Xông lưu huỳnh: Cách bảo quản thuốc nguy hiểm

Bột lưu huỳnh được cho vào chảo gang, đốt lửa ở dưới để lưu huỳnh bay hơi diệt côn trùng, vi khuẩn nhằm bảo quản đông dược. Các nhà chuyên môn cảnh báo đây là cách bảo quản rất nguy hiểm

Một bạn đọc (giấu tên) sống ở khu phố đông y, trên đường Hải Thượng Lãn Ông (quận 5 - TPHCM) cho biết: Lâu lâu lại bị sặc và nhức đầu khi ngửi phải mùi nồng của hơi thuốc súng trộn lẫn mùi đặc trưng của đông dược. Mùi lạ này bay ra từ các cơ sở đông y đang “xử lý” bảo quản thuốc.

Lưu huynh sẽ bay hết, không lo ?!

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, mùi đặc trưng mà bạn đọc phản ánh là mùi do các hiệu thuốc xông lưu huỳnh để bảo quản thuốc. Do mặt bằng chật hẹp, các cửa hiệu thuốc này dùng cách bảo quản thuốc nhanh gọn và rẻ tiền nhất: Hễ thuốc ẩm mốc, có sâu mọt thì đổ thuốc vào thùng phuy hoặc thùng xốp và cho lưu huỳnh vào xông. Khi mở nắp thùng ra, hơi lưu huỳnh bốc lên nồng nặc cả khu vực, làm nhiều người bị nhức đầu, chóng mặt...

Trong vai người đi học cách bảo quản đông dược chuẩn bị mở phòng mạch phát thuốc từ thiện, tôi hỏi dò những hiệu thuốc ở khu vực này thì được biết, có 2 cách xông lưu huỳnh: Cho thăng hoa bột lưu huỳnh (đặt bột lưu huỳnh trong chảo gang, đốt lửa ở dưới để lưu huỳnh bay hơi diệt côn trùng, vi khuẩn. Cách này thường dùng để xông thuốc hoặc nhà kho chứa thuốc. Cách thứ hai mà các hiệu thuốc thường dùng là đặt lưu huỳnh dạng rắn trong thùng chứa thuốc, hơi lưu huỳnh tỏa ra diệt hết sâu mọt, nấm mốc trong thuốc. Vì đây là phương pháp dân gian nên xông theo thói quen, không ai quản lý liều lượng. Chủ một cửa hiệu ở đây nửa đùa nửa thật: “Mấy thứ đó từ từ bay hơi hết, lo gì” !

Thuốc chữa bệnh thành thuốc độc

Theo thạc sĩ - dược sĩ Trần Văn Trễ, Trưởng Khoa Dược Viện Y Dược học Dân tộc TPHCM, đông dược là những vị thuốc làm từ rễ, thân, lá, cây cỏ và từ xương, da, xác động vật... và một số từ khoáng vật dễ hút ẩm nên đây là môi trường thích hợp cho sâu mọt, nấm mốc phát triển. Phương pháp xông lưu huỳnh để kéo dài thời gian bảo quản thuốc rất nguy hiểm. Khi lưu huỳnh bị đốt cháy sẽ thành SO₂, là chất tẩy mạnh giúp tiêu diệt được nấm mốc, sâu mọt. Tuy nhiên, trong quá trình xông, lưu huỳnh sẽ lưu lại trên thuốc làm thuốc bị cứng, thay đổi màu sắc, mùi vị và giảm hoạt chất. Ngoài ra, SO₂ gặp hơi ẩm trong phổi thành H₂SO₃ (axit xunfurơ) là chất ôxy hóa, ảnh hưởng đến phổi và hệ thần kinh nên rất độc đối với người trực tiếp bào chế thuốc.

Một chuyên gia về đông dược cho hay, dược liệu bị xông, sấy thì phân tử SO₂ và SO₃ sẽ ngấm vào thuốc. Những phân tử này kết hợp với H₂O tạo thành axit xunfuric, kết hợp với các chất khác trong dược liệu sẽ tạo thành những tinh thể có độ bền vững cao... nếu tồn dư nhiều trong cơ thể có khả năng gây ung thư. Nhiều người uống đông dược phản ánh thuốc bị chua và có mùi lưu huỳnh do dược liệu bị nhiễm lưu huỳnh và thuốc trừ sâu quá nhiều.

Đến nay, chưa có công trình nghiên cứu về tác hại của lưu huỳnh trong thuốc đông y đối với sức khỏe người bệnh; cũng chưa có quy định, tiêu chuẩn cụ thể để kiểm soát liều lượng chất này trong thuốc.

FDA cảnh báo việc sử dụng SO₂

Theo thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Vân, Phòng Thí nghiệm hóa phân tích, Trường ĐH Bách khoa TPHCM: Trong công nghiệp, lưu huỳnh (S) được sử dụng để sản xuất thuốc súng, thuốc trừ sâu, chất phục vụ cho lưu hóa cao su... Trong y khoa, lưu huỳnh được sử dụng để điều trị các chứng bệnh của da như mụn, ghẻ ngứa. Lưu huỳnh thường được đốt để tẩy uế các căn phòng của bệnh nhân mắc các bệnh truyền nhiễm. SO₂ là một chất phụ gia được phép sử dụng trong thực phẩm với vai trò chất tẩy trắng, chất bảo quản và chất ổn định. Tuy nhiên, trong vài năm gần đây, việc sử dụng SO₂ đã được FDA (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm của Hoa Kỳ) cảnh báo. Theo FDA, đã có 19 trường hợp bị chết do ăn xà lách được phun SO₂ để bảo quản và giải thích là do SO₂ gây ra bệnh hen suyễn nghiêm trọng đối với số người này. FDA khuyến cáo các thực phẩm chứa nồng độ SO₂ lớn hơn 10 ppm (mười phần triệu) phải được ghi rõ trên nhãn để người tiêu dùng biết.