Dao gamma không phải dao thần trị ung thư

Gần đây, một số cơ sở y tế đã sử dụng dao gamma (gamma knife) trong điều trị ung thư. Điều này gây hiểu lầm cho người bệnh rằng phẫu thuật bằng dao gamma có thể điều trị các loại ung thư ở mọi giai đoạn mà không gây chảy máu và không để lại sẹo.

Bác sĩ Nguyễn Chấn Hùng, Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TPHCM, đã có một số nhận định về việc này.

. Phẫu thuật bằng dao gamma không gây chảy máu?

- Đúng. Từ trước đến nay, khi nói tới phẫu thuật, người ta nghĩ ngay tới việc dùng dao mổ cắt phần tổn thương rồi may lại. Hiện nay, việc này có thể được thực hiện hoàn toàn khác nhờ một loại “dao mổ” mới là tia phóng xạ gamma. Tia gamma không phải là dao nhưng thầy thuốc sẽ dùng gamma để tiêu diệt khối bướu như một cuộc mổ, vì vậy không gây chảy máu. Tia gamma có nồng độ mạnh từ nhiều nguồn chiếu sẽ tập trung vào một chỗ để có thể điều trị những tổn thương trong não, đặc biệt là ung thư. Cách nói “dao gamma” dễ làm cho bệnh nhân hiểu lầm, đúng ra nên dùng thuật ngữ “kỹ thuật xạ phẫu bằng dao gamma” thì đúng hơn, vì dao gamma chẳng dính dáng gì đến mổ mà thực sự là thiết bị xạ trị.

. Xạ phẫu bằng dao gamma dùng để điều trị bướu não và tổn thương trong não?

- Đúng. Dao gamma được xem xét sử dụng cho một số trường hợp bướu não và tổn thương dị dạng mạch máu não có kích thước nhỏ, nằm ở vị trí sâu, khó với tới một cách an toàn hoặc khó “bứng trọn” bằng lưỡi dao mổ. Máy xạ trị cobalt 60 và dao gamma đều dùng chất đồng vị phóng xạ nhưng về mặt kỹ thuật dao gamma dùng liều lượng mạnh hơn để tia phóng xạ tụ vô đúng mức và chính xác, vì vậy dao gamma phù hợp cho bướu não.

. Có thể dùng dao gamma để trị ung thư thuộc vùng thân?

- Sai. Hiện nay về phương diện dùng dao gamma để điều trị các loại ung thư, trên thế giới không thấy nơi nào điều trị chính quy. Nó không phải là “dao thần” trị bá chứng ung thư mà chỉ là một tiến bộ trong điều trị để bổ sung những phương pháp chuẩn khác vốn có trước đây. Đặc biệt, trong điều trị ung thư việc vận dụng đa mô thức kết hợp rất quan trọng như dùng thuốc, phối hợp phẫu thuật và xạ trị tùy theo từng loại ung thư và từng giai đoạn nhằm mang lại hiệu quả điều trị tối đa cho người bệnh.

Trường hợp bệnh nhân cần phẫu thuật cắt trọn khối bướu ung thư thì việc sử dụng dao gamma thay vì mổ sẽ có nguy cơ cho bệnh chuyển sang giai đoạn nặng hơn. Mặt khác, trường chiếu của dao gamma chỉ tập trung một chỗ nên khó đủ rộng để bao trùm khối bướu ở trên thân. Các máy xạ trị trong, xạ trị ngoài, máy gia tốc hoặc cobalt 60 (Bệnh viện K - Hà Nội, Bệnh viện Ung Bướu - TPHCM) đã được tính liều phù hợp và đủ rộng nên phù hợp với những khối bướu ở những vị trí khác trên cơ thể ngoài não.

. Lạm dụng dao gamma sẽ gây nguy hiểm?

- Đúng. Gamma là tia phóng xạ, nếu dùng lâu dài tia phóng xạ sẽ tàn phá tế bào ung thư nhưng đồng thời sẽ hủy hoại cả những mô lành và có thể gây ung thư. Kể cả xạ trị bằng máy cobalt 60 hay gia tốc quá liều cũng gây hoại tử những bộ phận nằm gần vùng chiếu xạ. Vì vậy, điều trị bướu não bằng gamma cần phải có sự phối hợp giữa bác sĩ chuyên khoa ngoại thần kinh, bác sĩ xạ trị ung bướu, kỹ sư vận dụng máy chiếu gamma để giúp định vị khối bướu một cách chính xác và bảo tồn những mô lành trong não.