Tín hiệu tích cực
Ngành hàng không Việt Nam đang tăng trưởng nhanh, thuộc nhóm các thị trường phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á.
Năm 2019, trước khi đại dịch COVID-19 diễn ra, các sân bay trên cả nước đã phục vụ tới 116 triệu lượt hành khách và con số này được dự báo sẽ còn tăng mạnh trong thập kỷ tới.
Nhu cầu mở rộng và nâng cấp hệ thống sân bay tại Việt Nam đang trở nên cấp thiết nhằm bảo đảm năng lực phục vụ hành khách, thúc đẩy giao thương và hỗ trợ phát triển kinh tế.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Sun Phuquoc Airways - hãng hàng không mới thuộc Tập đoàn Sun Group - chính thức gia nhập thị trường là một dấu mốc quan trọng, phản ánh nỗ lực tiếp tục mở rộng thị trường hàng không theo hướng cạnh tranh lành mạnh và đa dạng hóa nhà khai thác dịch vụ.
Trong bối cảnh nhu cầu vận tải hàng không tăng cao trở lại sau đại dịch và cơ sở hạ tầng hiện có đang bị quá tải, đặc biệt tại sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài, sự xuất hiện của một hãng hàng không mới có tiềm lực tài chính mạnh sẽ góp phần làm giảm áp lực lên hệ thống và thúc đẩy cải thiện chất lượng dịch vụ.
Sun Group không phải là "tay ngang" mà họ đã có kinh nghiệm vận hành sân bay Vân Đồn (sân bay tư nhân đầu tiên tại Việt Nam) với tiêu chuẩn quốc tế cao. Việc họ mở rộng sang vận tải hàng không là bước tiếp theo nhằm xây dựng chuỗi giá trị khép kín, tích hợp hàng không - du lịch - nghỉ dưỡng. Điều này phù hợp với chiến lược phát triển hệ sinh thái du lịch nội địa và quốc tế mà Chính phủ đang khuyến khích, đặc biệt tại các điểm đến như Phú Quốc.
Ở góc độ đầu tư cho hạ tầng hàng không, Chính phủ đặt mục tiêu nâng tổng công suất khai thác của các sân bay lên 275,9 triệu lượt hành khách vào năm 2030. Tuy nhiên, ngân sách nhà nước hiện chỉ đáp ứng được 65,8% tổng vốn đầu tư cần thiết, trong khi thu hút đầu tư tư nhân vẫn là một thách thức lớn.
Hạ tầng sân bay chưa theo kịp nhu cầu đi lại ngày càng tăng, đặt ra những thách thức về việc mở rộng và tính hiệu quả của công tác vận hành. Chi phí xây dựng thường dao động từ hàng trăm triệu đến hàng tỉ USD, trong khi đó phải mất nhiều năm mới có doanh thu; chu kỳ thu hồi vốn kéo dài từ 15 đến 30 năm. Vì điều này, rất ít doanh nghiệp sẵn sàng rót vốn vào những dự án có thời gian hoàn vốn lâu đến vậy, nhất là trong bối cảnh ngành hàng không vẫn đang phục hồi sau đại dịch.
Chính phủ đã thúc đẩy chủ trương xã hội hóa hạ tầng hàng không, khuyến khích áp dụng mô hình đối tác công tư (PPP) và bước đầu đã có kết quả tích cực. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận sự tham gia của khu vực tư nhân hiện vẫn còn hạn chế. Lẽ đó, để khuyến khích khu vực tư nhân tham gia nhiều hơn, cần một loạt cải cách tập trung vào tính minh bạch của chính sách, ưu đãi tài chính, nới rộng không gian đầu tư và đơn giản hóa quy trình giải phóng mặt bằng.
Nếu chúng ta quyết liệt triển khai những cải cách trên, doanh nghiệp tư nhân sẽ có thêm động lực đầu tư vào hạ tầng hàng không, qua đó đóng góp vào tăng trưởng dài hạn, khả năng chống chịu và hiện đại hóa của toàn ngành hàng không.
Thái Phương ghi