[ĐIỀU TRA] - Lật tẩy trò bòn rút phí đậu ôtô

Thông tin thu phí ôtô dưới lòng đường theo giờ thất thu đến 60% được Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP HCM đưa ngày 21-8 khiến dư luận ngỡ ngàng và đặt câu hỏi ai đã thò "bàn tay nhám" vào, lỗ hổng ở đâu? Trong suốt những ngày cuối tháng 8, đầu tháng 9 này, phóng viên vào vai chủ xe, tài xế để tìm hiểu và đã có câu trả lời với thủ phạm không ai khác là: Lực lượng quản lý đô thị!

Đua nhau kiếm chác

Sáng 28-8, phóng viên đi cùng tài xế K. (ngụ quận Bình Tân, TP HCM) trên chiếc ôtô 4 chỗ đến trước một khách sạn trên đường Trần Bình Trọng, thuộc địa bàn phường 2, quận 5, TP HCM. Xe vừa dừng, lập tức một người đàn ông mặc áo vàng xuất hiện, giới thiệu tên L., khoe là "người quen" của nhân viên trật tự đô thị (TTĐT) và gợi ý tài xế K. đưa 10.000 đồng phí đậu xe. Ông L. nói chỉ cần đưa tiền cho ông thì sẽ có người trông cả ngày. Dụ tài xế không được, ông L. rời đi sau khi nhấn mạnh rằng ít tiền không chịu đưa, lát nữa nộp phí hơn nhiều lần, ráng chịu!

Nhân viên trật tự đô thị quận 5, TP HCM vẫn thu hộ dù Sở Giao thông Vận tải đã nghiêm cấm. Điều này đồng nghĩa với số tiền trên bị trục lợi. Ảnh: SỸ HƯNG

Trưa hôm sau, phóng viên đi cùng tài xế L. (quê Bình Thuận) chạy xe tải loại 650 kg, cũng đến đậu trước một quán cà phê tại tuyến đường nêu trên. Xe vừa dừng thì có nhân viên TTĐT đến gõ cửa yêu cầu đóng phí. Người này giấu bảng tên trong túi áo, giới thiệu thuộc Đội Quản lý TTĐT quận 5, đến thu phí đậu ôtô dưới lòng đường theo quy định. Cầm sẵn chiếc máy in trên tay, nhân viên TTĐT này hỏi: "Đậu xe lâu không?". Tài xế L. nói đậu khoảng 2 giờ, người này yêu cầu đóng 50.000 đồng phí, không cần thanh toán qua ứng dụng My Parking. Anh L. thắc mắc rằng Sở GTVT TP đã cấm thu hộ, vậy liệu việc thu hộ tiền có được đưa vào ngân sách? Nhân viên TTĐT nói: "Tôi thu hộ cho lẹ, nơi khác làm gì có" (!?).

Bãi giữ ôtô trên đường Lê Lai - nơi phóng viên được nhân viên trật tự đô thị “xin tiền tươi” thay vì phải được hướng dẫn cài đặt ứng dụng để đậu xe có thu phí theo giờ Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Gian lận công khai hơn có lẽ là trường hợp xảy ra ở bãi đậu ôtô có thu phí ở đường Lê Lai ngay Công viên 23 Tháng 9 (quận 1). Sáng 6-9, phóng viên trong vai tài xế đã đến bãi xe Công viên 23 Tháng 9 tìm chỗ đậu. Khi xe vừa tới, một nhân viên Đội Quản lý TTĐT quận 1 tiến đến gần. Xe vừa dừng hẳn, người này hỏi thăm đã đặt qua ứng dụng My Parking hay chưa. Khi thấy chúng tôi lắc đầu, nhân viên TTĐT này tiếp tục hỏi thăm thời gian đậu bao lâu và sau đó gợi ý xin 20.000 đồng tiền giữ xe. "Mỗi giờ 25.000 đồng, đưa 20.000 đồng, anh muốn đậu bao lâu cũng được. Tiền này em uống cà phê chứ có phiếu là nhà nước lấy hết" - người này nói.

Trong khi đó, cũng tại vị trí này, theo quan sát, có rất nhiều trường hợp xe từ các tỉnh - thành khác khi tới đậu đều không biết ứng dụng thu phí qua phần mềm và cũng sẵn sàng đưa tiền "tươi" cho nhân viên thu phí khi được gợi ý.

Phá cho… hôi

Qua ghi nhận thực tế ở nhiều tuyến đường đang tổ chức thu phí ôtô trong nhiều ngày, chúng tôi còn chứng kiến ngoài gian lận, khâu thu phí tại một số nơi chỉ làm qua loa cho xong chuyện. Trưa 29-8, chúng tôi chạy xe tải đến đậu tại điểm thu phí trên đường Lê Hồng Phong (phường 2, quận 10) nhưng chờ hơn 2 giờ vẫn không thấy nhân viên TTĐT nào tới thu. Đến 14 giờ mới xuất hiện một nhân viên đến yêu cầu đóng phí đậu xe qua phần mềm My Parking. Chúng tôi thắc mắc tại sao có nhiều xe đậu từ sáng đến giờ nhưng không ai đến thu thì nhân viên này nói: "Ca trực của người ta, tôi không biết"(!).

Anh T. (tài xế chuyên chở khách từ miền Tây đến TP HCM) lắc đầu ngao ngán với cách thu tiền của nhân viên TTĐT quận 10 tại điểm thu phí trên đường Lê Hồng Phong. Theo anh T., ngày đầu thu phí, tổ công tác thuộc lực lượng TTĐT quận 10 còn "nhiệt tình" đi thu tiền và quay clip nhưng những ngày sau thì vắng bóng, mặc sức cho xe đậu "chùa". Anh T. cũng nói thêm tình trạng tương tự diễn ra ở một số bãi đậu xe trên các tuyến đường khác. Do nắm được "lịch trình làm việc" của nhân viên TTĐT nên cánh tài xế luôn tìm cách đối phó để né đóng phí đậu ôtô. "Tôi thấy rất nhiều tài xế đậu xe ở đây nhưng ít khi phải đóng phí. Họ đậu khoảng 1 giờ, khi nhìn thấy nhân viên TTĐT đi thu tiền thì lập tức chuyển đi chỗ khác. Nhân viên TTĐT bỏ đi thì họ quay lại đậu xe như cũ nên không mất một đồng tiền phí nào" - anh T. nói.

Thường xuyên đậu xe tải trên đường Lê Hồng Phong (quận 10), Trần Bình Trọng (quận 5) để chở hàng, anh K. cho rằng quy trình thu phí lòng đường để đậu ôtô của lực lượng TTĐT còn bất cập. "Phải có người trực tại đây để thu phí chứ không thể thu theo kiểu tùy hứng, bát nháo như vậy được. Hơn nữa, là nhân viên thu phí, nếu có trách nhiệm sẽ hướng dẫn cho chủ xe, tài xế sử dụng ứng dụng My Parking bởi nhiều người vẫn chưa biết cách dùng cũng như cách thức thanh toán. Tuy nhiên, có lần tôi hỏi về cách sử dụng ứng dụng này thì một cán bộ nói là về nhà tự làm, không có thời gian để giải thích" - anh K. bức xúc.

Làm lơ và bất lực!

Đại diện Phòng Quản lý đô thị quận 1 nại rằng trước khi thu phí bằng công nghệ, các cán bộ, cộng tác viên tại tổ thu phí hoạt động với hình thức xé vé, thu tiền tại chỗ. Từ thói quen đó khiến các tài xế chưa hiểu rõ nên vừa đậu xe đã chủ động đưa tiền cho cán bộ, nhân viên (!). "Hiện tổ thu phí thuộc biên chế của UBND quận nhưng lại làm phần việc cho Sở GTVT nên cũng nảy sinh nhiều bất cập" - người đại diện nói trên cho hay.

Trong khi đó, tại quận 5, sau khi tiếp nhận thông tin từ phóng viên, ông Phạm Quốc Huy, Chủ tịch UBND quận, cam kết sẽ cử cán bộ xuống ghi nhận thực tế và chấn chỉnh sai phạm. Cán bộ, cộng tác viên nếu tư lợi sẽ xử lý nghiêm. Phòng Quản lý đô thị quận 5 cũng cho rằng do mới triển khai nên nhiều người không hiểu rõ cách thức thu đóng. Ngoài ra, một phần lỗi từ việc quản lý cán bộ, cộng tác viên chưa chặt chẽ.

Sở GTVT TP đánh giá tỉ lệ thất thoát ở các điểm thu phí ôtô đậu dưới lòng đường vẫn rất lớn dù hình thức thu hộ hiện đã bị ngưng, chỉ thực hiện hoàn toàn thông qua ứng dụng My Parking và tin nhắn SMS. Ông Võ Khánh Hưng, Phó Giám đốc Sở GTVT, cho biết tại một số khu vực, việc thu phí ôtô theo giờ chưa được quan tâm và thiếu tích cực. Cụ thể là giờ giấc thu phí không bảo đảm, nhân viên chỉ làm việc giờ hành chính, trong khi quy định việc thu phí diễn ra từ 6 giờ đến 0 giờ mỗi ngày; xe vào vị trí đậu nhưng nhân viên chậm hướng dẫn, hỗ trợ trong việc cài đặt phần mềm cho tài xế dẫn đến thất thu. Dù Sở GTVT đã làm việc với UBND các quận có những tuyến đường áp dụng thu phí để đánh giá và rút kinh nghiệm nhưng những bất cập kể trên vẫn chưa được khắc phục.

Theo ông Ngô Hải Đường, Trưởng Phòng Quản lý và Khai thác hạ tầng giao thông đường bộ Sở GTVT, hiện sở đang tiếp tục làm việc với UBND các quận 1, 5 và 10, yêu cầu chấn chỉnh lại thời gian làm việc của nhân viên tại các bãi đỗ. Sở GTVT sẽ tiếp tục tăng cường việc tuần ra, xử lý các vi phạm và yêu cầu các quận tổ chức xử lý đối với những hành vi vi phạm. "Những tồn tại trong quá trình thực hiện, Sở GTVT sẽ tổng hợp, báo cáo và đề xuất UBND TP hướng khắc phục, xử lý; dự kiến sẽ sơ kết đánh giá kết quả thực hiện vào ngày 30-9" - ông Đường nói.

Trước tình hình thất thu phí đậu xe, Sở GTVT TP đề xuất UBND TP giao Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích Thanh niên xung phong làm đầu mối thực hiện việc thu phí tại các bãi đậu ôtô dưới lòng đường. Tuy nhiên, việc giao cho đơn vị này chưa được quy định tại nghị quyết của HĐND TP nên phải chờ.