Tháo gỡ bất cập trong huấn luyện an toàn lao động

Huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động chưa được người sử dụng lao động, người lao động quan tâm đầy đủ hoặc thực hiện chỉ đối phó

TAND Khu vực 17 - TP HCM vừa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự vi phạm về quy định an toàn lao động (ATLĐ) đối với bị cáo là ông N.V.T.A (ngụ tại phường Tân Uyên, TP HCM). Theo kết quả điều tra tai nạn lao động (TNLĐ) trước đó của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Bình Dương (nay là Sở Nội vụ TP HCM), ông A. là người sử dụng lao động (NSDLĐ) nhưng không xây dựng và ban hành quy trình bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động (AT-VSLĐ); không hướng dẫn người lao động (NLĐ) trước khi làm việc theo quy định của Luật AT-VSLĐ.

Xem thường quy định

Theo hồ sơ vụ án, ông A. có mở xưởng kinh doanh tự phát chuyên sản xuất và mua bán viên nén gỗ (làm chất đốt) tại phường Tân Uyên, TP HCM. Ông A. có thuê 3 lao động vào làm việc nhưng không ký hợp đồng lao động, gồm anh T.H.N (SN 2004). Chiều 9-10-2024, 2 lao động làm cùng phát hiện N. bị vùi lấp trong đống viên nén gỗ ở dưới nền xưởng và đã tử vong.

Kết quả điều tra TNLĐ của cơ quan chức năng chỉ rõ nguyên nhân là do anh N. chưa được huấn luyện quy trình ATLĐ trước khi làm việc nên đã xử lý sự cố nghẽn viên nén vào băng tải khi máy còn hoạt động. Dẫn đến anh bị lọt xuống băng tải đang chạy và bị viên nén gỗ vùi lấp. HĐXX nhận định, ông A. đủ yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định về ATLĐ tại điểm a, khoản 1 điều 295 Bộ Luật Hình sự nên xử phạt ông A. 1 năm 6 tháng tù treo.

Tương tự, vào cuối tháng 1-2025, tại Công ty TNHH N.V (TP Hà Nội) đã xảy ra vụ TNLĐ nghiêm trọng. Khi đó, cầu trục đang nâng bó thép trên cao bất ngờ bị đứt dây cáp rơi trúng bà N.T.H, gây tử vong. Kết quả điều tra TNLĐ kết luận công ty có lỗi khi bố trí người điều khiển cẩu trục, người buộc móc tải cẩu trục không được đào tạo và huấn luyện AT-VSLĐ theo quy định; không có nội quy, quy trình bảo đảm AT-VSLĐ; sử dụng cẩu trục không bảo đảm chất lượng, chưa được kiểm định kỹ thuật ATLĐ. Phía NLĐ vận hành cẩu trục có lỗi khi điều khiển cẩu trục lên cao lại bỏ đi làm việc khác. Riêng bà H. cũng vi phạm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về ATLĐ, khi đi vào hành lang của cẩu trục và đứng bên dưới khi cẩu trục đang hoạt động.

Theo Bộ Nội vụ, trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã xảy ra 2.569 vụ TNLĐ làm 2.633 người bị nạn, trong đó có 319 người chết, 660 người bị thương nặng. Ngoại trừ các vụ TNLĐ xảy ra do tai nạn giao thông, do người khác gây ra hay lý do khách quan khó tránh thì nguyên nhân gây tai nạn chết người chủ yếu do lỗi của NSDLĐ (chiếm 39,54%) và NLĐ (chiếm 18,19%).

NSDLĐ có các lỗi: không tổ chức huấn luyện AT-VSLĐ cho NLĐ; không xây dựng quy trình, biện pháp làm việc an toàn; tổ chức lao động và điều kiện lao động, thiết bị làm việc không bảo đảm. Còn NLĐ thì chủ yếu vi phạm quy trình, quy chuẩn ATLĐ; không sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân và thiết bị an toàn được trang bị.

Điều chỉnh để phù hợp

Báo cáo tổng kết thi hành Nghị định số 44/2016/NĐ-CP về hoạt động kiểm định kỹ thuật ATLĐ, huấn luyện AT-VSLĐ và quan trắc môi trường lao động, Bộ Nội vụ nhìn nhận tại một số doanh nghiệp (DN), công tác huấn luyện AT-VSLĐ cho NLĐ chưa được quan tâm đầy đủ hoặc thực hiện chỉ đối phó.

Bên cạnh đó, việc huấn luyện cho NLĐ làm việc không có HĐLĐ làm các công việc có yêu cầu nghiêm ngặt về AT-VSLĐ chưa được nhiều. Nguyên do là bị hạn chế về kinh phí và gặp khó khăn vì NLĐ làm việc phân tán, lưu động, không tập trung theo nhóm ngành nghề nên rất khó tổ chức huấn luyện theo hình thức lớp tập trung. Mặt khác, NLĐ chưa nhận thức được lợi ích của công tác huấn luyện AT-VSLĐ nên còn e dè, thiếu sự hợp tác trong việc tham gia.

Tại Công ty TNHH MM Mega Market (Việt Nam, TP HCM), công tác huấn luyện AT-VSLĐ rất được quan tâm. Năm 2024, 100% NLĐ (1.332 người) của DN được huấn luyện về AT-VSLĐ. Nhưng theo bà Lê Thị Kim Diệu, Quản lý AT-VSLĐ của công ty, trong quá trình thực hiện huấn luyện AT-VSLĐ, DN gặp một số khó khăn như thời gian đào tạo quá dài; quy định về huấn luyện AT-VSLĐ còn chồng chéo gây khó thực hiện; DN khó kiểm soát về số lượng cũng như chất lượng huấn luyện AT-VSLĐ của NLĐ thuộc các nhà thầu…

Đại diện Công ty CP Sản xuất Nhựa Duy Tân (TP HCM) cũng cho rằng hiện nay, một số quy định chưa phù hợp với đặc thù sản xuất của từng ngành nghề, gây khó khăn cho DN trong áp dụng. Ngoài ra, công tác phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước chưa đồng bộ và hiệu quả. 

"Cơ quan quản lý nhà nước cần thường xuyên rà soát, đánh giá tính hiệu quả và phù hợp của các quy định, kịp thời sửa đổi, bổ sung để khắc phục bất cập. Trước khi ban hành quy định mới, cơ quan soạn thảo cần tham vấn rộng rãi ý kiến từ các DN, hiệp hội ngành nghề, các chuyên gia… để bảo đảm tính thực tiễn" - đại diện công ty đề nghị.

Nhằm khắc phục tồn tại trên, tại dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 44/2016/NĐ-CP, Bộ Nội vụ đã đề xuất sửa đổi một số quy định về huấn luyện AT-VSLĐ. Trong đó, làm rõ đối tượng tham dự huấn luyện đối với NLĐ làm nhiều công việc khác nhau theo phân nhóm đối tượng; sửa đổi nội dung, thời gian huấn luyện lần đầu, định kỳ để bảo đảm tính khoa học, thực tế, tránh được sự trùng lặp; chia nội dung huấn luyện thành nội dung bắt buộc và tự chọn. Ngoài ra, thời lượng và thời hạn huấn luyện cũng được điều chỉnh giảm và thống nhất huấn luyện định kỳ cho các nhóm lao động là 2 năm.