Từ mất mát, gieo mầm sự sống

Từ quyết định hiến tạng đầy nhân văn của gia đình 2 bệnh nhân, 12 người đã được hồi sinh, mở ra kỳ tích ghép phổi ở phía Nam

Khi bác sĩ thông báo não của người cha đã ngừng hoạt động, trong nỗi đau, người con gái đã quyết định hiến tạng của ông. Lúc ấy, cô chỉ nghĩ nếu ba không thể quay lại, hãy để ba được giúp thêm những người khác. Nghĩa cử ấy thắp lên niềm tin về lòng nhân ái, trách nhiệm với cộng đồng.

Quyết định dũng cảm

Người cha (49 tuổi, ở TP HCM) được chuyển đến Bệnh viện Chợ Rẫy cấp cứu trong tình trạng chấn thương sọ não nặng do tai nạn sinh hoạt. Dù được cứu chữa tích cực, song tình trạng ông không tiến triển. Các bác sĩ khuyên gia đình chuẩn bị tinh thần. Trong khoảnh khắc ấy, cô con gái 22 tuổi (chăm sóc ba trong bệnh viện) đã đưa ra một quyết định dũng cảm hiến tạng của ba mình. "Trước đó, em cũng đã từng đọc xem về các trường hợp hiến tạng cứu người nên khi bác sĩ thông báo não của ba đã ngừng hoạt động, chỉ còn phần tạng là có thể cứu người khác. Ngay sau đó, em gọi về hỏi ý kiến của mẹ, em trai và cả nhà đồng ý hiến tạng ba để mang cơ hội hồi sinh cho người khác" - cô gái xúc động kể.

Khi nhận được thông báo, 2 giờ sáng hôm ấy, vợ và con trai của bệnh nhân tức tốc đến bệnh viện. Tại đây, cả 3 mẹ con ký vào đơn hiến tạng, chuẩn bị cho ca phẫu thuật sẽ diễn ra ngay trong đêm. Từ giây phút ấy, nỗi đau riêng được hóa thành hành động cứu người. "Con mới 22 tuổi nhưng cảm thấy trách nhiệm rất lớn. Khi quyết định như vậy, con phải mạnh mẽ. Mất ba là nỗi đau không thể bù đắp nhưng con biết con đã làm được điều tốt cho ba và cho người khác" - bà M. vợ bệnh nhân chia sẻ.

Trước nghĩa cử cao đẹp của gia đình người hiến, sau khi hoàn tất các thủ tục pháp lý, hội chẩn và đánh giá chức năng tạng, Bệnh viện Chợ Rẫy phối hợp Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia khẩn trương triển khai quy trình tiếp nhận và ghép tạng xuyên đêm. BS-CKII Trần Thanh Linh, Trưởng Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết đối với những bệnh nhân ở giai đoạn cuối, các bác sĩ hồi sức luôn cảm thấy đau xót vì không thể cứu được họ. Nhưng khi nhận được nguồn tạng hiến như vậy, nhân viên y tế càng trân trọng hơn. Bởi dù không thể cứu một người, vẫn có thể góp phần cứu được nhiều người khác nếu công tác hồi sức được thực hiện tốt.

Hồi sinh từ sự mất mát

Khi tiếp nhận người hiến tạng, mọi mắt xích trong bệnh viện đều vận hành tối đa. Không chỉ bác sĩ hồi sức mà đội ngũ chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm, vi sinh... tất cả phối hợp để tiếp cận thông số bệnh nhân sớm nhất. "Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là chẩn đoán chết não đúng quy định mà còn phải bảo vệ các cơ quan, tạng có thể sử dụng được" - BS Linh nhấn mạnh.

Trong các trường hợp sốc, tụt huyết áp nặng, việc duy trì tưới máu các cơ quan là thách thức lớn. Nếu không kiểm soát huyết áp, nhiều cơ quan sẽ không còn sử dụng được, đặc biệt là phổi. Ghép phổi vốn đã khó, nếu không bù dịch tốt, phổi sẽ phù nề và không thể lấy được. Bên cạnh đó, việc kiểm soát nhiễm khuẩn, điều chỉnh nước, điện giải, hạn chế thuốc vận mạch liều cao… đều là những yếu tố quyết định chất lượng tạng. Nếu không chú ý, tạng gan, thận cũng bị ảnh hưởng. Chính vì vậy, ê-kíp hồi sức phải túc trực liên tục, điều chỉnh theo từng nhịp sinh tồn của người hiến.

Với bệnh nhân này đã tụt huyết áp nặng. Sau khi xác định chết não, ê-kíp tập trung hồi sức để bảo vệ tạng, chuẩn bị cho ca ghép tim và đặc biệt là ca ghép phổi đầu tiên. Ê-kíp hồi sức phải túc trực trong phòng mổ cùng các bác sĩ phẫu thuật, hỗ trợ ECMO và chuẩn bị phương án hồi sức sau mổ.

Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa, ngay sau đó, các tạng hiến được ghép thành công. Cụ thể tim ghép cho bệnh nhân nam (53 tuổi, ở Cần Thơ); 2 thận ghép lần lượt cho bệnh nhân 47 tuổi (ở Đồng Nai) và bệnh nhân 40 tuổi (ở Đồng Tháp); phổi ghép cho bệnh nhân 39 tuổi (ở TP HCM). Đây cũng là ca ghép phổi đầu tiên được thực hiện tại khu vực phía Nam. Riêng 2 giác mạc được chuyển đến Bệnh viện Trung ương Huế và ghép thành công cho 2 bệnh nhân khác.

Là một trong những thành viên của ê-kíp ghép phổi đầu tiên tại Bệnh viện Chợ Rẫy nói riêng, khu vực phía Nam nói chung, TS-BS Nguyễn Hoàng Bình, Trưởng Khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu - Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết ghép phổi là một trong những ca ghép tạng phức tạp nhất. Để có thể thực hiện được ca đầu tiên này, từ nhiều năm trước, ê-kíp đã được đào tạo trong nước cũng như Hàn Quốc. "Chúng tôi bắt đầu chuẩn bị cho ca ghép phổi đầu tiên với sự hỗ trợ toàn diện lãnh đạo bệnh viện. Nhóm ghép phổi được tạo điều kiện đầy đủ về nhân lực, trang thiết bị, vật tư, toàn thể anh em đều nêu cao tinh thần quyết tâm" - BS Bình chia sẻ.

Ca ghép phổi được thực hiện cho bệnh nhân bị xơ phổi nặng, phải thở ô xy liên tục tại nhà. Khi có người hiến tạng phù hợp, bệnh viện lập tức huy động các chuyên khoa hồi sức, gây mê và các bộ phận liên quan để chuẩn bị mọi điều kiện tốt nhất cho ca phẫu thuật. Quá trình ghép được chia làm hai ê-kíp, một lấy phổi và một ghép. Khâu bảo quản phổi được thực hiện nghiêm ngặt để bảo đảm chất lượng mô ghép. Trong suốt quá trình, các bác sĩ hồi sức và gây mê phối hợp chặt chẽ để bảo đảm an toàn cho bệnh nhân. Với sự hỗ trợ của các chuyên gia trong nước và Hàn Quốc, ca ghép đã thành công tốt đẹp. Hiện bệnh nhân đang được theo dõi tại Khoa Hồi sức và sức khỏe ổn định.

Ngay sau khi vừa hoàn thành ca ghép phổi đầu tiên, ê-kíp tiếp tục nhận được thông tin có ca hiến tạng ngay sau đó. Dù đều đã mệt mỏi nhưng toàn bộ nhân viên vẫn khẩn trương nhận nhiệm vụ mới. Ban đầu, người nhận chưa phù hợp, song may mắn đã có người khác tương thích. Với sự chỉ đạo kịp thời của lãnh đạo bệnh viện, đội ngũ bác sĩ đã nhanh chóng lấy tạng, vận chuyển ra Hà Nội và thực hiện ca ghép thành công lúc 23 giờ đêm hôm qua. "Để đạt được thành quả hôm nay, bệnh viện đã trải qua một quá trình chuẩn bị dài, bài bản và đầy nỗ lực. Chúng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc, nguyên lãnh đạo bệnh viện và toàn thể đồng nghiệp đã luôn đồng hành, động viên và hỗ trợ để nhóm ghép phổi hoàn thành nhiệm vụ, đánh dấu bước tiến quan trọng từ số 0 lên số 1 và hướng đến những thành công tiếp theo" - BS Bình bày tỏ.

Nỗ lực phi thường

Trong 3 ngày, Bệnh viện Chợ Rẫy đã liên tiếp thực hiện 2 ca hiến tạng từ người chết não cứu 12 bệnh nhân.

Nhớ lại quá trình triển khai nhiều ca ghép tạng liên tiếp, đặc biệt là ca ghép phổi lần đầu tiên thực hiện, BS-CK2 Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết khó khăn nhất là khi nhận được thông tin về ca hiến tạng thứ hai, trong lúc toàn bộ ê-kíp vừa hoàn tất ca ghép tạng đầu tiên. Áp lực rất lớn nếu tiếp tục, liệu anh em có sức làm nổi? Nếu dừng lại sẽ lãng phí sự cống hiến của người hiến tạng, trong khi mỗi ca có thể cứu nhiều người. "Tôi phải quan sát, hỏi ý kiến anh em xem có tiếp tục được không. Một đồng nghiệp nhắn tin còn sức thì tiếp tục. Câu nói đó giúp tất cả phấn khởi và chúng tôi tiếp tục thực hiện ca ghép thứ hai" - BS Việt kể lại

BS Việt nhấn mạnh trong các ca ghép, đặc biệt là ghép phổi, việc hồi sức bệnh nhân đóng vai trò sống còn. Nếu không giữ tạng cẩn thận, chất lượng ghép sẽ giảm. Do đó, việc chăm sóc hồi sức sớm, ngay sau khi xác định chết não, là yếu tố quyết định thành công. Về thời điểm ghép tạng không thể dự kiến trước ngày nào. Việc hiến tạng xảy ra bất ngờ. Phổi là cơ quan nhạy cảm nhất, dễ nhiễm trùng. Vì vậy, nhân viên y tế luôn sẵn sàng, phải nắm bắt cơ hội ngay khi có người hiến. Lỡ mất cơ hội, sẽ bỏ lỡ mạng sống của người nhận.

Thành công của 2 trường hợp hiến tạng liên tiếp không chỉ thể hiện trình độ chuyên môn, tinh thần tận tâm và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ sở y tế mà còn nói lên giá trị nhân văn của nghĩa cử hiến tạng. Đặc biệt, ca ghép phổi đầu tiên tại Bệnh viện Chợ Rẫy đánh dấu bước tiến quan trọng trong chuyên môn, mở ra cơ hội mới trong lĩnh vực hiến - ghép tạng ở khu vực phía Nam. "Đây cũng là tiền đề để chúng tôi tiếp tục tạo nên những "kỳ tích hồi sinh", mang lại cơ hội sống cho nhiều bệnh nhân đang từng ngày chiến đấu với bệnh tật" - BS Việt chia sẻ.