Bài 3: Tốt nhất phụ nữ có thai không nên dùng thuốc
DƯỢC PHẨM.- Đó gần như là đề nghị chung của các dược sĩ và bác sĩ. Tuy nhiên vẫn có trường hợp phải dùng thuốc chữa bệnh cho thai phụ, bởi nếu không sẽ nguy hiểm cho thai nhi
Đối với phụ nữ có thai, cần lưu ý rằng thuốc được sử dụng trong thời kỳ thai nghén có thể gây tác dụng xấu đến bất cứ giai đoạn phát triển nào của thai kỳ, đặc biệt là ba tháng đầu của thai kỳ. Thời gian từ khi thụ thai đến khi đứa trẻ được sinh ra được gọi là thời kỳ bào thai. Thời kỳ này chia làm hai giai đoạn:
- Giai đoạn phát triển phôi thai: Gồm 3 tháng đầu của kỳ thai, dành cho sự tượng hình và biệt hóa các bộ phận của bào thai, bào thai chưa có hình dạng đầy đủ.
- Giai đoạn phát triển nhau thai: Bắt đầu từ tháng thứ 4 trở đi cho đến khi sinh, trong giai đoạn sau này bào thai đã hình thành và chỉ còn việc phát triển, tăng trưởng.
Do đó, trong 3 tháng đầu của thai kỳ, nếu dùng thuốc có tác dụng cản trở sự tượng hình và biệt hóa (thí dụ như một số thuốc an thần, một số thuốc kháng sinh, thuốc nội tiết tố, thuốc chống ung thư...) có thể gây ra quái thai, dị tật bẩm sinh.
Về dị tật bẩm sinh có thể xảy ra ở bất cứ bộ phận nào: tim, mạch, đầu mặt, bộ phận tiết niệu, sinh dục, tiêu hóa, xương cơ, các chi... Vào năm 1962, hàng ngàn phụ nữ châu Âu sinh ra quái thai cụt chi giống như hải cẩu (phocomelia) do đã uống thuốc an thần Thalidomide trong giai đoạn 3 tháng đầu của thai kỳ.
Từ tháng thứ tư trở đi tức là bào thai đã tượng hình, một số thuốc có thể gây ảnh hưởng xấu đến các chức năng của các cơ quan sau này của trẻ do có độc tính đối với các mô đang phát triển của bào thai. Thí dụ như thuốc kháng sinh Tetracyclin gây ảnh hưởng xấu đến mô xương và răng, thuốc kháng sinh thuộc họ aminosid như Streptomycin gây độc tính với cơ quan thính giác và thận.
Ngay trước khi trở dạ, một số thuốc vẫn có thể tác động đến thai nhi như: Morphin (ức chế hô hấp)...
Như vậy, ta thấy tốt nhất là không nên dùng thuốc đối với phụ nữ có thai. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp phải dùng thuốc, nếu không dùng thuốc chữa bệnh cho thai phụ thì sẽ nguy hiểm cho thai nhi. Đó là trường hợp thai phụ bị các bệnh như: tiểu đường, động kinh, một số bệnh nhiễm khuẩn. Trường hợp này bắt buộc phải dùng thuốc chữa bệnh, thậm chí nếu không chữa bệnh có thể sinh quái thai. Trường hợp phụ nữ có thai bị cao huyết áp, bị suyễn cũng thế, sự ngưng điều trị là sai lầm lớn.
Thuốc đã được xác nhận là gây quái thai: rượu, ức chế men chuyển, chống động kinh (carbamazepin, phenytoin, acid valproic), thuốc trị ung thư (cyclophosphamid, methotrexat), diethystilbestrol, idod, isotretinoin, lithi, thalidomid, warfarin...
Đối với phụ nữ có thai, xin đặc biệt lưu ý mấy điều sau:
Nếu có thể, tuyệt đối tránh dùng mọi thứ thuốc trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Có nhà y học cẩn thận hơn, khuyên thêm rằng: Nếu có thể, trong phân nửa cuối của chu kỳ kinh nguyệt (tức là từ lúc rụng trứng cho đến khi có kinh) tránh dùng mọi thứ thuốc ở bất kỳ phụ nữ nào còn trong tuổi hoạt động sinh dục có khả năng thụ thai. Bởi vì có nhiều thứ thuốc có tính tích lũy, đào thải rất chậm ra khỏi cơ thể, khi uống lúc chưa thụ thai nhưng đến khi thụ thai thì thuốc còn giữ lại trong cơ thể người mẹ gây ảnh hưởng xấu cho thai.
Nếu cần thiết phải dùng thuốc để chữa bệnh, đặc biệt có những bệnh như trình bày ở trên cần phải dùng thuốc để chữa trị kịp thời, thì tốt nhất là đến khám ở bác sĩ để bác sĩ chỉ định thuốc. Khi đó bác sĩ sẽ cân nhắc thật kỹ giữa lợi ích sức khỏe của bà mẹ và mức ảnh hưởng đến bào thai để chọn những thuốc hiện diện trên thương trường nhiều năm được công nhận là an toàn đối với thai phụ và cho dùng liều thấp nhất có hiệu lực.