Tạo năng lượng sạch từ trấu

Thay vì bỏ hay đốt gây ô nhiễm môi trường, trấu có thể được tận dụng chạy máy phát điện, trở thành nguồn nhiên liệu tiềm năng để sản xuất năng lượng sạch

ĐBSCL vốn sản xuất trên 50% sản lượng lúa gạo cả nước, mỗi năm thải ra hàng triệu tấn trấu. Thay vì bỏ đi hay đốt gây ô nhiễm môi trường, nhiều địa phương đã tận dụng nguồn phụ phẩm nông nghiệp khổng lồ này làm củi ép và chạy máy phát điện.

Nguồn nhiên liệu dồi dào

Theo TS Lê Văn Bảnh, nguyên Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, trấu thường bị bỏ đi hoặc được bán với giá rất thấp nhưng cũng có lúc giá cao khi thị trường có nhu cầu.

"Nhiều công ty, đơn vị đã mua trấu để ép thành củi bán sang Hàn Quốc, Nhật Bản, châu Âu. Trước đây, 1 nhà máy ở Long An (nay thuộc Tây Ninh) cũng đã áp dụng công nghệ từ Úc, sử dụng trấu để sản xuất điện, còn tro dùng làm bê-tông nhẹ. Nếu áp dụng khoa học - công nghệ để sản xuất thì trấu hoàn toàn trở thành nguyên vật liệu đáng giá" - TS Lê Văn Bảnh nhận định.

Tại TP Cần Thơ, Nhà máy Điện sinh khối Hậu Giang (công suất 20 MW) là nhà máy sử dụng nhiên liệu trấu đầu tiên được đưa vào vận hành tại Việt Nam, khánh thành ngày 25-4 vừa qua. Nhà máy có tổng mức đầu tư 875 tỉ đồng, nhu cầu sử dụng trấu khoảng 117.000 tấn/năm.

"Khi vận hành, nhà máy này góp phần bảo đảm nguồn cung năng lượng sạch; tận dụng phế phẩm nông nghiệp làm nhiên liệu, phù hợp với mô hình kinh tế xanh, phát triển bền vững. Do nhà máy sử dụng nguyên liệu từ trấu nên giúp giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn" - ông Hà Vũ Sơn, Giám đốc Sở Công Thương TP Cần Thơ, nhận xét.

Tại Vĩnh Long, Công ty TNHH MTV Thể Hiền đã đầu tư máy móc sản xuất trấu thành củi ép thanh. Sử dụng củi trấu ép thanh không phát sinh khí sulfua gây độc, ngạt như than; chi phí lại rẻ hơn dầu diesel 50%, rẻ hơn than đá 40%. Điều quan trọng là củi trấu ép thanh không gây ô nhiễm môi trường nên chi phí xử lý thấp. Loại củi này khi đốt không phát tán tro bụi, giúp khu vực sản xuất sạch sẽ. Tro củi trấu còn được tận dụng làm phân bón sạch và nguyên liệu cho các ngành công nghiệp.

Đáp ứng tốt nhu cầu sản xuất nhiệt điện

Trước đây, Viện Nghiên cứu Phát triển ĐBSCL (nay là Viện Mekong) - ĐH Cần Thơ đã khảo sát 108 nhà máy xay xát lúa (chọn ngẫu nhiên) ở 14 địa phương thuộc TP Cần Thơ và tỉnh An Giang.

Kết quả khảo sát cho thấy khoảng 50% trấu tại các nhà máy xay xát được bán để sử dụng làm chất đốt dân dụng và phân bón. Giá trấu khi đó dao động 40-170 đồng/kg - nay đã hơn 1.000 đồng, tùy theo địa phương và thời điểm trong năm.

Đáng chú ý, các nhà máy nêu trên còn một lượng trấu dư thừa rất lớn, trên 232.000 tấn/năm. Lượng trấu dư thừa này chủ yếu tập trung vào các tháng cao điểm thu hoạch lúa, tại những nhà máy xay xát quy mô lớn và vừa.

Chủ một nhà máy xay xát lúa tại Vĩnh Long cho hay việc xử lý trấu là vấn đề nan giải, phải cẩn thận để không ảnh hưởng đến môi trường. Lượng trấu sau khi xay xát lúa sẽ được thu gom vào kho chứa. Kho chứa được xây dựng với tường và cửa kéo kín, nơi tiếp giáp nóc mái phải bố trí hệ thống lam gió có lớp lưới che chắn nhằm lọc bụi và ngăn trấu bay ra ngoài. Khi nhà máy hoạt động xay xát, kho trấu luôn đóng kín cửa để hạn chế bụi khuếch tán ra môi trường xung quanh. Mỗi năm, nhà máy phát sinh khoảng 150 tấn trấu, thường bán cho các lò gạch hoặc công ty sản xuất củi ép.

Theo PGS-TS Nguyễn Duy Cần, nguyên Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu Phát triển ĐBSCL, sản lượng lúa mỗi năm của cả vùng khoảng 24-25 triệu tấn. Nếu lấy tỉ lệ trung bình 100 kg lúa cho ra 20 kg trấu thì mỗi năm, ĐBSCL phát sinh khoảng 5 triệu tấn trấu. Trong đó, 50% lượng trấu được bán làm chất đốt lò sấy, nung gạch, nấu nướng trong gia đình... Khoảng 50% còn lại là lượng trấu dư thừa, được đốt hoặc bỏ xuống sông, gây ô nhiễm môi trường.

"Kết quả khảo sát nêu trên cũng cho thấy nguồn trấu tại ĐBSCL có thể đáp ứng tốt nhu cầu sản xuất nhiệt điện" - PGS-TS Nguyễn Duy Cần nhấn mạnh.