kinh khủng” nhất đã xảy ra ngay tại “chiếc cầu lịch sử” nơi hai nước trao trả tù binh vào những ngày cuối cuộc chiến Nam Bắc. Hai binh sĩ Bắc Hàn bị bắn chết dã man và một người bị thương ngay trong trạm gác của mình. Ngay lập tức, một cuộc đấu súng dữ dội đã diễn ra giữa quân đội hai phía... Bộ phim có số lượng hơn 5 triệu người xem. Silmido - một tên tù mang trong mình tội danh giết người bị tử hình, đột nhiên được thoát chết và bí mật nhận một nhiệm vụ đến một hòn đảo phía Tây Nam. Khi đến đảo, hắn mới biết rằng có 30 người nữa cũng được thoát tội chết và đưa đến hòn đảo này và mang cùng một nhiệm vụ là ám sát nhân vật đầu não của Bắc Triều Tiên. Taeguki – câu chuyện về người anh trai đăng ký đi lính là vì muốn bảo vệ cho em trai mình thoát khỏi cuộc chiến. Taeguki bán được hơn 10 triệu vé trong quốc gia 48 triệu dân... Giới bình luận phim Hàn khẳng định: “Những phim có đề tài về chiến tranh là sự kiện lớn đã viết lại lịch sử phim Hàn Quốc. Điện ảnh Hàn Quốc đang gây sự chú ý trên toàn cầu và trở thành một địch thủ đáng gờm của Hollywood. Phim của chúng tôi không chỉ thành công về mặt thương mại, mà công nghệ phim Hàn còn nhận được sự hoan nghênh của giới phê bình nước ngoài”.

Thị hiếu và quan niệm của con người thường thay đổi theo thời gian và với một bộ phim cũng không nằm ngoài quy luật này. Tuy nhiên, những tác phẩm điện ảnh đề tài về chiến tranh luôn luôn là điểm nhấn để người xem không thể quên được một giai đoạn lịch sử đã trải qua.