Đằng sau giải Nobel Văn học

Giải thưởng gây tranh cãi

Cuối cùng, lúc 11 giờ GMT (18 giờ Việt Nam) ngày 11-10, tên nhà văn Mạc Ngôn được công bố trong sự tiếc nuối của những người ái mộ ông Murakami, tác giả Rừng Na Uy. Đặc biệt, trong bối cảnh biển Hoa Đông nổi sóng vì Trung Quốc đòi chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, nhiều người thắc mắc giải Nobel Văn học năm nay được chọn vì chính trị, địa lý hay thuần túy văn học?

Cũng giống như giải Nobel Hòa bình, giải Nobel Văn học thường gây tranh cãi vì khuynh hướng chính trị. Đặc biệt đối với Trung Quốc, xưa nay các giải Nobel đều đậm chất chính trị và không thân thiện với Bắc Kinh. Ví dụ, năm 2000, nhà văn Cao Hành Kiện, một người Hoa sống lưu vong mang quốc tịch Pháp, được tôn vinh với giải Nobel Văn học. Năm 2010, nhà hoạt động nhân quyền bất đồng chính kiến Lưu Hiểu Ba được trao giải Nobel Hòa bình.

Tuy nhiên, hình như năm nay, các viện sĩ hàn lâm Thụy Điển đã thay đổi chính kiến. Ông Mạc Ngôn là đương kim phó chủ tịch Hội Nhà văn Trung Quốc, từng được giải thưởng văn học Mao Thuẫn năm 2011, một giải thường bị cho là  dành cho các “quan văn”.

Ông “không nói” nói gì?

Mạc Ngôn là bút danh của ông Quản Mạc Nghiệp, người Sơn Đông. Mạc Ngôn, tiếng Hoa nghĩa là “không nói”. Tuy nhiên, “không nói” không có nghĩa là không dám nói mặc dù bị nhiều người không thích ông chê là “quan văn”.

Ông tuyên bố chống lại một giải pháp quân sự về vấn đề nói trên: “Nếu chúng ta  tiến hành chiến tranh và thắng, Nhật Bản thua, liệu có giải quyết được cuộc tranh chấp đó không? Liệu một nước Nhật Bản thất trận có nhìn nhận chủ quyền Trung Quốc (ở Senkaku/Điếu Ngư) hay không? Vấn đề tương tự cũng sẽ diễn ra nếu Nhật Bản đánh thắng Trung Quốc. Vậy thì, Trung Quốc và Nhật Bản sẽ không thể giải quyết vấn đề. Tôi cho rằng cách tốt nhất là không nên để xảy ra chiến tranh. Không một người nào được phép đến gần vùng đất tranh chấp. Chỉ có cá mà thôi. Cá sẽ cảm ơn quý vị”.

Ngay lập tức, tờ Hoàn cầu Thời báo, tiếng nói của Đảng Cộng sản Trung Quốc, viết xã luận chấn chỉnh: “Chúng tôi hy vọng ông Mạc Ngôn, với cương vị là người đoạt giải Nobel Văn học, đóng góp cho sự phát triển của tổ quốc và tiến bộ xã hội. Chúng tôi cũng hy vọng rằng ông có thể vượt lên trên mọi phe nhóm và  đẩy mạnh  đoàn kết xã hội trong hoàn cảnh phân ly trong tư tưởng xã hội và quyền lợi”.

Từ chối ở biệt thự

Một số doanh nhân đã bị “ném đá” vì tỏ ra hào hiệp đáng ngờ với nhà văn Mạc Ngôn. Tờ Trung Quốc nhật báo cho biết doanh nhân tỉ phú và là nhà từ thiện Trần Quang Tiêu hứa tặng nhà văn này một biệt thự ở Bắc Kinh sau khi biết ông đang ở trong một căn hộ trên tầng 4 một chung cư rộng 91 m² tại thị trấn Cao Mật, tỉnh Sơn Đông cùng với vợ, con gái, con rể, cháu ngoại và người giúp việc.