Tăng trưởng kinh tế Việt Nam vững vàng

Theo WB, tăng trưởng kinh tế Việt Nam vẫn vững vàng trong năm 2025; đồng thời đầu tư vào nhân lực công nghệ cao là chìa khóa để trở thành quốc gia thu nhập cao

Theo Báo cáo Cập nhật Kinh tế Việt Nam mới nhất công bố ngày 8-9, Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng 6,6% trong năm 2025, nhờ nửa đầu năm đạt tốc độ bứt phá 7,5%.

Đầu tư công đóng vai trò then chốt

Bà Mariam J. Sherman - Giám đốc WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào - nhấn mạnh sau đà tăng trưởng mạnh mẽ nhờ xuất khẩu sớm tăng mạnh trong nửa đầu năm, kinh tế Việt Nam được dự báo sẽ tăng chậm lại trong phần còn lại của năm khi xuất khẩu dần trở về quỹ đạo bình thường. Là nền kinh tế định hướng xuất khẩu, Việt Nam tiếp tục chịu tác động từ triển vọng tăng trưởng toàn cầu suy yếu và nhu cầu giảm từ các đối tác thương mại lớn. Bên cạnh đó, những bất định về chính sách thương mại có thể ảnh hưởng tới niềm tin tiêu dùng và doanh nghiệp.

Về trung hạn, tăng trưởng được dự báo chậm lại còn 6,1% năm 2026, trước khi phục hồi lên 6,5% vào năm 2027 nhờ thương mại toàn cầu khởi sắc và Việt Nam tiếp tục giữ lợi thế là điểm đến sản xuất cạnh tranh. Để hỗ trợ tăng trưởng và giảm thiểu rủi ro từ bên ngoài, WB khuyến nghị Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư công, kiểm soát rủi ro trong hệ thống tài chính và thúc đẩy các cải cách cơ cấu.

Trình bày tổng quan về tình hình kinh tế Việt Nam, ông Sacha Dray - chuyên gia kinh tế, Ban Chính sách kinh tế WB - nêu khuyến nghị các chính sách hỗ trợ tăng trưởng và tự phòng vệ với những bất định bên ngoài cần tập trung theo hướng đẩy mạnh đầu tư công, giảm nhẹ rủi ro trong khu vực tài chính và cải cách cơ cấu. Chính sách tài khóa cần tiếp tục đi đầu về hỗ trợ khả năng chống chịu và tăng trưởng trong dài hạn, trong điều kiện dư địa của chính sách tiền tệ đã bị hạn chế do chênh lệch lãi suất kéo dài và áp lực về tỉ giá.

Cũng theo WB, tăng cường tính ổn định của khu vực tài chính vẫn là yêu cầu sống còn, cần được thực hiện qua yêu cầu cải thiện về tỉ lệ an toàn vốn, nâng cao giám sát an toàn, tăng cường các nhiệm vụ theo quy định pháp luật cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đặc biệt liên quan đến quản lý khủng hoảng và giám sát các tập đoàn.

"Với tỉ lệ nợ công thấp, Việt Nam có dư địa tài khóa dồi dào. Nếu được thực hiện hiệu quả, đầu tư công sẽ vừa giải quyết những bất cập hạ tầng, vừa tạo thêm việc làm. Song song, cần thúc đẩy cải cách để củng cố dịch vụ thiết yếu, xây dựng nền kinh tế xanh, phát triển vốn con người và đa dạng hóa thương mại - đây chính là những yếu tố then chốt giúp Việt Nam giảm thiểu rủi ro toàn cầu và duy trì tăng trưởng dài hạn" - bà Mariam J. Sherman nhận định.

Bứt tốc phát triển nhân tài công nghệ cao

Trọng tâm đặc biệt của báo cáo lần này - với tiêu đề "Bứt tốc phát triển nhân tài công nghệ cao của Việt Nam" nhấn mạnh việc xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao là chìa khóa để thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045.

Theo báo cáo, Việt Nam không chỉ cần thêm sinh viên tốt nghiệp STEM mà quan trọng hơn là một lực lượng chuyên gia nòng cốt có khả năng nghiên cứu, vận hành phòng thí nghiệm và thương mại hóa ý tưởng.

Bà Trần Thị Ánh Nguyệt, chuyên gia giáo dục WB, cho biết Việt Nam đang đối mặt với 3 khoảng cách lớn về nhân tài công nghệ cao. Nhu cầu ở một số ngành công nghệ mới nổi cao gấp 2-3 lần, thậm chí 10 lần so với nguồn cung. Bà Nguyệt đề xuất đầu tư hạ tầng R&D với quy mô hàng trăm triệu USD trong giai đoạn 2025-2035, tập trung vào các lĩnh vực bán dẫn, AI, robot, công nghệ sinh học. Ví dụ: Cơ sở hạ tầng dùng chung các nhóm ngành/công nghệ: 150 triệu USD; cơ sở hạ tầng đào tạo, nghiên cứu và phát triển với công nghệ cụ thể: 550 triệu USD; bán dẫn 350 triệu USD; AI và Robotics 100 triệu USD; công nghệ sinh học 100 triệu USD. "Để bứt phá, Việt Nam cần sẵn sàng đầu tư lớn, dài hạn và có trọng điểm. Nếu đi đúng hướng, trong 5-10 năm tới chúng ta hoàn toàn có thể thu hẹp khoảng cách nhân tài, xây dựng lực lượng công nghệ cao hùng hậu" - bà khẳng định.

Theo PGS-TS Nguyễn Thanh Hùng, Trưởng Ban Đào tạo - ĐH Bách khoa Hà Nội, lực lượng lao động công nghệ cao đóng vai trò chiến lược trong việc đưa khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành ưu tiên quốc gia. Nghị quyết 57- NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là bước tiến quan trọng, mở ra cơ hội lớn cho các trường đại học, đặc biệt khối kỹ thuật - công nghệ, trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và tăng cường hợp tác giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp.

Đại học Bách khoa đã xây dựng chiến lược cụ thể nhằm triển khai nghị quyết này. Trọng tâm là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, liên ngành để đáp ứng yêu cầu các dự án lớn như đường sắt cao tốc, điện hạt nhân... Đồng thời, trường đẩy mạnh hợp tác giữa các cơ sở đào tạo, chia sẻ tài nguyên và cùng phát triển chương trình. Bên cạnh đó, quốc tế hóa giáo dục được xem là mục tiêu then chốt. Trường đã triển khai đề án thu hút nhân tài, đặc biệt là chuyên gia Việt đang làm việc ở nước ngoài, với cơ chế đãi ngộ đặc thù. Song song, nhà trường duy trì đào tạo các ngành nền tảng như cơ khí, điện - điện tử, bảo đảm nguồn lực cho phát triển công nghiệp dài hạn.

Việc gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp, từ khâu đào tạo đến nghiên cứu sau đại học, cũng là ưu tiên. Tuy nhiên, cần thêm chính sách khuyến khích để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào các dự án nghiên cứu dài hạn và đồng hành cùng nhà trường trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.