Biển liên tục “cạp” đất liền

Tổng cục Biển và Hải đảo (Bộ Tài nguyên và Môi trường) vừa hoàn thành báo cáo quốc gia đánh giá về xói lở bờ biển Việt Nam, với sự hỗ trợ của chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc và một số tổ chức khác.

Phá cả công trình chống xói lở

Tổng hợp số liệu quan trắc, thống kê cho thấy bờ biển Việt Nam đang bị xói lở liên tục 30 năm qua với cường độ ngày càng gia tăng.

Khu vực từ tỉnh Thanh Hóa đến tỉnh Bình Thuận xói lở diễn ra khá phức tạp, chủ yếu tại bờ cát. Đáng nói là khu vực này có 121 đoạn được xây đê, kè, trồng cây chắn sóng nhưng vẫn bị xói lở. Trong đó, Thanh Hóa có 18 km bờ biển bị xói lở với tốc độ 15-30 m/năm, Quảng Bình có 50 km và Quảng Ngãi có 60 km bờ biển bị xói lở.

Ở vùng bờ biển từ Bà Rịa - Vũng Tàu đến Kiên Giang, mức độ xói lở mạnh nhất xảy ra tại khu vực huyện Cần Giờ, TP HCM (tốc độ xói lở 10-20 m/năm), Đông Hải - Trà Vinh (15-20 m/năm), các huyện Đầm Dơi, Ngọc Hiển, Trần Văn Thời của tỉnh Cà Mau... Xói lở bờ biển phá vỡ đê, kè, gây ngập lụt, xâm nhập mặn trong khu vực.

Tổng cục Biển và Hải đảo phân tích: Ngoài các yếu tố tự nhiên (địa mạo, địa chất, thủy văn…), nguyên nhân không kém phần quan trọng là tác động của con người: Khai thác khoáng sản, phá rừng ngập mặn… Theo​ Viện Điều tra Quy hoạch rừng thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), trong 60 năm qua, diện tích rừng ngập mặn của Việt Nam đã giảm hơn một nửa, hiện chỉ còn khoảng 156.000 ha.

Thậm chí, chính các công trình phòng chống xói lở cũng góp phần làm cho mức độ xói lở trầm trọng hơn. Chẳng hạn, một số vùng quai đê lấn biển đã ảnh hưởng trực tiếp đến xói lở tại vị trí đê và lân cận. Bờ biển Thái Thụy (Thái Bình) bị ảnh hưởng xói lở do quai đê lấn biển huyện Tiền Hải. Bờ biển Xuân Hòa, huyện Sông Cầu (Phú Yên) và bờ biển Hiệp Trạch (Trà Vinh) cũng bị xói lở bởi quai đê lấn biển…

Ngoài ra, khu vực cửa sông tiếp giáp bờ biển cũng bị xói lở mạnh do việc xây dựng các hồ thủy lợi, thủy điện trên thượng nguồn khiến bùn cát không thể đổ về bồi đắp hạ nguồn.

Tính chất và mức độ xói lở bờ biển được dự đoán sẽ gia tăng vì Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu, nước biển dâng.

Hạn chế can thiệp tự nhiên

Thống kê của Bộ NN-PTNT cho thấy tai biến thiên nhiên có xu hướng gia tăng về số lượng, tính chất và mức độ thiệt hại, gây tổn thất lớn về tính mạng, tài sản và tác động xấu đến môi trường. Hơn 30 năm qua, trung bình mỗi năm, thiên tai cướp đi sinh mạng 700 người, hàng ngàn người bị thương, thiệt hại về kinh tế 1% - 1,5% GDP.

Nghiêm trọng nhất là trận lũ năm 1997 đã cướp đi sinh mạng 3.000 người, trận lũ năm 1999 tại các tỉnh duyên hải miền Trung khiến 900 người chết và mất tích. Việt Nam là một trong số ít quốc gia chịu tác động mạnh của nước biển dâng do biến đổi khí hậu.

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên và bảo vệ môi trường biển đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Một trong những nhiệm vụ chủ yếu là điều tra, nghiên cứu các khả năng xảy ra tai biến tự nhiên (động đất, sóng thần, xói lở bờ biển…).