Thương hiệu báo chí
Báo chí là một trong những thiết chế nền tảng của đời sống tinh thần trong xã hội.
Nếu kinh tế là huyết mạch, chính trị là trụ cột quyền lực thì báo chí là dòng chảy tư tưởng, văn hóa, là niềm tin của nhân dân.
100 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã khẳng định vai trò tiên phong: cổ vũ đấu tranh giành độc lập và đồng hành với công cuộc Đổi mới. Thương hiệu báo chí, vì thế, không chỉ là nhãn hiệu hay tờ giấy phép, mà chính là uy tín, bản lĩnh và sức mạnh mềm của quốc gia.
Ngày nay, giá trị đó đang đối mặt vô vàn thách thức. Chỉ một thông tin sai lệch có thể làm cho uy tín lung lay, mất vị thế trước mạng xã hội. Cùng với đó, các nguồn thu truyền thống sụt giảm nghiêm trọng. Phần lớn "miếng bánh" quảng cáo rơi vào tay các nền tảng xuyên biên giới (ước tính các "big tech" nước ngoài chiếm khoảng 70% thị phần quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam).
Sự dịch chuyển này đặt ra câu hỏi sống còn: Báo chí chính thống phải làm gì để khẳng định vị thế và sức hút?
Câu trả lời không nằm ở việc chạy theo tốc độ hay thị hiếu tức thời, mà cốt tử phải là khẳng định sự khác biệt về chất lượng: Ai nói đúng hơn, sâu hơn và đáng tin hơn. Các báo lớn trên thế giới như The New York Times (Mỹ), The Guardian (Anh), Le Monde (Pháp) đã chứng minh bài học: Thương hiệu bền vững phải được đặt trên nền tảng giá trị cốt lõi - sự thật, trách nhiệm và sáng tạo. Họ đã chuyển mình, kiên trì thực hiện theo nhiều chiến lược khác nhau và thành công.
Tại Việt Nam, chủ trương sáp nhập, tinh gọn hệ thống báo chí là cần thiết nhằm tập trung nguồn lực. Tuy nhiên, để tạo ra sức mạnh thực chất, việc này phải đi kèm với cuộc tái cấu trúc sâu sắc về chiến lược thương hiệu và mô hình hoạt động.
Xây dựng bản sắc độc đáo: Thay vì hoạt động dàn trải, mỗi cơ quan báo chí cần tạo lập bản sắc và giá trị riêng biệt. Cơ quan nào sẽ là kênh chuyên sâu về chính sách kinh tế vĩ mô? Báo nào sẽ là diễn đàn tin cậy cho giới trẻ, cho người lao động "cổ trắng" trong kỷ nguyên số? Tạp chí nào sẽ tập trung vào các vấn đề của một đô thị lớn như Hà Nội hay TP HCM? Giành được "thị trường ngách" và phụng sự sâu sắc đối tượng độc giả mục tiêu là con đường duy nhất để tạo ra giá trị khác biệt. Đa dạng hóa mô hình kinh doanh: Sự phụ thuộc vào nguồn thu quảng cáo truyền thống đã không còn bền vững.
Các cơ quan báo chí cần mạnh dạn thử nghiệm các mô hình mới. Thu phí nội dung (subscription) là con đường gian nan, song tất yếu phải làm và một số tờ báo hiếm hoi đã tiên phong triển khai như Vietnamnet, Người Lao Động. Dịch vụ báo chí dữ liệu: Tận dụng thế mạnh thông tin để cung cấp các báo cáo chuyên sâu, phân tích dữ liệu, bán cho các doanh nghiệp và tổ chức. Tái định hình vai trò "định hướng": Trong bối cảnh thông tin đa chiều, vai trò định hướng của báo chí cách mạng cần được thể hiện một cách tinh tế và thuyết phục hơn.
Thay vì truyền tải thông tin đơn tuyến, báo chí phải trở thành người dẫn dắt bằng sự khách quan, phân tích có chiều sâu và tinh thần dấn thân, xây dựng, phụng sự cao nhất, nhờ đó củng cố niềm tin với công chúng, giữ chân độc giả trung thành.
Thương hiệu báo chí không thể tách rời thương hiệu quốc gia. TP HCM có nhiều cơ quan báo chí lớn, lâu đời - đây cũng là "thương hiệu" riêng có của siêu đô thị này. Đất nước đang trên đường hội nhập sâu rộng, rất cần có nhiều cơ quan báo chí mạnh, đủ uy tín để trở thành kênh thông tin đối ngoại hiệu quả, là "lá chắn" bảo vệ trước thông tin sai lệch và là "đại sứ" đưa hình ảnh một Việt Nam thân thiện, sáng tạo ra thế giới.
Đối với TP HCM đang sở hữu đội ngũ báo chí hùng hậu, giỏi nghề và trách nhiệm mà không một địa phương nào có thể sánh bằng, lực lượng này sẽ tiếp tục đóng góp quan trọng và to lớn hơn vào tiến trình phát triển và hội nhập quốc tế của thành phố; làm cầu nối hiệu quả giữa Đảng bộ, chính quyền và lãnh đạo thành phố với nhân dân.
Hành trình tái cấu trúc hệ thống báo chí, vì thế, không phải sắp xếp về mặt hành chính, "cơ học", mà là một cuộc cách mạng về tư duy và mô hình hoạt động. Thách thức là rất lớn nhưng cơ hội để định hình lại tương lai cũng chưa bao giờ rõ ràng đến vậy. Đã tới lúc phải coi việc xây dựng thương hiệu là nhiệm vụ sống còn.