SIÊU ĐÔ THỊ BỨT PHÁ, VƯƠN TẦM (*): Sau thách thức là đáp số

Vượt qua thách thức bằng những giải pháp khả thi, TP HCM hướng tới việc xây dựng siêu đô thị với vai trò dẫn dắt, lan tỏa mang tầm khu vực và thế giới

Trước thời điểm 1-7-2025, hạ tầng nhiều khu vực ở Đông Nam Bộ còn rời rạc, thiếu kết nối.

Xóa trở ngại kết nối

Khi ấy, huyện Cần Giờ dù là cửa ngõ duy nhất ra biển của TP HCM nhưng đường bộ kết nối với thành phố chỉ có độc đạo Rừng Sác. Trong khi đó, hệ thống logistics từ khu Hiệp Phước - Nhà Bè đến cụm cảng Cái Mép - Thị Vải ở Bà Rịa - Vũng Tàu vẫn chưa liên thông hiệu quả, làm giảm sức cạnh tranh của cả vùng...

Đến ngày 1-7, TP HCM hợp nhất cùng Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương. Từ đây, cực phát triển trọng tâm nhanh chóng được xác định là kinh tế biển - logistics.

TP HCM đang hoàn thiện dự thảo Đề án Tiếp tục phát triển, hiện đại hóa Cảng cửa ngõ quốc tế Cái Mép - Thị Vải thành cảng quốc tế trung chuyển tầm cỡ khu vực châu Á và thế giới; kết hợp với Cần Giờ thành cụm cảng trung chuyển quốc tế Cái Mép - Cần Giờ. 

Ý tưởng này khi thành hiện thực sẽ cùng khu thương mại tự do (FTZ), Cảng Hàng không quốc tế Long Thành (Đồng Nai) tạo thành tổ hợp trung tâm logistics tầm cỡ thế giới.

Song song đó, dự án đường vượt biển kết nối Cần Giờ - Vũng Tàu được Tập đoàn Vingroup đề xuất nghiên cứu đầu tư theo hình thức BT (xây dựng - chuyển giao). Nếu được triển khai, đường vượt biển này giúp thời gian đi giữa Cần Giờ - Vũng Tàu chỉ trong ít phút.

Ngoài ra, VinSpeed - công ty thuộc Vingroup - muốn đầu tư tuyến metro TP HCM - Cần Giờ dài hơn 48 km, tốc độ 350 km/giờ, kinh phí gần 3 tỉ USD. Tuyến này được tính toán hoàn thành sau 3 năm, đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách lớn và tạo động lực phát triển đô thị biển phía Nam.

Một tuyến đường sắt tốc độ cao khác cũng đang được đề xuất với mục tiêu kết nối, phát huy thế mạnh 3 địa phương trước đây, phục vụ xuất nhập khẩu và logistics.

Đa dạng không gian phát triển

Chuyên gia quy hoạch, TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng các mô hình đô thị như đô thị cảng biển, đô thị công nghiệp, đô thị sân bay hay TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng) gắn với đường sắt cao tốc, metro, hệ thống đường vành đai sẽ tái cấu trúc và định vị siêu đô thị TP HCM.

Với hệ thống hạ tầng đa phương thức, các cảng của ĐBSCL có thể liên kết với cụm cảng Cái Mép - Cần Giờ của TP HCM để lan tỏa hiệu ứng logistics vùng đô thị, vừa gom hàng hóa nông sản xuất khẩu ra thế giới, vừa phân phối nguyên - vật liệu trở lại phục vụ sản xuất của vùng.

Bên cạnh đó, hệ thống đường sắt, đường sắt cao tốc, đường bộ cao tốc không chỉ phục vụ logistics hàng hóa mà còn vận chuyển khách du lịch cho toàn khu vực phía Nam cũng như Tây Nguyên. Ông Ngô Viết Nam Sơn tính toán khi đã hình thành chuỗi hạ tầng đa phương thức mới, hiệu quả logistics có thể cao gấp 10 lần so với hiện tại.

Chung nhận xét TP HCM tiếp tục làm tốt hơn vai trò đầu tàu trên nhiều lĩnh vực, TS Trần Thị Kim Oanh, Trường ĐH Tài chính - Marketing, phân tích việc TP HCM mở rộng không gian phát triển, gắn kết chặt chẽ hơn với các tỉnh lân cận như Đồng Nai, Tây Ninh giúp hình thành "siêu vùng kinh tế" với sự liên thông giữa đô thị - công nghiệp - logistics - cảng biển.

Theo TS Trần Thị Kim Oanh, TP HCM trước đây giữ vai trò hạt nhân trong liên kết vùng Đông Nam Bộ và ĐBSCL. Sau hợp nhất, sự kết nối với các ngành công nghiệp chế biến - chế tạo, logistics và cảng biển giữa TP HCM với nông nghiệp công nghệ cao ở ĐBSCL sẽ giúp vai trò trên lớn hơn nữa. "Liên kết vùng không chỉ mở rộng dư địa phát triển mà còn tạo cơ hội để TP HCM huy động nguồn lực, tối ưu hóa chuỗi giá trị và khẳng định vị thế dẫn dắt kinh tế cả nước" - TS Trần Thị Kim Oanh đánh giá.

Lợi thế vượt trội

Từ góc nhìn kinh tế đô thị, TS Phan Thanh Chung - giảng viên kinh tế, Khoa Kinh doanh, Trường ĐH RMIT Việt Nam - nhận định sau hợp nhất, TP HCM có lợi thế vượt trội về tái cấu trúc không gian kinh tế, tăng cường kết nối hạ tầng và nâng cao khả năng cạnh tranh quốc tế.

Lợi thế thứ hai là mở rộng thị trường và tăng sức hút đầu tư. Với việc tiếp cận bờ biển rộng lớn hơn, quá trình thúc đẩy thương mại và đa dạng hóa nền kinh tế với mục tiêu thu hút thêm 10,4 tỉ USD vốn FDI vào năm 2025 là khả thi.

 Lợi thế thứ ba, TS Phan Thanh Chung nhấn mạnh là cải thiện kết nối hạ tầng và phát triển bền vững, giúp giảm bất bình đẳng khu vực và thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.

ThS Lê Nhật Quang, Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp Đổi mới Sáng tạo - ĐHQG TP HCM (IEC) - cho rằng việc cụ thể hóa các ưu đãi về thuế và tài chính theo tinh thần Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội, Nghị quyết 57/2024 của Bộ Chính trị giúp tạo môi trường đầu tư thông thoáng, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư mạnh vào nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.

"Muốn bứt phá, TP HCM cần thử nghiệm những chính sách mới linh hoạt, thực chất hơn. Khi thủ tục thông suốt, chính sách rõ ràng và cơ chế thử nghiệm mở rộng, TP HCM sẽ thực sự trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu của khu vực" - ông Lê Nhật Quang nhận định. 

___________

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 6-10.