Máy bay Úc "tuần tra trên đảo nhân tạo ở biển Đông"

Phóng viên Rupert Wingfield-Hayes của đài BBC vừa thực hiện một chuyến bay trên các đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp trái phép trên biển Đông.

Trong bài viết đăng trên BBC ngày 15-12, ông Wingfield-Hayes cho biết khi ở trên một máy bay dân sự Philippines, ông đã nghe thấy trao đổi qua liên lạc vô tuyến, trong đó máy bay Úc thông báo: “Hải quân Trung Quốc, Hải quân Trung Quốc. Chúng tôi là một máy bay Úc đang thực hiện các quyền tự do đi lại quốc tế trong không phận quốc tế theo công ước hàng không dân dụng quốc tế và Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Hết”.

Ông Wingfield-Hayes kể thông điệp của phía Úc được lặp lại nhiều lần song không hề có trả lời từ phía Trung Quốc.

Sau đó, Bộ Quốc phòng Úc xác nhận một máy bay P-3 Orion của mình đã thực hiện “cuộc tuần tra hàng hải định kỳ”, nằm trong nỗ lực duy trì an ninh và ổn định khu vực. Chuyến bay này diễn ra trên các đảo nhân tạo do Trung Quốc xây dựng và bồi đắp trái phép ở biển Đông.

Một trong các đảo nhân tạo do Trung Quốc xây dựng phi pháp ở biển Đông. Ảnh: EPA

Báo Sydney Morning Herald cho biết quân đội Úc triển khai máy bay P-3 Orion tuần tra trên không từ mấy tuần nay ở biển Đông trong chiến dịch được gọi là "Operation Gateway". Chiến dịch này được Canberra triển khai từ nhiều năm nay và mức độ tuần tra tăng nhiều hơn trong vòng 12-18 tháng trở lại đây. Tờ báo nhận định: "Việc tuần tra này cho thấy Úc không chấp nhận đòi hỏi chủ quyền dựa trên đảo nhân tạo của Trung Quốc".

Mỹ đã nhiều lần thách thức yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên biển Đông mấy tháng gần đây nhưng đây là lần đầu Úc "ra mặt". Dù vậy, ông Peter Jennings, Giám đốc điều hành Viện chính sách chiến lược Úc, cho rằng Canberra nên tuyên bố công khai việc tuần tra này để thể hiện lập trường cứng rắn với Bắc Kinh thay vì chờ BBC phát hiện.

Hồi tháng 11 qua, máy bay ném bom B-52 của Mỹ cũng bay gần các đảo nhân tạo nhưng không tiếp cận trong phạm vi 12 hải lý. Trước đó, ngày 27-10, tàu khu trục tên lửa USS Lassen của Hải quân Mỹ đã tuần tra trong phạm vi 12 hải lý quanh bãi Đá Xu Bi và Đá Vành Khăn ở quần đảo Trường Sa (của Việt Nam).

Hành động kể trên vấp phải sự chỉ trích của Trung Quốc nhưng Bắc Kinh chỉ lên án bằng lời nói và không có hành động cụ thể.

Trước đây, có thông tin đến cuối năm nay Washington sẽ tiếp tục thực hiện một cuộc tuần tra tương tự nhưng hôm 15-12, 3 quan chức quốc phòng Mỹ nói kế hoạch này không diễn ra với lý do “Tổng thống Barack Obama không muốn gây thêm căng thẳng với Bắc Kinh” trong bối cảnh Mỹ đang tập trung chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Quần đảo Trường Sa được coi là một trong những khu vực địa chính trị tiềm năng của thế kỷ 21. Các nước Đông Nam Á và Mỹ cùng cộng đồng quốc tế cực lực phản đối khi Trung Quốc cải tạo và xây dựng trái phép đường băng, cơ sở hạ tầng trên các đảo nhân tạo ở biển Đông nhằm “phục vụ mục đích quân sự”.

Chương trình Tự do Hàng hải do Mỹ đang thực hiện có mục đích thách thức những gì mà họ cho là “yêu sách quá đáng” đối với các đại dương và vùng trời quốc tế. Chương trình này cũng nhằm thúc đẩy các nước tuân thủ Công ước UNCLOS dù Mỹ không chính thức tham gia.